Hoe helpt ons onderwijs excellente studenten vooruit?

Vrijwel alle onderwijsinstellingen bieden tegenwoordig excellentieprogramma's aan. Maar wat is eigenlijk een excellente student? En, hoe coach je ze het beste? Dit artikel biedt je meer informatie en concrete ervaringen.

Debbie Jaarsma, UMCG-hoogleraar Onderzoek en Innovatie van medisch onderwijs en een van de onderzoekers, beschrijft excellente studenten als volgt: "Het zijn bijvoorbeeld ook studenten die een jaar bestuurstaken gaan doen. Bovendien zoeken studenten niet alleen diepgang, maar vaak ook verbreding door bijvoorbeeld een tweede studie te gaan doen. En er zijn studenten die naast hun studie voor familie zorgen of een baan hebben. Zij voldoen allemaal aan de definitie van excellentie die nu meestal gehanteerd wordt: ze hebben doorzettingsvermogen, zijn intelligent en creatief."

Mogelijk gaan excellente studenten zich vervelen omdat ze hun talenten binnen de opleiding niet optimaal kunnen ontwikkelen. Opleidingen laten hierdoor kansen liggen om zich te profileren met excellente afstudeerders en - mede daardoor - extra aantrekkelijk te worden voor betere instromers. Wie zich immers richt op middelmaat, krijgt een middelmatige uitstroom.

Fontys Hogeschool ICT heeft een ‘richting’ genaamd Delta. Het is opgericht door docent Eric Slaats, bestaat al 16 jaar en is gericht op het intensiever ontwikkelen van kennis en vaardigheden van excellente, talentvolle studenten. Hiervoor krijgen deze in plaats van een deel van het reguliere programma een aparte, realistische en meer uitdagende leeromgeving aangeboden. Ze bouwen hiermee aan een sterk en onderscheidend portfolio. Dit geeft toegang tot betere (meer uitdagende) stages en afstudeerplaatsen en daarmee een betere start als beroepsbeoefenaar. Al honderden studenten zijn afgestudeerd bij Delta.

De opdrachten die Delta’s krijgen, zijn zeer van uiteenlopende en vaak complexe aard. Het reguliere onderwijs kan onmogelijk vooraf inspelen op de benodigde kennis en vaardigheden voor al deze specifieke opdrachten. Delta’s kunnen daarom aangeven op welk gebied ze extra ondersteuning en onderwijs wensen. Hierdoor verwerven ze een beter kennis- en uitvoeringsniveau dan reguliere studenten.

Iedereen kan een excellente student zijn zolang je maar het beste uit jezelf wilt halen. Hoe is de selectie bij Delta? De student:

• mag geen studieachterstand hebben. Bij de intake voor het 2e jaar moet het Propedeuse behaald zijn.
• moet bij minimaal 2 docenten een gemotiveerde aanbeveling vragen.
• moet solliciteren met een motivatiebrief. Hierbij refereert hij aan zijn portfolio (datgene waar hij trots op is), de voordrachten en zijn persoonlijke reden om Delta te worden.

Als aan bovenstaande voorwaarden voldaan is, volgt een intakegesprek. In dit gesprek wordt de motivatiebrief besproken, portfoliomateriaal bekeken en kwaliteiten als passie, creativiteit e.d. gepeild. Expliciet komt de deltawerkwijze ter sprake en wordt hieromtrent de student zijn mening gevraagd.

Bij twijfel na het gesprek worden evt. nog andere docenten geraadpleegd om het beeld volledig te krijgen.

Via een interview is de mening gevraagd van diverse Delta studenten en alumni. Dit is wat zij aangeven:

Joep Verhoeven, 4e jaars Delta student

“Je wordt niet geremd in je opleiding. Je kan exploreren wat jezelf interessant vindt. Je werkt ook in verschillende teams, met studenten van verschillende richtingen en semesters. We werken samen met studenten van semester 3. Die kunnen wij veel bijbrengen. Zodoende heb ik bij het begin ook veel geleerd van hogere jaars. Je werkt aan explorerende projecten van Fontys zelf maar ook van externe partijen zoals Paaspop. Je haalt er veel leerplezier uit. Ik vind het zelfs jammer dat het dadelijk voorbij is.”

Joris van Oers, alumni Delta

“Voor mij was een van de grootste voordelen dat ik bezig kon zijn met interessantere projecten- vaak voor echte opdrachtgevers- dan wat er in onze tijd in het normale curriculum werd aangeboden. Daarnaast was het ook een groot voordeel om niet gebonden te zijn aan de duur van een semester of periode en dus ook langer of korter met één project bezig te kunnen zijn. In retrospect heeft het me denk ik ook veel zelfstandiger en assertiever gemaakt. Het was ook een soort veilige (want je bent immers student) manier om te leren omgaan met opdrachtgevers en projecten in de echte wereld, met echte deadlines. De motivatie/druk kwam dan niet van een beoordeling of docent, maar van bijvoorbeeld een evenement of opdrachtgever waar iets echt moest staan. Goede voorbereiding dus om zelf iets te starten na de opleiding.”

Lisanne Verbeet, 3e jaars Delta studente

“Doordat je met studenten van verschillende richtingen samenwerkt, ontwikkel je veel meer kennis op allerlei gebieden binnen ICT. Je bent dus niet meer gelimiteerd aan de door jou gekozen richting. Delta biedt de vrijheid om je te kunnen ontwikkelen in de richting die jij wilt. Hierdoor ben je bezig met dingen die jij leuk en interessant vindt en leer je veel sneller. Je werkt samen met gemotiveerde studenten waardoor je nog meer motivatie en plezier krijgt in wat je doet. Het is een ontzettend leerzame en prettige omgeving om in te studeren. De band tussen Delta’s is heel sterk en je leert ontzettend veel van elkaar. Bij Delta werk je zelfstandig en met je groepen, maar docenten helpen altijd om zoveel mogelijk uit je project en jezelf te halen. De projecten bij Delta zijn erg breed en uitdagend, waardoor je op alle gebieden binnen een project kennis opdoet.

Delta heeft me ontzettend veel plezier gebracht in mijn studie. Ik ga elke dag met veel zin naar school omdat ik bezig ben met de dingen die ik leuk en interessant vind. Ik werk met leuke en gemotiveerde studenten samen in een ambitieuze omgeving. Er is erg veel vrijheid waardoor ik mij goed kan oriënteren welke richting ik op wil gaan. Door de manier van coaching van docenten haal ik nog meer uit mijn studie en mijzelf. En ik leer dubbel zoveel dan dat ik met het reguliere onderwijs heb geleerd.”

Sieuwe Elferink, 4e jaars Delta student

“Voordat ik naar Fontys kwam, wist ik al precies wat ik wilde leren. Als je kijkt naar de huidige richtingen waren er een paar dingen die je leuk vindt, en een paar dingen niet. Een opleiding volgen was altijd een beetje geven en nemen. Ik kan bij Delta mijn eigen pakket samenstellen, en dingen doen waar je meer energie van krijgt. Bij de opleiding technology was je bijv. veel bezig met Arduino, robots bouwen. Dat vond ik heel leuk, daar kan ik nu helemaal in los gaan. Ik ben op dit moment vooral bezig met AI, zelfrijdende auto’s en drones. Je werkt samen met mensen die heel gedreven zijn, dus niet alleen mensen die een diploma willen halen. Ze willen er echt voor gaan.”

Het is voor docenten een uitdaging om de Delta’s te begeleiden. Welke docent smult immers niet van een groep gemotiveerde en getalenteerde studenten? Docenten aan het woord:

Wilrik de Loose, docent bij Delta

“Delta is voor studenten een plek om ongelimiteerd te kunnen groeien op een manier die bij ze past. The sky is the limit. Op geen enkele andere plek in het onderwijs zie ik studenten zo professioneel en serieus werken aan profiel- en semesteroverstijgende projecten. Echte projecten, voor echte klanten met echte deadlines en echt geld. Ik had sommige van mijn oud collega's uit het werkveld best wel willen inruilen voor een of twee delta-studenten.”

Martijn Ruissen, docent bij Delta

“Het Delta excellence programma biedt studenten die meer willen en kunnen, mogelijkheden om te leren en te groeien wat ze binnen hun reguliere programma vaak niet kunnen. Gave projecten leveren mooie portfolio producten op en onder aan de streep leren studenten hoe het in het “echte” leven er aan toe gaat. Vaak worden er al in korte tijd nieuwe en onbekende zaken door de studenten opgedaan, ervaringen die ze anders niet hadden kunnen op doen. Delta maakt het dus mogelijk dat studenten nagenoeg onbeperkt tot bloei kunnen komen.”

Tot slot dragen Delta’s actief bij aan het reguliere curriculum. Een van hun verplichtingen is hun eigen kritiek punten onder de loep te nemen en verbeteringen aan te dagen. Van dit laatste profiteren ook de reguliere studenten.

Wil ook jij jouw excellente studenten vooruit helpen? Neem voor meer informatie contact op met e.slaats@fontys.nl

Met dank aan Carlijn Moed-van Gulick