Kies je voor een gelikt en gebruiksvriendelijk programma waarvoor je akkoord moet gaan met Chinese voorwaarden? Of betaal je liever meer voor een in Europa ontwikkeld programma waar je gegevens goed zijn beschermd maar waar je laptop ontzettend langzaam van wordt? Hoe je als individu handelt en als instelling beslissingen maakt, heeft dus gevolgen. Om die gevolgen af te kunnen wegen, helpt het om te beginnen bij wat je belangrijk vindt bij het nemen van een bepaalde beslissing. Welke waardes liggen hieraan ten grondslag? Binnen SURF wordt onder de noemen ‘Publieke Waarden’ aandacht gegeven aan deze dilemma’s. Er wordt zowel ingezet op bewustwording als op handvatten om actief aan de slag te gaan met publieke waarden.
NHL Stenden heeft ons gevraagd om op 1 november te spreken over publieke waarden tijdens hun studiemiddag “Waarden wegen: Privacy, Ethiek en Big Data.” Tijdens de sessie hebben we eerst aandacht besteedt aan ethiek en zijn we ingegaan op in hoeverre neutraal techniek is. Bij het ontwerpen van nieuwe toepassingen worden, al dan niet bewust, de voorkeuren van de ontwerper meegenomen. Dit kan grote gevolgen hebben voor gebruikers. Een extreem voorbeeld is de kindertoeslagenaffaire, waarbij aanvragen voor kinderopvangtoeslag een risicoscore kregen die door een algoritme werd bepaald. Aanvragen met een hoge score werden vaker extra gecontroleerd op fraude en het algoritme leerde zichzelf dat er een grotere kans was dat huishoudens met een laag inkomen fraudeerden dan huishoudens met een hoger inkomen. Alleen al de bewustwording van een aanwezige onbewuste bias kan ervoor zorgen dat er beter wordt gekeken naar welke waarden een rol spelen in het ontwerpproces.
Aansluitend spraken we over wat goede samenwerkingsafspraken en standaarden op het gebied van publieke waarden kunnen opleveren voor de toekomst van het onderwijs. Zo kan een ICT-infrastructuur met nationale afspraken over architectuur, (open) standaarden, en over de manier waarop gegevens worden opgeslagen, geadministreerd en uitgewisseld, ervoor zorgen dat er binnen instellingen meer ruimte is voor flexibilisering en innovatie. Daarnaast gaven we voorbeelden van resultaten van succesvolle samenwerking in de onderwijssector. Afgelopen jaar bereikten SURF en SIVON overeenstemming met Google over een uitgebreide set contractuele, organisatorische en technische maatregelen met betrekking tot Google Workspace.
Ook hebben we stilgestaan bij een aantal dilemma’s die je tegenkomt als je aan de slag gaat met publieke waarden en spanningen die kunnen ontstaan. Wie worden er bijvoorbeeld geraadpleegd tijdens het besluitvormingsproces? Zijn dat alle betrokkenen die een rol spelen in het uitvoeren van een beslissing? Of iedereen op wie een genomen besluit impact heeft? Deze dilemma’s en vragen riepen een interessant gesprek met de zaal op waarbij de deelnemers praktijkcasussen en ervaringen deelden.
Wil je ook aan de slag met publieke waarden en wil je sparren over de vorm? Of wil je eens van gedachten met ons wisselen over dit overwerp? Neem dan contact met ons op via wladimir.mufty@surf.nl.
0 Praat mee