In deze sessie wilden we overbrengen dat open onderwijs, een veel breder spectrum betreft dan alleen open leermaterialen (waaronder wij ook de Massive Open Online Courses (MOOCs) rekenen). Waar de open onderwijsbeweging in 2001 startte vanuit onder andere het uitgangspunt dat we bijdragen aan het oplossen van de grote problemen van deze tijd door de toegang tot kennis via materialen te vergroten, is die lijn vanuit ons gezichtspunt inmiddels sterk doorgetrokken naar andere aspecten van onderwijs, zoals het onderwijsleerproces, toetsing, technologie, en de dagelijkse onderwijspraktijk van de docent.
‘Open’ biedt in die aspecten vrijheden. Het 5COE-model van Open Education, geformuleerd door Fred Mulder en Ben Janssen, onderscheidt onder meer aan de aanbodkant van onderwijs klassieke vrijheden (zoals in tijd, plaats, programma) en vrijheden mogelijk gemaakt door digitalisering (zoals toegang en bewerkingsrechten). Andere voorbeelden zijn open beschikbare technologie zoals blogs, wikipedia en social media. Deze vrijheden maken potentieel andere vormen van onderwijs mogelijk die zonder die vrijheden niet of lastig te realiseren zijn.
Open onderwijs, het bieden van één of meer van deze vrijheden, is echter geen doel op zich, maar een middel om andere doelen te bereiken (lees ook deze blog van David Wiley). In dat opzicht denken we dat de inzet en toepassing van open onderwijs in de dagelijkse onderwijspraktijk van de docent en zijn/haar studenten niet alleen hele interessante mogelijkheden voor het onderwijs oplevert, maar ook een hefboomeffect kan hebben voor de bredere adoptie van open onderwijs(aspecten) en uiteindelijk onderwijsinnovatie en –verbetering binnen onderwijsinstellingen.
Met de deelnemers aan onze sessie is een aantal stellingen in debatvorm aan de orde gekomen. We zijn erg blij met het enthousiasme waarmee de deelnemers zich (soms noodgedwongen kunstmatig) in een voor- of tegen rol hebben verplaatst, wat niet alleen het debat erg levendig maakte, maar ook nieuwe inzichten opleverde.
De eerste stelling, geïnspireerd door een uitspraak van Anka Mulder), luidde “De beweging van open onderwijs is momenteel meer een geloofsgemeenschap dan een werkgemeenschap”. De deelnemers concludeerden dat geloof in open onderwijs wel nodig is, ondanks dat de open onderwijsbeweging soms wat kenmerken lijkt te vertonen van een geloofsgemeenschap in plaats van een werkgemeenschap. Men zou de slag naar de onderwijspraktijk (What’s in it for me als docent en student) beter moeten maken.
Het debat bij de tweede stelling “Bij implementaties van open onderwijs wordt teveel aandacht besteed aan Creative Commons licenties voor leermaterialen en te weinig aan effecten op het onderwijs” leverde op dat het niet heel erg is als er veel aandacht uitgaat naar het delen van leermaterialen. Uiteindelijk delen docenten leermaterialen niet zomaar, maar zit daar impliciet altijd wel een doel achter om het materiaal in te zetten om het onderwijs beter te maken, aldus de deelnemers. Bovendien is de basis (auteursrechten, kwaliteit, etc) die gelegd wordt in de ondersteuning en bewustwording met het delen van leermaterialen van cruciaal belang om docenten beter te kunnen ondersteunen.
In de laatste stelling “Om implementaties van open onderwijs daadwerkelijk succesvol te laten zijn is eerst beleid op instellingsniveau nodig” kwamen de deelnemers tot de conclusie dat het een waarschijnlijk niet zonder het ander kan, maar dat het een ook niet op het ander hoeft te wachten. Waar beleid in het ene geval een enabler of katalysator kan zijn, kan het in het andere geval als belemmering worden ervaren. En uiteindelijk heb je ook docenten nodig ‘die het gewoon gaan doen’.
De slides van onze sessie zijn hier te vinden. Open onderwijs in vele andere sessies bij de Onderwijsdagen ook aan bod gekomen:
- Wiskundeonderwijs voor ingenieurs innoveren met Brightspace - Slides
- Student zoekt met technologie zelf naar relevant studiemateriaal
- Cocreatie van onderwijsmaterialen: het open textbook als onderwijsvorm - Slides
- Open leermateriaal: ontwerp, ontwikkel, deel! - Slides
- Open leermaterialen delen met vakgenoten, hoe organiseer je dat? - Slides
- Vinden wat je zoekt met het SURF-zoekportaal voor open leermaterialen - Slides
- Best practices voor het implementeren van open badges
- Lessons learned voor succesvolle innovatieprojecten binnen online en blended onderwijs - Slides
0 Praat mee