Bij een bijeenkomst van het Edulab van ROC Twente waar Bas werkt, liet docent Danielle de Graaff een “handig AI-metertje” zien, vertelt Bas. “Het zag er heel bruikbaar uit. Dus ben ik gaan uitzoeken waar het vandaan kwam. Dit model ‘AI-gebruik in taken’ is gemaakt door de Vlaming Eric Devlies en gebaseerd op de AI Assessment Scale van Leon Furze . Het model heeft een open licentie. Samen met Danielle en andere docenten heb ik er een praktische vertaling van gemaakt toegespitst op de mbo-context van het ROC Twente. Dat is de AI-Waaier geworden die we in september bij het ROC Twente hebben geïntroduceerd.”
Hoe werkt de AI-waaier?
De AI-waaier is vooral bedoeld om studenten duidelijkheid te geven over, of en zo ja hoe, ze AI mogen gebruiken bij een opdracht. Het AIAS-model is voortgekomen uit een discussie met onderwijs- en leermedewerkers van de Edith Cowan Universiteit. Zij hadden - toen AI net opkwam in 2023 - behoefte aan een meer genuanceerde aanpak dan “AI wel of niet gebruiken” bij het geven en beoordelen van opdrachten.
De niveaus van de AI-Waaier van het ROC van Twente lopen van 1 ‘geen AI’ tot 5 ‘AI toegestaan’. In elk segment van de waaier staat beschreven of studenten AI niet of wel, en zo ja hoe, mogen gebruiken. Bas heeft een webpagina gemaakt met losse afbeeldingen van elk segment van de waaier. Docenten kunnen die afbeeldingen downloaden en de afbeelding die van kracht is op de opdracht plaatsen. Ook voor studenten is er een webpagina met uitleg over de AI-waaier en de niveaus.
AI-gebruik bespreekbaar maken
Volgens Bas is het belangrijk dat de docent voorafgaand aan het verstrekken van de opdracht in de klas bespreekt waarom AI wel of niet is toegestaan. “Zo maak je AI-gebruik bespreekbaar en dat is belangrijk want AI is nu onderdeel van onze leefwereld. Maar de waaier is geen manier om fraude te voorkomen. Controleren en handhaven blijft lastig. Zeker bij summatief gebruik moet je dus nog steeds nadenken over de vorm van de toets en de condities waaronder je die toets afneemt.”
Toen Bas docenten om feedback op de AI-waaier vroeg hoorde hij onder meer: "Het stukje plagiaat blijft lastig, maar zonder de waaier is het een soort taboe-onderwerp en doen studenten het stiekem. Dan kun je er naar mijn mening beter gewoon een open gesprek over voeren aan de hand van de waaier."
Van de docenten die de AI-Waaier al gebruiken hoort Bas dat studenten de duidelijkheid fijn vinden. “Maar er zijn ook studenten die morren: ‘dan moeten docenten ook aangeven wanneer zij AI gebruiken!’.”
Verspreiding en gebruik van de AI-Waaier
Docenten zijn niet verplicht de AI-Waaier te gebruiken. Via ambassadeurs, het intranet en een Teams-groep van ‘Edtech-voorlopers’, is de AI-waaier binnen het ROC Twente onder de aandacht gebracht. Het gebruik wordt langzaam opgepikt, merkt Bas. “Bij het college Mens en Gezondheid dat veel met technologie doet, gaan curriculumgroepen de AI-waaier nu gebruiken. Ook enkele andere docenten verspreid over het ROC Twente gebruiken de AI-Waaier, maar het is nog niet wijd verspreid.”
Kritisch naar opdrachten kijken
De docenten die de AI-Waaier gebruiken, vertellen Bas erg blij te zijn dat ze eindelijk iets in handen hebben om met collega’s het gesprek te voeren over AI-gebruik bij opdrachten. “Onderwijsteams gaan met deze waaier kritisch naar hun opdrachten kijken. Het zorgt voor een gesprek over of we studenten nog wel opleiden voor een toekomst waarin AI overal aanwezig is. Het leidt tot de vraag wat voor opdrachten moeten we eigenlijk geven vandaag de dag? Als veel opdrachten het label ‘geen AI’ krijgen, kun je je afvragen of die opdrachten wel toekomstproof zijn. De vraag rijst dan of de opdrachten nog wel aansluiten bij de beroepspraktijk.” De waaier leidt ook tot een goed gesprek over hoe te handhaven als AI niet of beperkt is toegestaan, hoort Bas van docenten.
Update van de AI Assessment Scale
Er is inmiddels alweer een versie 2.0 van Leon Furzes AI Assessment Scale, vertelt Bas . Op het blog van Leon Furze is te lezen waarom en hoe de AIAS is geüpdatet . De belangrijkste verandering is dat niveau 4 “AI + menselijke evaluatie” is verwijderd en vervangen door niveau 5 “Volledige AI”. Verder is er een nieuw niveau toegevoegd “AI Exploration”. Dit is een verkennend niveau waar studenten, docenten en GenAI samenwerken om nieuwe manieren te vinden om leerresultaten te behalen, aldus Furze op zijn blog.
Nieuwe versie van de AI-waaier op komst
Ook bij het ROC van Twente komt er waarschijnlijk volgend jaar een nieuwe versie van de AI-Waaier, vertelt Bas. “Dat gaan hopelijk de collega’s van het Graafschap College doen. Zo wordt het een samenwerking tussen de instellingen. Het idee is een nieuwe versie te maken gebaseerd op de update van Leon Furze. Daarnaast zal de feedback van het gebruik van de AI-waaier binnen het ROC erin verwerkt worden.” Zo hoort Bas bijvoorbeeld van docenten dat binnen een opdracht voor onderdelen verschillende niveaus van toepassing kunnen zijn.
Stimulans voor AI-geletterdheid
Bas ziet dat de AI-waaier ook het gesprek over de AI-geletterdheid van docenten en studenten aanjaagt. “In elke klas zitten nog wel enkele studenten die nog geen kennis gemaakt hebben met GenAI, of studenten die niet weten hoe je het goed gebruikt. Andere studenten lopen juist voor en gebruiken een betaalde versie …. We moeten ervoor zorgen dat alle studenten goede AI-scholing krijgen!”
Als onderwijsteams besluiten dat AI voor bepaalde opdrachten is toegestaan, realiseren ze zich vervolgens dat studenten wel uitleg moeten krijgen over hoe je AI goed gebruikt, ziet Bas. “De waaier zorgt dus voor beweging. Teams gaan AI nu verwerken in het curriculum en nadenken over wat nodig is voor AI-geletterdheid bij studenten. Maar dan moeten we wel eerst de docenten leren hoe AI goed te gebruiken! Ook onder docenten loopt de kennis van AI enorm uiteen.”
Aansluiten bij de beroepspraktijk
Bas verwacht dat docenten de komende tijd meer gaan inzetten op de hogere AI-gebruik niveaus uit de waaier: “want dat is nodig om goed aan te sluiten bij de beroepspraktijk. Maar er blijven natuurlijk altijd vaardigheden die je moet leren zonder gebruik van AI.”
Bekijk de AI-Waaier
Lees ook: AI en toetsen: check je toetsen met de 'Toolkit AI in je toetsontwerp’
0 Praat mee