Terugblik focusgroep studenten studiedata

Tijdens de focusgroep werd gesproken met studenten van verschillende hoger onderwijsinstellingen. Na een korte introductie van het onderwerp, werd achtereenvolgens nagedacht over de data die de instellingen verzamelen, en de kansen en risico’s die dit met zich mee neemt. Tot slot werden adviezen over gebruik van studiedata geformuleerd voor de onderwijsinstellingen. De studenten schreven hun associaties op memo’s die de basis vormde voor gesprek.

Datagebruik
Op de vraag welke data volgens studenten verzameld wordt door de onderwijsinstellingen, volgden uiteenlopende antwoorden. Zo werd gesproken over studieresultaten, de tijd die studenten in het LMS spenderen, persoonsgegevens, vooropleiding, surfgedrag in het LMS, data uit studielink en in- en uitcheckgegevens bij de universiteit met een studentenpas. Ook gaven de studenten levendige voorbeelden van hun ervaringen met actieve dataverzameling door hun onderwijsinstelling. Opvallend was dat meerdere studenten aangaven dat ze pas op de hoogte waren van de dataverzameling nadat ze er actief mee werden geconfronteerd door hun docent. Zo gaf een van de studenten aan dat zijn surfgedrag in het LMS bijna tot een berisping had geleid, terwijl hij tot dan toe niet wist dat het surfgedrag door de docent in te zien was. Een andere student gaf aan het een ‘creepy’ gevoel te vinden dat het gedrag gemeten kon worden zonder daar bewust toestemming voor te hebben gegeven.

“Ik had een tijdje niets geopend in Brightspace en werd daarop aangesproken. Door mijn surfgedrag werd ik toen bijna mijn vak uit gezet. Daarvoor wist ik niet eens dat de docent dit allemaal van mij kon zien.”

Kansen
Ondanks de soms ongewenste feedback die studenten rapporteren, spreken zij ook over kansen van studiedata. Zo zien zij mogelijkheden om data in te zetten om het leermateriaal te verbeteren, bijvoorbeeld door kijkgedrag van college-opnames te analyseren: Kijken studenten volledige college? Waar haken ze af?

“De data zou gebruikt kunnen worden om college-opnames te verbeteren; zo kan je bijvoorbeeld clipjes knippen zodat het beter wordt.”

Daarnaast werden mogelijkheden gezien in het verbetering van navigatiemogelijkheden en informatieaanbod in het Learning Management Systeem. Wanneer bijvoorbeeld opdrachten structureel slecht vindbaar zijn, zouden de navigatiemogelijkheden van de site aangepast kunnen worden. Verder noemden de studenten kansen in selectieprocedures en studiematching, op basis van studiedata. Tot slot werden kansen gezien voor studiedata bij het monitoren van online aanwezigheid. Hierbij werd wel de kanttekening geplaatst dat dit in het middelbaar beroepsonderwijs wenselijker zou zijn dan op een universiteit. Daar zou het volgens de studenten al snel als ‘te schools’ worden ervaren.

Risico’s
Naast de kansen was er ook aandacht voor de risico’s van analyse van studiedata. De studenten waren het erover eens dat analyse van studiedata ten behoeve van individuele ondersteuning een ongewenst verlies aan zelfstandigheid in de hand werkt. Hierbij benoemden zij het belang van zelfontplooiing in de studententijd. De inzet van studiedata voor begeleiding van individuele studenten zou de persoonlijke ontwikkeling kunnen ondermijnen.

“Als je iedere keer aan de hand genomen wordt, leer je het nooit zelf”.

Daarnaast spreken de studenten over een toename van de studiedruk wanneer de onderwijsinstelling te dicht op de huid van de student zit. Een van de studenten sprak de zorg uit dat de uitval dan veel groter wordt dan wanneer je als student meer vrij wordt gelaten. Ook werd gevaar van hacks en datalekken door de studenten benoemd als een mogelijk risico.

“Laatst was er een datalek bij mijn onderwijsinstelling en toen was er informatie gelekt over bijvoorbeeld de reden waarom je gedoubleerd zou zijn, of ziekte in de familie. Dat is best wel spannend.”

Verder wezen de studenten op het gevaar dat studenten onbewust beoordeeld kunnen worden op basis van gegevens die eigenlijk niet relevant zouden moeten zijn, zoals informatie over een verleden in instellingen of een problematische jeugd.

Tot slot werd in een extreem geval, een mogelijk gevaar gezien van een boycot van systemen door studenten met een grote aversie tegen studiedatagebruik. Wanneer dit een grote rol speelt in de overweging, werd zelfs het risico genoemd dat deze studenten mogelijk van studeren af zouden zien wanneer studiedata worden gebruikt.

Adviezen
De studenten adviseerden om alleen gericht data te verzamelen die relevant is voor vooraf geformuleerde doelen.

“Ga niet lukraak data verzamelen waarbij er heel veel niet toe doet. Dat brengt risico’s met zich mee en voelt vervelend.”

Wanneer er data verzameld wordt, is het volgens de studenten van groot belang dat daar volledige transparantie over bestaat.

“Ik wil wel zeggenschap hebben over mijn data. Ik had het minder creepy gevonden als ik van tevoren had geweten dat mijn data gedeeld worden. Ik zou het dan ook fijn vinden om dat uit te kunnen zetten.”

Ook werd aanbevolen om data niet te gebruiken voor individuele beoordeling, maar puur voor de  verbetering van de studie en het leermateriaal.

Conclusie
De studenten benoemden dus zowel kansen als risico’s van studiedata. Het zou volgens de studenten met name waardevol zijn om geaggregeerde data in te zetten voor de verbetering van het onderwijs. Analyse van studiedata op individueel niveau leek volgens de studenten minder wenslijk en kansrijk.