Leergemeenschappen voor onderwijsinnovatie

Startpunt en de kern van de leergemeenschap

Het vertrekpunt van een leergemeenschap is een complex vraagstuk in de organisatie, dat niet alleen is op te lossen. Dries, Annemarie en collega’s zoeken daarvoor mensen uit de organisatie bij elkaar om een oplossing te vinden. De samenstelling is afhankelijk van het vraagstuk en dus wisselend. En het is ook goed mogelijk om studenten bij een vraagstuk te betrekken. Want in een leergemeenschap zijn we allemaal lerenden, benadrukt Dries graag, en dan valt het onderscheid student-docent weg. Regelmatig betrekt een leergemeenschap experts vanuit het werkveld, ook tegen vergoeding.

De groep onderwijsvernieuwers en hun status aparte

Annemarie en Dries en collega’s zijn deze werkwijze begonnen vanuit het wekelijks netwerkclub binnen Fontys. Of zoals Annemarie het gekscherend noemt, vrijdagmiddagcowboys die voorop lopen en het onderwijs willen innoveren. Na verloop van tijd kregen deze onderwijsvernieuwers de behoefte om hun ideeën en oplossingen te delen en zich te verbinden met meer mensen binnen de organisatie. Er was ook behoefte om de groep een officiële plek binnen Fontys te geven. Ze waren zoekende naar ‘hun plek in het organogram’. Maar hun kracht blijkt juist dat de groep een informeel karakter heeft en op zichzelf staat. Ondertussen hebben ze hun plek echt wel verworven en weet iedereen ze te vinden. Innovatie is niet gebaat bij hiërarchie, heeft Dries gemerkt.

Het leerproces van de student centraal

Een vernieuwing waar Annemarie en Dries mee bezig zijn (geweest), is het SEAL onderwijsmodel. SEAL staat voor Social Engaged Active Learning. Dries en Annemarie geloven dat het programmagestuurde, docentgerichte onderwijs passé is. Het leerproces van de student moet centraal staan. Studenten tekenen een leercontract voor en halfjaar waarin precies staat wat ze gaan leren. Studenten brengen hun eigen groeiproces in beeld, kunnen vertellen wat ze hebben geleerd, hoe ze zijn gegroeid. Tegelijkertijd helpen ze elkaar groeien en doelen te bereiken en geven studenten feedback op elkaar.

Het SEAL-model houdt ook in dat leren meer in een sociale setting gebeurt. Studenten gaan samen met iets aan de slag, en iedere student doet waar hij goed in is. Het uitgangspunt zijn de doelen en de individuele kwaliteiten van de studenten. Hoe gaan studenten de doelen samen halen en wie doet dan wat? Het uitgangspunt is dus niet dat iedere student moet presenteren, of iets moet schrijven. Dries en Annemarie zijn ervan overtuigd dat studenten meer leren wanneer je ze eigenaarschap en ruimte geeft. De meeste docenten trouwens ook…

Tijd en ruimte voor innovatie

Veel docenten willen wel deelnemen aan een leergemeenschap, maar hebben geen tijd. Annemarie herkent dit, ook zij komt altijd tijd tekort. Eigenlijk zou iedere docent of medewerker met een fulltime aanstelling een dag per week tijd moeten krijgen voor onderwijsontwikkeling. Dries vult aan dat de energie in de groep ook belangrijk is: zet mensen op een vraagstuk waar zij energie van krijgen. Annemarie en Dries werken vanuit een basisteam van 15 mensen en verdelen daarbinnen de taken op basis van wat iedereen graag doet – net als bij de studenten.

Foto door "My Life Through A Lens" via Unsplash