De summatieve toets nog even niet overboord

Het jaar is bijna ten einde. Tijd om terug te blikken en je te beseffen welke dingen je eigenlijk hebt laten liggen. Zo onder andere het verslag van de SIG bijeenkomst "De summatieve toets overboord". Met het schaamrood op mijn oren dan toch maar posten voor dat 2015 voorbij is.

Op dinsdag 15 april jl organiseerde de special interest group (SIG) digitaal toetsen van SURF de discussie bijeenkomst: De summatieve toets overboord? Op deze bijeenkomst wierpen Prof. dr. Han van der Maas, dr. Desirée Joosten-ten Brinke, dr. Stephan Ramaekers, hun licht op de mogelijkheid om de summatieve toets overboord te gooien.

Aanleiding voor de middag was een discussie die binnen het kernteam van de SIG gevoerd werd over de hoeveelheid oefen gegevens die momenteel verzameld worden door instrumenten als leerstation zorg, de rekentuin en andere oefen applicaties en de mogelijkheden die dit zou kunnen bieden om deze gegevens te gebruiken voor het nemen van beslissingen over vaardigheid.

In de eerst presentatie van Han van der Maas werd uiteen gezet hoe met een adaptieve procedure de vaardigheid van kinderen in de rekentuin te schatten is en hoe dit grootschalig in de rekentuin dynamisch gebeurt. 

De kern van de boodschap was hierbij dat veelvuldig oefenen weliswaar een goede indicatie kan geven van vaardigheid maar dat er alsnog een moment zou moeten komen waarop formeel vastgesteld moet worden dat de prestatie wel echt door de betreffende student is geleverd wil men dit summatief kunnen inzetten. De summatieve toets zou dan bestaan uit een oefensessie waarbij de leerling zijn niveau zou moeten vasthouden. "...dat zou dan een adaptieve test zijn met optimale start waarde." aldus van der Maas. Men zou dat in een relatief korte sessie kunnen vaststellen.

Desirée Joosten-ten Brinke, lector Eigentijds toetsen en beoordelen bij Fontys Lerarenopleiding Tilburg, gaf in haar presentatie aan dat elke toets formatief gebruikt zou moeten worden. Dit maakt meteen duidelijk dat het onderscheid tussen formatief en summatief toetsen erg diffuus is. Aangezien een toets die gebruikt wordt om beslissingen te nemen ook gebruikt zou moeten worden om studenten van feedback te voorzien. In de toets keten zou bij elk nieuw vak dat voortborduurt op eerder opgedane vaardigheid de feedback op eerdere summatieve toetsen, formatief gebruikt moeten worden. 

In zijn betoog pleite Stephan Ramaekers, teamleider bij het Centrum voor Onderwijs & Leren van de UU, voor een meer persoonlijkere form van formatieve toetsing. Het afrekenen van prestatie zou de verkeerde impuls geven. Studenten zouden persoonlijk aangesproken moeten worden op hun geleverde werk en de toetsing zou niet gebruikt moeten worden als dreigement om studenten aan het werk te zetten.

"als je het niet toetst (én laat meetellen), dan doen ze het niet", is volgens Ramaekers een educatieve variant van het terrorismeargument. Waarbij alle inzet van toetsing geoorloofd is. De grenzen voor het inzetten van oefentoetsen zijn volgens hem dan ook bereikt. 

"summatief toetsen gericht op studiegedrag: het werkt niet (goed)!"

Het model van belonen en straffen blijkt uit een reviewstudie van Camerer en Hogarth (1999) een achterhaald model te zijn. Toch is Ramaeker niet tegen formatief toetsen, mits deze ook echt formatief zijn, dat wil zeggen niet mee tellen in de beoordeling van de student maar wel gebruikt worden om studenten van inhoudelijk gedegen terugkoppeling te voorzien.

Conclusie

Voorlopig zijn we nog niet af van de summatieve toets maar zouden we om het leerproces te bevorderen meer moeten doen met de formatieve oefeningen die we studenten voorleggen. Studenten inhoudelijk van kwalitatieve feedback voorzien en hier tegelijkertijd geen oordeel over vellen die meeweegt. Hierbij zou nagedacht moeten worden over welke plaats de formatieve toets inneemt in het totale curicculum, waarbij verder gekeken zou moeten worden dan afzonderlijke vakken. Het aanbieden van een onderwijs op maat door middel van adaptieve systemen zou hier goed bij kunnen helpen maar de summatieve eind toets blijft overeind.

Auteur

Reacties

Dit artikel heeft 0 reacties