De vruchten plukken van het mooie aanbod bij andere instellingen | Verslag webinar flexibel onderwijs met studentmobiliteit

Omslachtig om ergens anders een vak te volgen

“Hij moest in twee onderwijssystemen werken en de roosters waren natuurlijk totaal niet op elkaar aangesloten.”

Een vak volgen bij een andere instelling is vandaag de dag verre van makkelijk, vertellen studenten Naomi Rajiv (Bestuurslid Landelijke Studentenvakbond) en Thomas van der Meer (Bestuurslid Landelijke Studentenvakbond). Naomi: “Het kan wel, maar het wordt niet echt als optie gegeven. Het is onduidelijk hoe je het moet aanpakken.” Ook Thomas geeft aan dat het erg lastig is om flexibel om te gaan met je curriculum als student. “Ik ken iemand die vanuit Eindhoven in Delft een vak wilde volgen. Hij moest helemaal naar Delft om een papiertje in te vullen. Hij moest in twee onderwijssystemen werken en de roosters waren natuurlijk totaal niet op elkaar aangesloten.”

“We hebben allemaal digitale informatiesystemen, maar we blijven ons organiseren rondom de eigen instelling.”

Ulrike Wild (Director Educational Innovation Wageningen University & Research en Projectleider pilot Studentmobilitiet) wil dat studenten eenvoudig de vruchten kunnen plukken van het mooie aanbod van andere instellingen. “We hebben allemaal digitale informatiesystemen, maar we blijven ons organiseren rondom de eigen instelling. Het is een enorme drempel om buiten de instelling te gaan.” De grootste problemen in de praktijk zijn het ontsluiten en doorzoeken van studiegidsen en dat alles administratief zeer omslachtig is, geeft Ulrike aan. “Je moet je inschrijven bij een andere instelling en we doen alles overal net een beetje anders. Je moet er vaak voor reizen en alles weer opnieuw invullen en aanleveren.”

Pilot studentmobiliteit: oriënteren en inschrijven op één plek

Maar een omslag is niet zomaar gemaakt. Ulrike: “We hebben het hier niet alleen over een informatiestructuur, maar ook over ons denken over het onderwijs in het algemeen.” Het Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ICT startte daarom een pilot met drie instellingen, de Universiteit Utrecht, Wageningen Universiteit en de Technische Universiteit Eindhoven. Als belangrijke eerste stap om te laten zien dat het makkelijker kan en hoe.

Samen met SURF werd een platform ontworpen waarmee studenten zich op één plek makkelijk kunt oriënteren en inschrijven voor een vak bij een andere instelling en dat ook het resultaat automatisch terugkoppelt. Een enorme versimpeling voor studenten. Als student geeft je op EduXchange.nl aan van welke instelling je bent en je krijgt het aanbod van de andere instellingen te zien. Je kunt filteren, je oriënteren en met een EDUid schrijf je je eenvoudig in voor het vak van keuze. “Een EDUid is de sleutel waarmee jij toestemming geeft dat er data uit wordt gewisseld tussen de instellingen. Het systeem ziet vervolgens: deze student staat inderdaad ingeschreven, heeft betaald etc. en mag zich dus inschrijven voor het vak,” legt Ulrike uit.

De pilot ging in november 2021 van start en tot nu toe hebben zestig docenten van de deelnemende instellingen hun vak toegevoegd aan het systeem en hebben vijftig studenten zich ingeschreven voor een vak bij een andere instelling. Ulrike is hier erg tevreden mee want het moet nog verder bekend gemaakt worden. Als volgende stap willen ze opschalen naar minimaal honderd en wordt met Universiteit Leiden, de Technische Universiteit Delft en de Erasmus Universiteit er gewerkt aan EduXchange 2.0 die zich richt op minors.

Nieuwe vraagstukken bij opschaling

“Binnen deze pilot gebeurt alles met gesloten beurzen. Maar je voelt natuurlijk een scheefgroei aankomen."

De pilot is een belangrijke eerste stap. “Als het groter wordt, dwingt dit ons om na te denken over andere vraagstukken,” blikt Ulrike vooruit. Zo hebben instellingen allemaal verschillende periodes voor dingen als inschrijven. "Dat is nu buiten scope, maar dit harmoniseren zal een grote discussie zijn als er veel instellingen mee gaan doen." Een andere uitdaging is de financiering. Ulrike: “Binnen deze pilot gebeurt alles met gesloten beurzen. Maar je voelt natuurlijk een scheefgroei aankomen. Bij de ene instelling zullen meer vakken gevolgd worden dan bij de andere. Daar moet een systeem voor komen.”

Steeds flexibelere leerwegen

"De pilot opent het denken over meer vrijheden binnen ons systeem."

Hoe kan dit leiden tot meer flexibele leerwegen in de toekomst? Ulrike schetst een aantal richtingen waaraan je aan kan denken. “Vakken behoren tot een discipline en alle instellingen hebben zo hun eigen specialisme. Het zou mooi zijn als instellingen daar meer gebruik van zouden maken en hun studenten juist die vakken bij andere instellingen zouden aanbevelen.” Naast disciplines, kan je ook naar thema’s kijken, zoals circulariteit of covid. Dat zou goed passen bij Minors. Waarbij instellingen gezamenlijk vakken aanbieden op een thema en de student zelf vakken kan selecteren voor een x-aantal punten. De pilot opent het denken over meer vrijheden binnen ons systeem. Wat helemaal mooi zou zijn volgens Ulrike: een flexibele gezamenlijke master. "Waarbij we eigenlijk zeggen: we willen samen een programma accrediteren wat geënt is op skills die nodig zij om een bijdrage te leveren aan grote nodige maatschappelijke transities." 

De ‘Lonely planet study guide'

"Ik word bijna jaloers op de studenten die nu bij één van deze drie instellingen studeren."

Ulrike ziet het systeem uiteindelijk graag als een ‘Loney planet study guide’. Waar de disciplines en de thema’s de regio’s en de landen zijn, de vakken de bezienswaardigheden, de programma’s de routevoorstellen, de thuisinstellingen verantwoordelijk zijn voor reisorganisatie en begeleiding keuzes en vorming en waarbij we met alle Nederlandse instellingen frameworks en afspraken maken zoals wat zijn grenzen, wat is een busreis etc.

Studenten Naomi en Thomas zijn wel enthousiast. Thomas: “Als ik dit zo hoor word ik bijna jaloers op de studenten die nu bij één van deze drie instellingen studeren. Dit ziet eruit als een gemakkelijk systeem. En hopelijk sluiten alle instellingen uiteindelijk aan. Naomi sluit zich daarbij aan: “Dit is een mooie stap vooruit.”

Verder verdiepen in flexibel onderwijs?

Kijk dan ook eens naar:

• Zone Flexibilisering van het onderwijs van het Versnellingplan Onderwijsinnovatie met ICT.
• Het programma van EPIC. Ulrike spreekt op maandag 30 mei: Beyond programmes: an infrastructure for a lonely planet study approach’
• Publicatie Flexibilisering in het onderwijs: studentbehoeften
• Pilot microcredentials