De ontwikkelingen op het gebied van informatie-, nano, bio- en neurotechnologie bepalen de moderne toekomstvoorspellingen. Veel van deze voorspellingen schetsen een beeld van onderworpenheid van de mens aan zijn eigen technologie. Voorspeld wordt dat Moeder Aarde niet langer dient als natuurlijke woonplaats voor de mens. Dankzij technisch ingrijpen zal Homo faber zijn woonplaats transformeren tot Spaceship Earth. De biotoop wordt een technotoop. Vrijheid en eigen verantwoordelijkheid zijn hierin sterk ingeperkt.
Het contrast tussen de huidige humanistische nadruk op vrijheid en verantwoordelijkheid enerzijds en de voorspelde menselijke onderworpenheid anderzijds. Zal het humanistische vormingsideaal het gaandeweg afleggen tegen het technologische maakbaarheidsideaal? Wat betekent dit voor de huidige westerse cultuur en haar liberaal-humanistische uitgangspunten? Ondergraaft de onontkoombaarheid het belang en de waarde van de huidige maatschappelijke instituties? Wat zal voor het individu nog de rol zijn van onze huidige morele waarden? Is er nog wel sprake van een authentiek individu? Wat betekent het voor de toekomstige mens om 'mens' te zijn?
In dit essay staan enkele specifieke vragen centraal. Wat betekent dit voor het toekomstige onderwijs? Hoe kan het onderwijs bemiddelen tussen mens en techniek? En wat betekent dit specifiek voor het beroepsonderwijs?
Dit is deel 1 van een tweeluik. Naar verwachting zal deel 2 omstreeks december 2021 verschijnen.
"Van belang is dat het onderwijs ingericht moet zijn op ontwikkeling en leren en dat data daar op een of andere manier ondersteunend aan zouden moeten zijn. Dat vraagt een heel specifieke, moeilijke balans. Omdat data altijd bezig zijn met te kijken naar wat er al bekend is en te voorspellen wat er dan gebeurt. En dat staat bijna haaks op mogelijkheid van ontwikkeling en het leren van iets nieuws."
Aldus Miriam Rasch tijdens de Onderwijsdagen in de sessie Ethische vraagstukken rondom Studiedata.
