Wat is Virtual Realty?
Kortgezegd is Virtual Reality (VR) een realistisch nabootsing van de werkelijkheid, met 360 graden video’s of een digitale 3D-omgeving. Die beelden bekijk je meestal met de bekende VR-bril, maar er zijn ook varianten met een laptop of met een speciale houder voor je telefoon.
VR in het onderwijs
In het onderwijs wordt VR vooral gebruikt om bepaalde vaardigheden aan te leren in een veilige omgeving. Denk aan gesprekstechnieken, het geven van feedback, analyseren van een scan of meewerken in een operatiesetting. Mooie voorbeelden zijn deze virtuele kleuterklas of psychologiestudenten die in gesprek gaan met een virtuele client.
De voordelen van VR in het onderwijs kunnen zijn:
- Veiligheid - Zodra je de bril afzet ben je weer veilig met je beide benen in de werkelijke wereld
- Vaker oefenen - Iedereen kan oefenen in plaats van dat één iemand de hoofdrol krijgt
- Aanpassingen doen - Je kunt het gespreksscenario manipuleren en veranderen
Het klassieke rollenspel
Carlijns studenten Pedagogische Wetenschappen moeten leren hoe ze in gesprek gaan met kinderen, jongeren en ouders. Hoe spreek je hen aan, hoe breng je het gesprek op gang? En hoe zet je gesprekstechnieken in als er sprake is van een complexe gesprekssituatie, zoals bij een slechtnieuwsgesprek?
Hiervoor werd het ‘klassieke’ rollenspel ingezet, waarin studenten onderling een gesprek met bijvoorbeeld een kind nabootsten. Maar studenten konden zich niet goed inleven, er ontstond een lacherige sfeer en het was lastig om te beoordelen of studenten zich nu ontwikkelden. Ook al had ze het rollenspel tot in de puntjes voorbereid, het kwam soms onvoldoende uit de verf in de klas. Daarbij klaagden studenten dat er weinig tijd was voor iedereen om te oefenen in de rol van pedagoog. En voelden studenten niet altijd de veiligheid om te experimenteren met verschillende soorten reacties als hun medestudenten meekijken. Terwijl, het kan juist leerzaam zijn om fouten te maken.
Het was duidelijk: tijd voor innovatie!
Oefenen met acteurs in VR
Studenten wilden realistische scenario’s en er was de wens om reflectie te stimuleren in het moment. Carlijn besloot VR in te zetten om studenten op een andere manier te kunnen laten oefenen. Erg handig hierbij was dat de Universiteit Leiden zelf twee VR-programmeurs in huis heeft. Als eerste variant werd een VR laptopvariant ontwikkeld waarvoor acteurs werden gefilmd die verschillend reageerden in verschillende scenario's. Een jaar later werd hiernaast een fictieve virtuele omgeving ontwikkeld met VR-brillen. En dat leek veelbelovend. Je hebt dan namelijk geen acteurs meer nodig, je kunt meer scenario’s toevoegen en dus meer oefenen. En, ondanks de virtuele karakters in de VR omgeving, voelde het toch realistisch.
Wat was het effect?
Carlijn implementeerde niet alleen de VR innovatie. Ze deed ook onderzoek naar het effect. Want zijn deze werkvormen met VR effectiever dan de klassieke rollenspellen? Vanuit theoretisch oogpunt was dit wel te verwachten. Studenten vonden de nieuwe werkvormen erg waardevol. Maar kon dat ook onderbouwd worden met onderzoek?
Via drie groepen onderzocht Carlijn het effect. Elke groep ging aan de slag met alle drie de vormen (het rollenspel, de laptopvariant en de VR-bril), maar ze volgden dit in andere volgordes. Na elke les vulden studenten vragenlijsten in om de effecten van elke werkvorm te meten op gespreksvaardigheden, gevoel van competentie en studenttevredenheid. En ze kregen vragen via een 7-punt Likertschaal als: Hoe leerzaam vond je het? Hoe veilig vond je het? En hoe tevreden ben je over de werkvormen? Daarnaast werden er vragen over een casus gesteld om te zien of de gespreksvaardigheden toenamen.
Na een week zagen alle studenten al progressie in hun gespreksvaardigheden. Zo zijn ze bijvoorbeeld veel beter in het aangeven van structuur en verwachtingen in een gesprek. Maar, niet alleen VR, alle drie de vormen (klassieke rollenspel, laptopvariant en VR-bril) droegen eraan bij dat studenten zich competenter voelden. En dat was een significant verschil. Opvallend was wel dat bij de VR-vorm de spreiding veel groter was: sommige studenten vonden het geweldig (een maximale score), terwijl anderen gematigd enthousiast waren. Een enkele student werd misselijk van de VR-bril of werd angstig omdat ze hun eigen handen niet konden zien bijvoorbeeld. Anderen werden wat onzeker of ongeduldig als de techniek niet direct meewerkte. Anderen vonden het juist heel prettig. Hieruit concludeert Carlijn dat deze werkvorm misschien voor sommige studenten een waardevolle aanvulling is, terwijl anderen juist meer baat hebben bij rollenspellen.
Conclusie: VR een waardevolle toevoeging
Het meest opvallende was eigenlijk dat de afwisseling van werkvormen heel positief werd ervaren door studenten. De rollenspellen geven hen bijvoorbeeld meer controle over de situatie. Carlijn was uiteraard iets teleurgesteld dat VR niet perse effectiever is dan een traditionele werkvorm, maar was wel tevreden dat ook nieuwe werkvormen in potentie succesvol zijn. Hiermee heeft ze voor komende jaren een diversiteit aan werkvormen in handen die kan helpen om meer maatwerk te bieden in het onderwijs. De eerlijke conclusie is dus dat VR niet de vervanger zal zijn van traditioneel onderwijs, maar wel een mooie aanvulling. Gelukkig maar, zo voorkomen we dat we het kind met het badwater weggooien.
0 Praat mee