De geest is uit de fles

Nu proberen we uit alle macht de geest weer terug in de fles te krijgen. Met het opheffen van de maatregelen is het onderwijs teruggekeerd naar de oude situatie. Studenten worden weer in de collegebanken verwacht, maar zij wegen telkens af of het wel de moeite waard is om naar de campus te komen. In de media was de afgelopen tijd te lezen dat de student vaak concludeert dat het de reistijd en de moeite niet waard is. Tegelijkertijd wordt weinig gedaan met de nieuwe studievaardigheden en ervaringen die studenten wél hebben opgedaan. Studenten zoeken naar motivatie, discipline, binding en welzijn. Maar op de campus vinden ze vooral kennis en kunde.

Het oppakken van het onderwijs zoals we dat pre-corona gewend waren is dus niet succesvol. Ten eerste is afstandsonderwijs zoals dat in de coronatijd is opgebouwd niet de optimale invulling voor het onderwijs van de toekomst: de negatieve effecten zijn overduidelijk en zorgwekkend groot. Wegblijven bij het aangeboden fysieke onderwijs verhelpt dat niet. Ten tweede worstelen docenten met de lege collegezalen. Zij doen wat er van hen verwacht wordt. Docenten geven hun onderwijs zoals is vastgelegd dat het onderwijs gegeven moet worden. Maar naast een gevoel van inefficiëntie en afwijzing is het voor de docent moeilijk om de voortgang van de studenten te zien en een band op te bouwen als studenten massaal wegblijven. De terugkoppeling tussen docent en studenten wordt verstoord en het zicht op de studenten verdwijnt.

Wat zouden we dan wel moeten doen? Dit is hoe ik het zie:

Stap 1: Actief werken aan het herbouwen van de binding met ál onze studenten en docenten

Ongeacht in welk jaar studenten zitten, ze zijn elkaar en de docenten uit het oog verloren, en dat moet actief gerepareerd worden.

Stap 2: Studenten komen niet alleen voor kennisoverdracht naar school

We moeten ons inspannen om sleutelfactoren te identificeren in fysieke onderwijsvormen qua studentenwelzijn, motivatie en discipline.Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan interacties waarbij elke student zich echt gezien en gehoord voelt. En het aan studenten overdragen van een gevoel voor de cultuur en professionele houding van het beroep. We moeten zorgen dat zulke sleutelfactoren een centrale plaats krijgen in het fysieke onderwijs.

Stap 3: Kennis moet NIET als belangrijkste leerdoel neergezet worden in het fysieke onderwijs

De belangrijkste leerdoelen zijn persoonlijke vorming, beroepsoriëntatie en het aanleren van sociale vaardigheden en professionele vaardigheden. Daarmee erkennen we de échte functies van fysieke contacttijd, terwijl we de nieuw aangeleerde studievaardigheden en de ontwikkelde online lesvormen een functionele en erkende plek voor kennisoverdracht geven in het onderwijs.

Dat betekent wel een substantieel andere invulling van het fysieke onderwijs en een verbeterslag van het online onderwijs. De meerwaarde voor de student? Die vindt op de campus wat hij of zij zoekt en ziet dat het fysieke onderwijs voorziet in leeruitkomsten die níet zijn te vatten in een kennisclip of lesboek. De meerwaarde voor de docent? Die kan weer echt in contact komen met de studenten, een rolmodel zijn en de fijne kneepjes van het vak overbrengen op studenten. En zo zorgen we dat er een andere fles ontstaat: eentje waar de geest weer in te krijgen is.

Jessica Zweers  is in 2021 uitgeroepen tot Docent van het Jaar. Ze werkt al bijna tien jaar als docent bij de major Medische Diagnostiek van de opleiding Biologie en Medisch Laboratoriumonderzoek aan de Hanzehogeschool in Groningen. Ze staat zowel voor de klas als in het laboratorium, en is daarnaast actief als hogeschooldocent onderwijsvernieuwing. Jessica is daarnaast co-voorzitter van het ComeniusNetwerk, het netwerk van onderwijsvernieuwers in het hoger onderwijs. De komende tijd plaatst Jessica regelmatig een persoonlijke blog op de Vraagbaak Online Onderwijs.

Foto door Photo Sharon McCutcheon via Unsplash