Het huidige onderwijs is nog grotendeels gebaseerd op het model dat ontstond tijdens de industriële revolutie. Het is gericht op het produceren van uitvoerend werk, het bedienen van de gemiddelde leerling en het werken in grote groepen. Dit model voldoet niet meer aan de eisen van het tweede machine tijdperk, waarin AI steeds meer taken overneemt die voorheen door mensen werden gedaan. Niet alleen de werkende klasse wordt bedreigd door robotisering en automatisering, maar ook de middenklasse die afhankelijk is van cognitieve functies. AI kan immers sneller, nauwkeuriger en goedkoper informatie verwerken, analyseren en toepassen dan mensen.
Het is daarom niet genoeg om het onderwijs eenvoudiger te maken met behulp van AI. AI zal het onderwijs ook veranderen in de manier waarop we leren, toetsen en beoordelen. We moeten ons afvragen welke kennis en vaardigheden we nodig hebben om te kunnen functioneren in een maatschappij die wordt gedomineerd door machines. Welke waarden moeten we nastreven om ons te onderscheiden van machines en om onze menselijkheid te behouden?
Een mogelijke waarde die we kunnen hanteren is originaliteit. Originaliteit vat een aantal 21ste-eeuwse vaardigheden samen die essentieel zijn voor het tweede machine tijdperk, waaronder interdisciplinair kunnen werken, kritisch denken, samenwerken en creativiteit. Maar originaliteit gaat verder dan dat. Originaliteit betekent dat we ons niet laten beperken door de bestaande kaders en conventies, maar dat we nieuwe perspectieven en mogelijkheden durven te verkennen. Originaliteit betekent dat we niet alleen reproduceren wat anderen hebben bedacht of gemaakt, maar dat we zelf iets nieuws creëren of bijdragen.
Originaliteit is een waarde die past bij het tweede machine tijdperk, omdat het de nieuwe werkelijkheid niet vanuit de traditie of de geschiedenis bevraagt, maar vanuit een buitenhistorisch standpunt dat de gang van zaken op zijn kop zet. Net zoals AI zelf een radicale breuk is met het verleden, zo moet ook onze originaliteit een radicale breuk zijn met het heden. Een origineel idee is niet iets wat al bestaat of wat logisch volgt uit wat al bestaat, maar iets wat nog niet bestaat.
Als onderwijsmakers moeten we autodidacten worden in het tweede machine tijdperk. We moeten leren om vragen te stellen, om creatieve oefeningen te doen, om innovaties te bedenken binnen of buiten de bestaande wegen. We moeten nieuwsgierig zijn naar het onbekende. We moeten ons voorstellingsvermogen activeren, om ons in te leven in andere perspectieven en om nieuwe scenario’s te schetsen. We moeten specialisten worden in leren, niet alleen door kennis over te dragen, maar ook door kennis te creëren.
Maar dit is niet iets wat vanzelf gaat. We moeten er bewust voor kiezen om originaliteit na te streven en te cultiveren. We moeten onszelf uitdagen om buiten de gebaande paden te denken en te handelen. We moeten onszelf opnieuw uitvinden als kinderen van het tweede machine tijdperk. AI en originaliteit zijn geen tegenpolen, maar complementaire krachten. Samen kunnen AI en originaliteit ons leiden naar beter onderwijs.
Clara Bolle is projectmanager onderwijsontwikkeling online education, kunstenaar en filosoof.
1 Praat mee