Highlights webinar 25 juni 2021: Aan de slag met effectieve docentprofessionalisering

Effectieve docentprofessionalisering als bijdrage aan onderwijsinnovatie met ICT

Egbert Neels is projectleider bij het Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ICT. Hij licht toe dat binnen de Zone Faciliteren en professionaliseren van docenten verschillende producenten zijn ontwikkeld, waaronder de Proeftuinen en de Bouwstenen voor effectieve docentprofessionalisering. Proeftuinen zijn kant-en-klare werkpakketten voor docentprofessionalisering rondom een bepaald onderwerp. Momenteel zijn er vier proeftuinen beschikbaar: Digitale Peerfeedback, Formatieve Toetsing, (vorm)geven van Blended Onderwijs en Learning Analytics. In september 2021 verschijnen de proeftuinen Lesgeven met open leermaterialen en Artificiële intelligentie. De proeftuinen zijn flexibel en aan te passen aan de aan de couleur locale van de instelling; je kunt er direct mee aan de slag.

Bouwstenen voor effectieve docentprofessionalisering

Marlies Venhuizen-Ter Beek is onderzoeker aan de Universiteit Twente en onderzoeker bij de zone Docentprofessionalisering van het Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ICT. Literatuuronderzoek is de basis van de Bouwstenen en van alle producten die binnen de zone zijn ontworpen, zo licht zij toe. Er is gekeken naar studies binnen de context van het hoger onderwijs en specifiek gericht op onderwijsinnovatie met ICT. En vervolgens is gekeken naar welke kenmerken binnen die context effectief zijn gebleken voor docentprofessionalisering. Al deze kenmerken zijn geanalyseerd en gevalideerd en dat leidde tot een set van 29 bouwstenen. De bouwstenen bevinden zich in drie verschillende domeinen, maar de docent is het fundament van het onderwijs. Dat zie je terug in de docentkenmerken die als het ware een oneindige lus vormen in het model.

Voorbeeld één: de proeftuin (vorm)geven van Blended Onderwijs bij de OU

Iwan Wopereis is onderwijstechnoloog bij het Expertisecentrum Onderwijs (ECO) van de Open Universiteit (OU). Hij vertelt over implementatie van de proeftuin blended onderwijs  binnen de OU. Daartoe is een professionele leergemeenschap (PLG) opgezet met zes docenten die variabele cursussen verzorgen binnen de bachelor Rechtsgeleerdheid. In de kern is het onderwijs aan de OU al blended, door de mix van asynchroon en synchroon onderwijs. Binnen de OU is men nu echter bezig met optimalisatie van het onderwijs en extra aandacht voor binding. De PLG zit op dit moment in de analysefase en met behulp van een model zijn de verschillende behoeften in kaart gebracht. Hierna volgt de daadwerkelijke ontwerp- en ontwikkelfase. Je kunt hier de presentatie van Iwan downloaden.

Na dit verhaal gaan de deelnemers zelf aan de slag met de bouwstenen. Welke van de 29 bouwstenen herkennen zij in het voorbeeld van Iwan? In de speciaal ingerichte Mural wordt druk geschoven met de bouwstenen.

Voorbeeld twee: de proeftuin Learning Analytics bij Fontys

Annemarie van den Broek is kerndocent Teacher Designer bij de Master Leren en Innoveren van  Fontys Hogeschool. Docenten bij Fontys wilden iets gaan doen met Learning Analytics (LA) en dat was een mooie kans om de proeftuin te gebruiken. Wat bleek: in de huidige ICT-architectuur van Fontys was het niet mogelijk om de juiste data voor LA te verkrijgen. Annemarie stelde daarop voor om een experiment op te zetten, waarin docenten ervaring opdoen met LA en naar aanleiding daarvan een visie en beleid op LA kunnen ontwikkelen.

Alle basiskennis over Learning Analytics is in een microlearning gezet. Microlearning is laagdrempelig en deelnemers kunnen in hun eigen tempo leren. De docentprofessionalisering liep daar ondertussen parallel aan. Er kwam een dialoog op gang en er kwamen belangrijke vragen boven tafel, zoals ‘Wat willen we als organisatie met LA?’ Ook werd er intervisie georganiseerd rondom dilemma’s op het gebied van LA. Het is de bedoeling om aankomende september de proeftuin LA met een grotere groep docenten te starten. Zij kunnen zich nu al in het onderwerp verdiepen met de microlearning.

Slotreflectie op de twee voorbeelden

Marlies Venhuizen-ter Beek reflecteert tot slot kort op wat er in het webinar is besproken. Uit de voorbeelden blijkt goed hoe verschillend de onderwerpen van de twee proeftuinen zijn. En dat daarbij telkens verschillende bouwstenen een rol spelen. Learning Analytics vraagt meer aandacht voor bijvoorbeeld randvoorwaarden en ethiek. Bij Blended Onderwijs zijn juist bouwstenen op het vlak van vorm/didactiek belangrijker. Mooi aan deze initiatieven is dat docenten worden gefaciliteerd in hun professionalisering en daar tijd voor krijgen.

De Mural van vandaag is onderdeel van de (digitale) Toolkit Bouwstenen voor effectieve docentprofessionalisering. Er is ook een papieren variant van de toolkit, met onder andere een handige kaartenset. Deze versie is momenteel in herdruk en aan te vragen via de website van het Versnellingsplan. Het belangrijkste doel van de toolkit is bewustwording van wat er al gebeurt op gebied van docentprofessionalisering met ICT, en waar er nog ruimte is voor ontwikkeling.

Tot slot nog een tip: Op 14 september is er een Proeftuin-event. Wanneer je je aanmeldt voor de nieuwsbrief van het Versnellingsplan blijf je op de hoogte van dit evenement. Of neem contact op met het lid van de zone Docentprofessionalisering vanuit jouw instelling.

Foto door Xavi Cabrera on Unsplash