Highlights webinar Studenten motiveren? De docent als topcoach

“Hij ging met me zitten en vroeg: Wat wil jij hier eigenlijk leren? Wat wil je later doen met wat je hier leert? Hij gaf me een idee. Een idee van wat ik straks allemaal voor leuke dingen met deze studies kan gaan doen.”

Student Risheet over wat zijn motivatie pas echt aanwakkerde 

Bekijk de opname van het webinar

Het webinar start met een kleine peiling. Hoe staat het met je eigen motivatie? En hoe denk je dat het staat met de motivatie van jouw studenten. De deelnemende docenten lijken zelf wat meer gemotiveerd dan dat ze denken dat hun studenten zijn. Interessant. Hoe breng je jouw motivatie over op je studenten? Want het is een wisselwerking. Wat je geeft krijg je ook terug.

Hij vroeg: “Wat wil je later doen met wat je hier leert?” 

Webinarhost Petra Wentzel, zelf onderwijskundige en ervaren tennistrainer, interviewt Risheet Lal over zijn motivatie. Risheet is ex-profvoetballer en student aan Hogeschool Inholland in Amsterdam. Als profvoetballer maakte hij veel trainers mee. Zijn ervaring: ze kunnen je maken of breken. “Hun rol is gigantisch. Ze nemen je mee, geven je een plek om je te ontwikkelen. Net als een docent eigenlijk. Je kiest niet voor je trainer, ook niet voor je docent. Je moet het geloof krijgen dat het traject dat ze voor je neerzetten het juiste is voor jou. ” 

Voor zijn studie was hij zeker niet vanaf dag één gemotiveerd. “Ik zag veel leuke vakken, maar het was ook veel allemaal. Ik dacht, hoe ga ik dit doen?” Door zijn topsportervaring kon hij een aanpak bedenken en had hij geleerd discipline te tonen. Maar wat zijn motivatie pas echt aanwakkerde was het gesprek met een docent. “Hij ging met me zitten en vroeg: Wat wil jij hier eigenlijk leren? Wat wil je later doen met wat je hier leert? Hij gaf me een idee. Een idee van wat ik straks allemaal voor leuke dingen met deze studies kan gaan doen.”

Via de chat wordt gevraagd aan Risheet wat een docent een echte topcoach maakt. Hij verwijst naar het persoonlijke ontwikkelplan dat hij als voetballer ieder jaar met zijn trainers maakte. “Hierin leg je vast wat je doelen zijn, waar je nu staat en wat je nog moet leren. Je hakt het op in stukjes en kijkt wat haalbaar is en waarbij een trainer kan helpen.”  

Bekijk ook de Koffie break met Risheet waarin hij vertelt over de bijlessen die hij geeft aan medestudenten. 

Van gecontroleerde naar autonome motivatie 

Wat is motivatie? En waarop heb je wel en geen invloed als docent? Lottie Raaijmakers (adviseur Brein en Leren) en Lisa Harmsen (onderwijskundig adviseur) van Avans Hogeschool, ontwikkelden de Motivatie-motor. Een evaluatie-tool voor docenten met veel concrete ideeën. 

Lottie licht de theorie erachter toe: “De Motivatie-motor is gebaseerd op de zelfdeterminatietheorie, van Deci & Ryan. Daar kozen we voor omdat deze theorie veel is onderzocht en getoetst in het onderwijs.”  

De theorie gaat uit van vijf soorten motivatie. Van volledig gecontroleerde motivatie tot volledig autonome motivatie. Waarbij ‘Externe druk (“Ik studeer omdat het moet van mijn ouders”) de meest gecontroleerde vorm van motivatie is. En Interesse/plezier (“Ik vind het interessant om te leren over de werking van ons menselijk lichaam.’’) de meest autonome.  

Lottie: “Als het gaat om motivatie, stellen we onszelf vaak tot doel om studenten intrinsiek gemotiveerd te krijgen. Maar dat kan eigenlijk niet. Je kunt autonome intrinsieke motivatie alleen prikkelen. De vraag die je moet stellen is dan ook: Hoe kan ik de omstandigheden creëren waarin mijn studenten zichzelf kunnen motiveren?”

Intrinsieke motivatie aanwakkeren 

“De kunst is om te ontdekken hoe motivatie bij iemand ontstaat,” vertelt Lottie. “Dat doe je door te kijken naar de drie basisbehoeften. In de ideale omstandigheden wordt aan alle drie voldaan. Dan kun je groeien, krijg je zin in leren en voel je je goed.”  

Drie basisbehoeftes zijn: 

• Autonomie: een student ervaart dat hij eigen keuzes kan maken, zonder druk van buitenaf. 

• Competentie: een studenten voelt zich bekwaam om een activiteit uit te voeren 

• Verbondenheid: studenten willen erbij horen, gezien en gehoord worden. 

Op de chat wordt gevraagd of dit nu anders is in tijden van corona. “Ja de invulling kan nu anders zijn,” antwoord Lottie. “Er is sowieso een stukje autonomie weggenomen. Want we moeten ons aan veel coronamaatregelen houden op dit moment. Ook zullen veel studenten minder binding voelen. Maar dat wil niet zeggen dat er niet heel veel mogelijk is! Met de Motivatie-motor krijg je daar zicht op.” 

Jouw onderwijs onder de loep met de Motivatie-motor 

“Met de Motivatie-motor evalueer je jouw handelen op dit moment en krijg je concrete ideeën om studenten te motiveren,” vertelt Lisa. “Hier kun je mee gaan experimenteren in je onderwijs.” 

Binnen iedere basisbehoefte evalueer je een aantal elementen. Lisa geeft per basisbehoefte een voorbeeld van zo’n element en licht toe wat je zou kunnen doen om hierop te verbeteren. 
 

• Relevantie. Het begrijpen van de nut en noodzaak van de lesstof draagt bij aan autonomie. Je helpt studenten hierbij door duidelijke leer- of lesdoelen te stellen. Maar ook door een vak of cursus in de context van het uiteindelijke beroep te plaatsen. Zoals de docent ook bij Risheet deed door hem een idee te geven van wat hij straks allemaal kan gaan doen met zijn opleiding. 

  Een voorbeeld uit de sport van Petra: “Als sporter heb ik een hekel aan hardlopen. Maar als  tennisser weet ik dat ik snel moet zijn om wedstrijden te kunnen winnen. Dat motiveert mij  om toch aan het begin van het seizoen te gaan hardlopen.” 
   

• Ontwikkelgerichte feedback. Weten wat er van je verwacht wordt draagt bij aan je competent voelen. Als je een cijfer vijf krijgt, zegt dat alleen ‘dit was niet voldoende’. Het gaat erom dat het voor een student duidelijk is: hier sta ik nu, deze stappen moet ik zetten om daar te komen. Net zoals met het ontwikkelplan van Risheet. Dat kost tijd, maar het effect kan groot zijn. Zeker als er een goede relatie is tussen student en docent.  
   

• Relatie docent-student. Een oprecht geïnteresseerde docent, het gevoel dat een docent je waardeert, dat draagt bij aan een gevoel van verbondenheid. Risheet zei het ook: ‘Een docent kan je maken of breken’. Leer je studenten dus echt kennen. Zorg dat je weet wat er speelt. Ander krijg je ‘De docent vindt dat ik harder moet werken, maar hij kent me niet eens.’  

  Een voorbeeld uit de sport van Petra: “Ik probeer mijn tennisleerlingen te leren kennen. Door vragen te stellen, maar ook door veel van mezelf weg te geven. Ik vraag bijvoorbeeld of ze bij mijn wedstrijd komen kijken. Dat is spannend. Het bespreken van hoe de wedstrijd ging opent het gesprek en zo ontstaat er nog meer een relatie. En al helemaal als ik verlies! 

Wil je aan de slag met de Motivatie-motor? 

De Motivatie-motor is beschikbaar voor iedereen. Bekijk de Motivatie-motor hier. Vanuit deze pagina klik je door naar de uitgebreide achtergrondinformatie met een stappenplan en een evaluatieformulier voor jouw onderwijs.

Bij Avans Hogeschool gebruiken ze de Motivatie-motor in workshops met docenten, maar docenten gebruiken de tool ook individueel. “Het werkt ook heel goed in duo’s,” geeft Lottie aan. “Dan kun je van elkaar horen hoe je het aanpakt. En misschien wel de belangrijkste: Vraag je studenten ook eens hoe ze vinden dat je het op bepaalde punten doet, zij weten immers het beste wat het met hen doet.” 

Ben jij gemotiveerd geraakt en ga je de komende tijd met de Motivatie-motor aan de slag? Wij zijn heel benieuwd naar je ervaringen en die van je studenten!