Joosten-ten Brinke is al vele jaren actief op het gebied van toetsen. Ze zette de master Toetsdeskundige op bij Fontys Hogescholen en was hoogleraar Leren van volwassenen bij de Open Universiteit (OU). Bij de Universiteit Maastricht is ze verbonden aan de Faculty of Health, Medicine and Life Sciences. Op 8 november 2024 houdt ze bij de UM haar oratie ‘Leren en Toetsen: Samen naar Succes’.
Realistische toetsen
Toetsing is in de afgelopen tien jaar in het mbo, hbo en wo sterk veranderd, onder meer door digitalisering. Joosten-ten Brinke is positief over deze veranderingen, maar plaatst wel kanttekeningen.
“Digitale technologieën maken het mogelijk om realistischer en authentieker en dus effectiever te toetsen. De mogelijkheden om afbeeldingen en video’s in toetsen te gebruiken zijn enorm verbeterd. Zo zijn 3D-beelden voor radiologietoetsen een grote stap vooruit. En bij geneeskunde-examens krijgen studenten niet langer te horen ‘er komt een patiënt bij je met een extreem rode tong’… Ze zien nu een afbeelding van de patiënt, waarop ze naast de rode tong nog veel meer zien zoals de huidskleur en blik in de ogen. Dit roept wel de vraag op: meten we nog wel hetzelfde? De vraagstelling en validiteit van de toets kunnen hierdoor beïnvloed worden.”
Feedback op de werkplek
De nieuwe technologieën bieden ook goede ondersteuning voor het geven van feedback op de werkplek, bijvoorbeeld in het ziekenhuis, ziet Joosten-ten Brinke. “Feedback wordt vaak mondeling gegeven. Tegenwoordig kunnen studenten feedback in hun mobiele telefoon noteren en later in hun e-portfolio. En externe begeleiders kunnen op afstand via digitale brillen meekijken. Het is fijn voor patiënten als er niet zoveel artsen om het bed staan.” Ze is ook enthousiast over een computerprogramma waarmee geneeskundestudenten met een virtuele patiënt kunnen oefenen met klinisch redeneren.
Efficiënter toetsen
Digitalisering heeft de logistiek rond toetsen efficiënter gemaakt, zegt Joosten-ten Brinke. “Vroeger werden de OU tentamens met busjes naar studiecentra in het hele land gebracht. Nu kunnen we toetsen afnemen via ‘Bring Your Own Device’ en ‘online proctoring’. Studenten kunnen daardoor ook tijdens een stage in het buitenland online tentamens afleggen.”
Leukere toetsen
Door digitalisering kun je leukere (oefen)toetsen maken, zegt Joosten-ten Brinke. “Kinderen vinden het leuker om rekenen te oefenen met een leuk vormgegeven computerprogramma. Maar het is geen wondermiddel. Zelfs als kinderen bonussen krijgen als ze langer oefenen met rekenen, gaan ze toch naar taalprogramma’s als ze beter zijn in taal. Ook technieken als XR, VR en AR kunnen toetsen levensecht, interactiever, leuker maken.”
Kanttekeningen
“Als je een toets ontwerpt moet je vooraf goed bedenken of digitalisering echt een meerwaarde heeft”, benadrukt Joosten-ten Brinke. “Want er zijn ook nadelen. Het gebruik van computers en AI belast het milieu.” Ze ziet ook dat digitalisering kan leiden tot kansenongelijkheid. “Niet alle studenten en docenten zijn even digitaal vaardig. Sommige studenten hebben meer geld en daardoor betere laptops of toegang tot betaalde software, die beter werkt.” Ze wijst verder op het belang van dataveiligheid, privacy en meer aandacht in het onderwijs voor AI-geletterdheid.
Mondeling toetsen automatiseren
AI maakt dat het toetsen nog sterker verandert. Joosten-ten Brinke: “AI kan goed helpen bij het opstellen van toetsvragen, zeker bij meerkeuzevragen. Vervolgens moet de docent de kwaliteit en validiteit screenen. Doordat studenten AI kunnen gebruiken, kunnen we minder met schrijfproducten toetsen en is er meer vraag naar mondelinge toetsing, maar dat kost veel tijd. Daarom onderzoeken we nu of we mondeling toetsen kunnen automatiseren. Daarbij komt wel een ethische vraag kijken. Kun je een computer laten beslissen over de vaardigheid van een student?”
Assessment for learning
Assessment for learning is sterk in opkomst in het onderwijs en leidt eveneens tot grote veranderingen in toetsen. Joosten-ten Brinke onderzoekt ook hoe technologie dit kan ondersteunen. Formatief toetsen is een belangrijk onderdeel van assessment for learning, legt ze uit. “Uit onderzoek blijkt dat oefentoetsen een goede voorbereiding zijn op echte toetsen. Verder is het belangrijk om studenten meer te betrekken bij hun leerproces. Het is belangrijk om met ze stil te staan bij de leerdoelen en waarom die belangrijk zijn voor hun vervolgopleiding of toekomstig beroep.”
Voortdurende feedback
Voortdurende feedback is cruciaal bij assessment for learning. De belangrijkste vraag voor de komende jaren is volgens Joosten-ten Brinke hoe we ervoor kunnen zorgen dat we goed zicht houden op de ontwikkeling van studenten. “Op basis van die ontwikkeling kun je beslissingen nemen over de vervolgstappen. De feedback moet gaan over wat de student gedaan heeft en vooral over wat de volgende stappen kunnen zijn in het leerproces van de student.”
E-portfolio’s essentieel
E-portfolio’s waarin studenten de verkregen feedback kunnen opnemen en docenten hun ontwikkeling kunnen zien, zijn essentieel, stelt Joosten-ten Brinke. “Nu gaan studenten vaak van module naar module zonder dat docenten zicht hebben op de feedback van eerdere docenten. In een e-portfolio kunnen docenten de eerdere feedback en ontwikkeling van de student zien. Nu zien ze veelal alleen cijfers. Daarmee krijgen ze geen inzicht in de leerhouding, leervaardigheden en mogelijke verbeterpunten. Ook bij die e-portfolio’s moeten we wel voorzichtig zijn met privacy.”
Zicht houden op ontwikkeling
Het analyseren van feedback kost nu nog veel tijd. Joosten-ten Brinke verwacht dat AI en ‘data mining’ kunnen helpen bij feedbackanalyses en het personaliseren van leren. “Technologie kan patronen herkennen in leerresultaten en op basis daarvan gepersonaliseerd advies geven over de volgende stap in het leerproces.” Joosten-ten Brinke vindt het zicht houden op de ontwikkeling van studenten om op basis daarvan volgende stappen te kunnen zetten, een belangrijk aandachtspunt voor de pilothub Toetsen en Ontwikkeling die in januari 2025 van start gaat. “We moeten blijven onderzoeken hoe we technologie kunnen inzetten om leren, toetsen en feedback meer gepersonaliseerd te maken. Want om te weten waar je naartoe wilt, moet je eerst weten waar je staat.”
Desirée Joosten - ten Brinke houdt op 8 november 2024 haar oratie ‘Leren en Toetsen: Samen naar Succes’ aan de Universiteit Maastricht.
0 Praat mee