Handreiking voor online samenwerkend leren – Highlights uit het webinar van 23 april

Bekijk hier het webinar terug:

Samenwerkend leren belangrijk en haalbaar: ook online

Hoe belangrijk en haalbaar is samenwerkend leren in het onderwijs? Voorafgaand aan het webinar beantwoordden de deelnemers hierover een aantal vragen. Hieruit blijkt dat de deelnemers samenwerkend leren belangrijk vinden en ook een haalbare vorm om in zetten. Dat geldt niet alleen voor fysiek onderwijs, maar ook voor online en online synchroon onderwijs. Wel is de haalbaarheid in synchroon online onderwijs wat minder vanzelfsprekend voor een deel van de deelnemers.

Voorbeeld: Werkvorm Fishbowl om voorkennis te activeren

Iwan neemt de deelnemers live mee in één van de werkvormen uit het e-book: de Fishbowl. Drie docenten nemen plaats in de binnenkring en voeren een opdracht uit. De deelnemers aan het webinar zijn de buitenkring. Zij kunnen input leveren en vragen stellen via de chat. Iwan is facilitator en begeleidt de docenten in de binnenkring. José is chatmoderator en geeft de opmerkingen en vragen uit de buitenring door aan de binnenkring.

Enkele overwegingen bij het vormgeven van deze werkvorm:
 

• Fysiek, online of hybride. De Fishbowl is geschikt voor alle drie de vormen. In dit geval is de sessie online. In een hybride variant, kan je er bijvoorbeeld voor kiezen om de binnenkring fysiek bij elkaar te brengen en de buitenkring online mee te laten doen.

• Camera aan of uit. Laat je de binnenkring wel of niet hun camera aanzetten? Iwan geeft aan dat onderzoek laat zien dat video lang niet altijd meerwaarde heeft. Vooral als groepen elkaar al kennen. In dit voorbeeld staan de camera’s uit.
  Leestip: Onderzoek Speaking out of turn: How video conferencing reduces vocal synchrony and collective intelligence. 

Wil je zien hoe deze werkvorm werd uitgevoerd tijdens het webinar? Bekijk dan de opname vanaf minuut 08.50.

Het GLAID framework

Het fundament onder het e-book is het Group Learning Activities Instructional Design (GLAID) framework. Dit framework is bedoeld om docenten te ondersteunen bij het ontwerpen, implementeren en evalueren van ‘Group Learning Activities (GLA’s). José licht de theorie toe.

In het framework worden acht hoofdcategorieën onderscheiden:

• Leerdoelen
• Interactie (Interactie en Structurering zijn samengevoegd in het e-book)
• Assessment
• Taakkenmerken
• Begeleiding
• Groepssamenstelling
• Faciliteiten

Binnen iedere categorie vind je in het e-book de ontwerpkeuzes die je hebt. Zie de afbeelding hieronder.

Bijvoorbeeld bij de categorie Groepssamenstelling (die je ook terugziet in het voorbeeld van de Fishbowl), moet je keuzes maken op het gebied van:

• Heterogeniteit van de groep
• Aantal deelnemers/omvang van de groep
• Groepsduur
• Groepsvorming

Ontwerpen van samenwerkend leren

Bij het ontwerpen van samenwerkend leren is het belangrijk om te weten wat de focus is van jouw werkvorm. Het model The first principles of instruction, gericht op het aanleren van complexe vaardigheden, geeft hierbij houvast. Ga je voorkennis activeren? Een vaardigheid demonstreren? De studenten iets laten toepassen? Of focus je op het integreren van de vaardigheid in de kennisbasis van de student?

Het hierboven omschreven voorbeeld van de Fishbowl was een losstaand voorbeeld waarbij Activeren van voorkennis centraal stond. Maar vaak maak je in het ontwerp een combinatie van werkvormen. Iwan geeft een voorbeeld waarbij studenten voor het vak privaatrecht een juridische case moesten oplossen. In de Fishbowl werd geoefend met het Toepassen. Maar daarvoor werd middels Modelling een demonstratie gegeven aan de studenten zodat zij beter begrepen hoe je een dergelijke case kunt aanpakken. In dit geval konden de studenten dat thuis asynchroon bekijken.

Wil je de uitgebreide toelichting bij dit voorbeeld horen? Bekijk dan het de opname van het webinar vanaf minuut 32.20.

Begeleiden van samenwerkend leren

Bij het begeleiden van samenwerkend leren zijn er verschillende aspecten waar je op kunt letten en keuzes in kunt maken:
 

• Specificeer wie de studenten begeleidt: docent, student (peer) en/of computer
• Specificeer de rol van de docent:
  > Monitoren interactie en leren
  > Feedback op proces samenwerken en resultaat van leren
  > Evalueren samenwerking en leren
• Specificeer communicatie:
  > Verbaal (synchroon, face-to-face, asynchroon, opname)
  > Tekstueel (digital, synchroon, chat, a synchroon, forum)
• Specificeer de duur en de timing van de begeleiding
  > Vrijwillig of verplicht (vaste momenten en frequentie)?

TIP: gebruik een didactisch scenario (of lesplan) om de structuur en de begeleiding in vast te leggen.
In het e-book wordt uitgelegd hoe je dit kunt vormgeven.

Ontwikkelen van samenwerkend leren

Vervolgens ga je ontwikkelen. Materialen die waaraan je hierbij kunt denken zijn:
 

• Casus/opdracht/instructies
• Begeleiding/tips/tricks
• Uitwerking
• Feedback
• Bronnen

In het e-book staat toegelicht hoe je deze materialen kunt uitwerken en welke keuzes je hierbij hebt.

Publicatie van het e-book eind mei

Het e-book verschijnt eind mei op de webpagina van het Bison-project. We zullen ook een aankondiging delen op de Vraagbaak Online Onderwijs. De projectgroep wil het e-book graag laten groeien met meer werkvormen. Dus als je straks toevoegingen hebt, geef die dan vooral door via de webpagina van het Bison-project!

Stimuleringsregeling open en online onderwijs

Het project BISON is onderdeel van de Stimuleringsregeling open en online onderwijs.

Een financieringsmogelijkheid vanuit het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap voor projecten gericht op innovatie en kwaliteitsverbetering met ICT in het onderwijs. Wil jij hieraan meedoen? In december 2021 is de deadline voor aanvragen voor volgend jaar.

Foto overzicht: kazuend on Unsplash