In je blootje voor de klas: een boek over verbinden

Achtergrond van het boek

"In je blootje voor de klas" is natuurlijk een titel die aanspreekt. Hoe ver ga je als docent om je te laten zien? Wat laat je zien? En waarom is dat goed en prettig voor de studenten? 

Het boek is ontstaan uit een project om polarisatie en racisme aan te pakken in het basisonderwijs. Via kunsteducatie werd gewerkt aan zogenaamde schatkamers waarin leerlingen de ruimte kregen om veel over zichzelf te vertellen. Het mooie was dat de leerkrachten ook hun schatkamer gingen vullen. Daaruit ontstond al snel meer respect voor elkaar en de wil om echt naar elkaar te luisteren.

"Elke leerling heeft baat bij een goede relatie met z’n leerkracht."

Griet was al bezig met het schrijven van het boek toen corona uitbrak. De relevantie nam daardoor alleen maar toe. Het contact met haar studenten verschoof naar online en dus moest ze ook zelf haar onderwijs anders gaan inrichten. Veel van wat ze in haar boek beschrijft werd nog meer noodzakelijk.

Wat veranderde ze bijvoorbeeld aan haar eigen onderwijs? 

Check-in-vragen

Griet ging werken met check-in-vragen. Een check-in-vraag is een hele korte vraag zoals: "Wat was het eerste waaraan je dacht toen je vanmorgen opstond?" Een kort antwoord volstaat. Doorvragen is niet nodig en ook niet iedereen hoeft te antwoorden. Het is een barometer voor de docent om te zien of er storm is of rust. Als docent geef je als eerste antwoord op de vraag. Zo ben je direct deel van de groep. 

Voorbeelden van check-in-vragen:

• Welke kleur past bij hoe je je vandaag voelt?
• Wat wil je heel graag doen, maar durf je nog niet?
• Waar heb je vandaag veel moeite voor gedaan?
• Op welk moment heb je echt doorgezet de afgelopen week?

Samen nadenken over afspraken

Daarnaast vroeg ze haar studenten heel bewust of ze mee wilden denken over wat ze fijn vinden in het online onderwijs. Door de zoektocht samen met haar studenten te doen, ontstond er een inclusieve besluitvorming. Met als effect: alle studenten voelden dat er naar ze geluisterd en waar mogelijk ook rekening met ze gehouden wordt. 

Een collega van Griet ging met de studenten het gesprek aan over het wel of niet aanzetten van de camera tijdens online meetings. Een advies dat Griet ook in het boek geeft: "Door samen met de groep regels en afspraken te maken, zet je je in om een draagvlak te creëren waarbij regels en afspraken gedragen worden door de groep. Op die manier ontstaat er saamhorigheid en gedeelde verantwoordelijkheid."

Werden de studenten het altijd eens? Nee uiteraard niet. In haar boek beschrijft Griet daarom het deep democracy-principe. Hierin krijgt een minderheid na een stemming toch een stem door het stellen van de vraag zij nodig hebben om te zorgen dat het ook voor hen een goede regel wordt. Uit het boek: "Op die manier nodig je de minderheid uit nog een waardevolle bijdrage te leveren aan de gemaakte afspraak."

Een handleiding over jezelf schrijven

Voor de individuele begeleiding van studenten past Griet nog een andere werkwijze toe. Ze vraagt haar studenten om een handleiding over zichzelf te schrijven. In haar boek formuleert ze de vraag als volgt: "Wat moet ik over jou weten om je goed te kunnen begeleiden?".  De vorm voor de handleiding mogen de studenten zelf kiezen. Soms is het een foto, soms een powerpoint en dan weer een lijstje met punten. Uiteraard heeft ze ook haar eigen handleiding die ze bespreekt met de studenten.

Deze opdracht is tweeledig: de studenten worden gedwongen eens goed vanaf afstand naar zichzelf te kijken. Bij voorkeur door ook hun vrienden en ouders erbij te betrekken. En als docent krijg je bruikbare informatie over op welke manier een student gecoacht wil worden en wat hij of zij nodig heeft van anderen. Voor veel studenten is deze opdracht zelfs een positieve (en soms emotionele) ervaring doordat ze inzicht krijgen in hoe anderen naar hen kijken. 

Kwetsbaarheid

Kwetsbaar opstellen verbindt, daar is Griet van overtuigd. Van haar studenten krijgt ze regelmatig terug dat ze één van hen lijkt, zo nabij is ze. Ze stelt vragen waaruit blijkt dat ze écht geïnteresseerd is in de jonge mensen die ze in hun leerproces begeleidt. In haar boek schrijft Griet: "Kwetsbaarheid tonen aan je leerlingen, leert hen op hun beurt dit ook te doen. Kwetsbaarheid wordt vaak gezien als een zwakte, terwijl je kwetsbaarheid durven tonen juist moed en durf vraagt."

Fragment: Griet gaat in op wat ze voor komend jaar wil vasthouden: doe het samen met de studenten  (1:09). Klik op het plaatje om het fragment te starten.