Onderwijsinnovaties op een evidence-informed manier uitvoeren: een stap-voor-stapbenadering met de proeftuinen

Door Vera de Vries en Haye Jukema

De eerste stappen naar evidence-informed innoveren

Veel onderwijsinstellingen vinden onderbouwde ontwikkeling steeds belangrijker, zowel op theoretisch als op praktisch vlak. Docenten en ondersteuners voelen zich echter in veel gevallen onvoldoende vaardig om hier invulling aan te geven. Daarnaast wordt het effect van onderwijsinnovaties nauwelijks gemeten. Waar dat wel het geval is, wordt niet altijd gebruik gemaakt van valide methoden of meetinstrumenten. Zo blijkt uit het onderzoek van zone Evidence-Informed onderwijsinnovatie met ICT en uit de inventarisatie van de werkgroep Digitaal onderwijs in praktijkvaardigheden van het Versnellingsplan.

Het Versnellingsplan heeft daarom twee proeftuinen ontwikkeld om aan de slag te gaan met evidence-informed (praktijk)onderwijs ontwikkelen:

• de proeftuin Evidence-informed innoveren van onderwijs; en
• de proeftuin Effectiviteit van onderwijsinnovaties.

Dit zijn kant-en-klare professionaliseringspakketten waarmee je samen met collega’s de eerste stappen zet op het gebied van evidence-informed onderwijsinnovatie. De proeftuinen hebben een overlappende kennisbasis en vormen samen een geheel, als twee op elkaar volgende fasen in onderwijsontwikkeling. Maar je kunt de proeftuinen ook afzonderlijk van elkaar inzetten, als opzichzelfstaande activiteiten.

Systematische aanpak van evidence-informed innoveren

Binnen de proeftuinen zijn acht expliciete stappen te onderscheiden die het fundament vormen voor de aanpak. Dit daagt professionals uit om elk van deze stappen bewust te doorlopen. Op die manier wordt vermeden dat de deelnemers overhaaste conclusies trekken en meteen verder gaan met onvoldoende doordachte acties (Brown, 2019; Schildkamp & Kuiper, 2010). Het gaat om acht stappen die als cyclisch en systematisch proces doorlopen worden, zie Figuur 1.

Proeftuin 1: Evidence-informed innoveren van onderwijs

De proeftuin Evidence-informed innoveren van onderwijs staat in het teken van het aanbrengen van veranderingen in onderwijsontwerp. Deelnemers oriënteren zich op de veranderwens en gaan vervolgens samen aan de slag met het formuleren van een hypothese en een aantal deelvragen (bijeenkomst 1). Daarna gaan zij op zoek naar geschikte evidence om hun deelvragen te beantwoorden (bijeenkomst 2) en stellen zij een evidence-informed veranderplan op (bijeenkomst 3). Daarmee focust deze proeftuin op de eerste zes stappen van het 8-stappenmodel.

Proeftuin 2: Effectiviteit van onderwijsinnovaties

De proeftuin Effectiviteit van onderwijsinnovaties staat in het teken van evaluatie van de ondernomen onderwijsinnovatie. Deelnemers oriënteren zich op de verschillende dimensies waarin effectiviteit van de onderwijsinnovatie kan worden uitgedrukt (bijeenkomst 4), voeren de evaluatie uit en presenteren hun inzichten aan een brede groep collega’s binnen hun instelling, faculteit of opleiding (bijeenkomst 5). Daarmee focust deze proeftuin op de laatste twee stappen van het 8-stappenmodel.

Voor wie?

De proeftuinen zijn geschikt voor een brede doelgroep. Docenten, onderwijsadviseurs, docentopleiders en kwaliteitszorgmedewerkers kunnen gebruik maken van en deelnemen aan de proeftuinen.

Werkpakket en spel: iedereen kan aan de slag!

Beide proeftuinen bestaan uit een kant-en-klaarprogramma dat je in staat stelt om samen met je collega’s de eerste stappen te zetten op het gebied van evidence-informed onderwijsinnovatie. Daartoe is voor deze proeftuinen een werkpakket ontwikkeld. Deel 1 van het werkpakket bestaat uit een korte inleiding en een instructie om aan de slag te gaan met beide proeftuinen. Deel 2 van het werkpakket bevat een voorbereidingsmodule met een aantal voorbeelden: ‘Modelling examples’ van onderwijsinnovatie.

Naast de proeftuinen is er ook een spel ontwikkeld om je te ondersteunen bij het ontwikkelen van evidence-informed onderwijsinnovatie met ICT. Goed onderwijs ontwikkelen en het effect meten is ingewikkeld en vraagt veel van onderwijsontwikkelaars. Door dit spel te spelen kom je erachter waarom evidentie (bewijstukken) belangrijk en ook de triangulatie ervan om bias (eigen voorkeur) te voorkomen.

Meer informatie over de proeftuinen, het werkpakket en dit ondersteunende spel is te vinden op https://www.versnellingsplan.nl/Kennisbank/proeftuinen-evidence-informed-effectiviteit-onderwijsinnovaties/

Foto door Hans-Peter Gauster via Unsplash