Koffie break met Francine Behnen: 'Ik ontwerp mijn onderwijs alleen nog voor de online variant. Dat geeft rust' (10)

"Het zou wel eens kunnen dat we wat langer aangewezen zijn op online onderwijs dan we nu hopen. Ik denk dat we daarom voor de komende tijd allemaal in ons hoofd het onderwijs alleen voor online lesgeven moeten ontwerpen."

Deze week in 'Koffie break met...':

Francine Behnen. Ze is lerarenopleider en onderwijskundige bij de afdeling Biologie, Natuurkunde en Scheikunde op NHL Stenden in Leeuwarden. Daarnaast is ze aanjager van Doedactiek.nl, een praktische website met apps en tools voor het onderwijs. 

Als bioloog voorzag Francine al in de zomervakantie dat we misschien wel lang last blijven houden van het coronavirus. In deze koffiebreak vertelt ze over haar veranderde mindset die veel rust geeft. En over Scrum, een methode die voor veel verbinding zorgt. 

Klik op het onderstaande plaatje om de opname van het interview te bekijken

Verandering van mindset

Onderwijs op school in een zaaltje, onderwijs met een klein groepje op locatie en de rest thuis, onderwijs helemaal thuis, onderwijs weer deels op locatie en nu onderwijs weer uitsluitend vanuit huis. Docenten zijn noodgedwongen kampioenen in aanpassen geworden. Maar dit leidt ook tot onrust en frustratie. Want, heb je net weer een leuke werkvorm bedacht voor als iedereen bij elkaar mag komen, dan moet het net weer anders.

Van online naar fysiek is makkelijker dan andersom

Francine ontwikkelt haar onderwijs daarom alleen nog maar voor volledig online onderwijs. De switch van online naar (deels) offline, is veel makkelijker dan andersom. 

"Als je een fysieke les gaat omzetten naar een online les, dan kom je tegen problemen aan die je niet hebt als je van meet af aan voor online ontwerpt." 

"Die mindshift moeten we echt maken met elkaar. Het is misschien niet wat we willen, maar ik denk wel dat het realistisch is."

Online onderwijs ontwerpen kost meer tijd

Online onderwijs voorbereiden kost echt meer tijd. Dat is de afgelopen maanden gebleken uit alle koffiebreaks. Francine beaamt dit. Opdrachten moeten beter worden opgeschreven, je moet een structuur bedenken voor inleveren en je moet goed nadenken over hoe studenten op afstand met elkaar kunnen samenwerken. Grappig genoeg begint het online onderwijs van Francine op papier, heel veel papier. Dan krijgt ze overzicht en kan ze schrijven en schrappen.

Studenten zijn flexibel

De studenten leken trouwens minder moeite te hebben met de continue veranderingen. In augustus liet Francine de studenten intensief online kennismaken. Door interviews en groepsopdrachten kende iedereen elkaars naam en wisten ze ook veel over elkaar. In september bleek het gelukkig mogelijk om een paar keer in kleine groepjes bij elkaar te komen. En in november ging het weer over op volledig online onderwijs. 

"Het was helemaal geen grote verandering. Het ging heel soepel. Vorige week hebben we geëvalueerd met de studenten en die hebben daar ook met geen woord iets over gezegd."

Studenten verbinden

Om de studenten verbonden te houden zet Francine verschillende werkvormen in. Samenwerken in groepjes is daarbij belangrijk. Ze houdt de groepjes online kleiner dan normaal gesproken en laat de studenten vaak wisselen van groepje. 

"Studenten werken zoveel mogelijk in groepjes van vijf à zes studenten samen. Zodat ze binnen die groepjes binding kunnen ervaren. Met een grotere groep online werken, dan voel je je inderdaad niet zo verbonden.

"Ik probeer werkvormen te vinden waarbij studenten heel veel met elkaar samenwerken in verschillende samenstellingen. Op die manier leren ze elkaar dus vanuit kleine groepjes kennen."

Bij NHL Stenden wordt gewerkt vanuit Design Based Education. De studenten krijgen echte opdrachten van een echte opdrachtgever, die ze ook echt moeten opleveren. Deze projecten gingen gewoon door. Vergelijk het met werknemers die ineens thuis komen te zitten, die moeten ook overstappen op online communicatie en werken. 

Online scrummen 

Onderdeel van het projectmatig werken zijn zogenaamde Scrumsessies. Op een Scrumbord geven studenten met post-its aan welke activiteiten gereed zijn, wat er nog moet gebeuren en wie wat doet. 

Uiteraard zocht Francine naar een manier om het fysieke scrumbord te vervangen. De tool Trello bleek goed bruikbaar. Maar ook Teams heeft inmiddels een planbord. Studenten moeten wel leren werken met die online planborden, maar dat is onderdeel van hun opleiding.

"Ik moet de studenten meenemen in dat proces. Daar zit voor de lerarenopleiding natuurlijk wel een dubbele bodem in: ze leren eerst zelf Scrummen zodat ze later hun leerlingen kunnen begeleiden. Ik vergroot dat wel een beetje uit, zodat het bijdraagt aan hun vorming."

Tijdens de scrumsessies hebben studenten ook gesprekken over elkaars kwaliteiten en over hoe ze die benutten in het project.

"Dat zijn best diepgaande gesprekken. Ik heb tot nu toe niet gemerkt dat online onderwijs de diepgang van die gesprekken heeft belemmerd." 

Onderstaand voorbeelden van de resultaten van een fysieke Scrumsessis, een online sessie en de meetlat: studenten waarderen hoe ze de samenwerking in hun groep hebben ervaren en geven daar een cijfer voor.

Gaat het dan allemaal altijd goed?

Francine komt heel ontspannen over. De mindset om uit te gaan van online onderwijs lijkt te werken. Maar natuurlijk gaat er wel eens iets mis. Zo was daar een gedwongen password-reset op een erg ongelukkig moment. Zestig studenten en 120 leerlingen zaten klaar, maar konden niets doen. Zoiets gaat één keer mis en daarna gelukkig nooit meer. 

Meer lezen

• Doedactiek: erg leuke website met toegankelijke verhalen, een dagelijkse coronablog, inspiratie en heel veel tools die bruikbaar zijn in het onderwijs. Bovendien makkelijk doorzoekbaar aan de hand van veel opties. 
• Design Based Education is de basis van het onderwijs van NHL Stenden. 
• Francine heeft dankbaar gebruik gemaakt van de informatie op https://scrumatschool.nl/

Verschenen in deze reeks

• Koffie break met Ewald Edink: 'Samen met studenten onderwijs vormgeven'
• Koffie break met Aleid Brouwer: 'Zo houd ik studenten bij de online les'
• Koffie break met Eva den Heijer : 'Hoe-de-oldskool-post-mijn-onderwijsgame-redde'
• Koffie break met Marleen Verstege: 'Meer structuur, meer groei, minder herkansingen'

• Koffie break met Raimke van den Beemt: 'Ik heb meer energie als ik online lesgeef'

• Koffie break met Jaap Versluis: 'Ik-ken-de-studenten-nu-al-veel-beter'

• Koffie break met Risheet Lal: 'De drempel is denk ik lager'

• Koffie break met Evelien van Lenthe: 'De contacttijd beter gebruiken'

• Koffie break met Dries van den Enden: 'Ik waardeer heel bewust elke stap in het leerproces'

• Koffie break met Jasper Hooimeijer: 'Ik zie wel kansen voor hybride onderwijs aan kleine groepen'

Koffie break met …

In ‘Koffie break met…’ iedere week een docent die vertelt over online onderwijs en het vergroten van binding. In een kwartiertje hoor je van een enthousiaste docent zijn of haar ervaringen, oplossingen en tips. Dus pak een kopje koffie, neem een break en laat je inspireren.

‘Science may never come up with a better office communication system than the coffee & tea break.’ – Earl Wilson