Tijdens het 1e webinar “Van keuzevrijheid naar keuzewijsheid: Studenten bewust leren kiezen” op 17 april 2023 hebben we de keuzemogelijkheden van studenten besproken. Milou van Harsel (Avans), Esther van der Stappen (Avans) en Tjark Huizinga (Saxion) hebben de deelnemers meegenomen in de wereld van keuzes maken door studenten en het begeleiden en ondersteunen van studenten om tot passende keuzes te komen.
In onze samenleving komen steeds meer keuzemogelijkheden. Ook in het hoger onderwijs, waar studenten door middel van flexibilisering en technologisering steeds meer keuzes kunnen maken in hun leerproces en leerpad.
Hoofddocent & onderzoeker Lectoraat Innovatief en Effectief Onderwijs Tjark Huizinga (Saxion) geeft een presentatie over de specifieke studentbehoeften, hoe je deze in kaart kan brengen (data) en op welke manier gebruik je deze inzichten om te komen tot goede keuzes.
Het krachtenveld voor het bepalen van de mate van flexibel onderwijs bestaat uit 3 pijlers, studentbehoeften, instellingsniveau en het eigen docententeam. Deze aspecten vormen samen het spanningsveld om vorm te kunnen geven aan flexibel onderwijs.
Daarnaast kan flexibilisering van het onderwijs plaatsvinden op vier dimensies van flexibiliseren; Wat, Waar, Wanneer en Hoe, volgens het onderzoek van Jonker, März en Voogt (2020). Tijdens het Webinar bespreekt Tjark deze dimensies ook n.a.v. drie recente onderzoeken over studentbehoeften vanuit het Versnellingsplan, Hanzehogeschool Groningen en lopend onderzoek bij Hogeschool Saxion.
Een aantal onderzoeken zijn wel voor Corona uitgevoerd, vooral bij deeltijdopleidingen, waardoor er nog weinig zicht is over het voltijdonderwijs. Daarom is het belangrijk om op een goede manier wensen en behoeften in kaart te brengen.
Dit kan op verschillende manieren, bijv. d.m.v. interviews met student of studentevaluaties.
Instellingen hebben verschillende redenen om flexibiliseringsbehoeften in kaart te brengen, o.a. een student moet zich kunnen profileren t.a.v. bepaalde vakinhoud, daarom is ruimte in de persoonlijke ontwikkeling en een professioneel profiel belangrijk.
Zie hier ook het artikel van Scienceguide over de presentatie van Tjark.
Associate lector bij de lectoraten Brein & Leren en Digitale Didactiek Milou van Harsel (Avans) en lector Digitale Didactiek Esther van der Stappen (Avans) vertellen de deelnemers meer over hoe studenten kijken naar keuzevrijheid, waar baseren ze hun keuzes op?, wat zijn kansen en uitdagingen op dit gebied voor studenten en hoe kunnen de studenten het beste begeleid worden in hun keuzes?
Milou zoomt in op één van de dimensies, namelijk Wat (inhoudelijke keuze van de student). In een nieuwe ambitie van Avans Hogeschool staat dat studenten 25% keuzeruimte krijgen om zelf te bepalen welk module ze willen volgen. Een interessant vraagstuk hierbij is: wat doet keuzevrijheid met aspecten zoals zelfregulatie en motivatie. Hierbij bespreekt Milou twee aannames met de deelnemers:
- Veel keuze versterkt de motivatie van studenten.
Keuze is een middel waarmee je autonomie kunt versterken. Autonomie is, naast competentie en verbondenheid, een belangrijk onderdeel van de zelfdetermininatietheorie van Ryan & Deci. Maar te veel keuze kan ook leiden tot demotivatie, als een student bijvoorbeeld geen voorkennis heeft. Bij het onderzoek van Avans is gekeken naar waar het onderwijs al flexibel is, de keuzemotieven en hoe studenten het keuzeproces doorlopen. Studenten kiezen vaker gebaseerd op externe factoren (docent, rooster, locatie, gemak), dan interne factoren (interesses, doelen en waarden).
- Eigenaarschap over het leerproces stimuleert zelfregulatie.
Bij meer keuzeruimte is belangrijk dat een student over de vaardigheden beschikt om het leerproces op een passende manier in te vullen. Bij zelfregulatie is het model van Zimmerman van toepassing; voorbereidingsfase, uitvoeringsfase en evaluatiefase. De student doorloopt dit cyclus op taakniveau of moduleniveau. Studenten kunnen dit veelal niet vanzelf heel goed en hebben dus ondersteuning nodig om deze vaardigheden te ontwikkelen.
In het 2de gedeelte van de presentatie vertellen Milou en Esther meer over de tips hoe om te gaan met het aanbieden van meer keuzemogelijkheden, van keuzevrijheid naar keuzewijsheid. Er zijn vijf tips: Kaderen, Exploreren, Expliciteren, Accepteren en Zelfreguleren. Drie van deze worden besproken met een focus op hoe technologie daarbij zou kunnen ondersteunen.
- Tip 1 Kaderen: het framen van keuzes en hoeveel keuzeruimte geef je als instelling aan studenten. Dit kun je doen in je curriculumontwerp of in de onderwijscatalogus.
- Tip 2 Exploreren: bij het maken van keuzes is exploreren belangrijk. In het model van Zimmerman staan de fases beschreven; exploratie in de breedte (wat is beschikbaar?) en exploratie in de diepte vindt plaats nadat de keuze is gemaakt. Via een blended begeleidingsarrangement kun je studenten hierbij ondersteunen met verschillende werkvormen en technologie.
- Tip 3 Zelfreguleren: aandacht voor zelfregulatie vaardigheden en bijbehorende strategieën (cognitieve, motivatie en affectieve strategieën). Learning analytics en studiedata kunnen helpen om studenten meer inzicht te geven in hun leerproces, maar vragen ook weer andere vaardigheden van studenten om deze technologie effectief te benutten.
Wil je meer weten over de andere twee tips (Expliciteren en Accepteren) of wil je doorpraten over hun onderzoek op deze onderwerpen, neem dan contact op met Milou (m.vanharsel@avans.nl) en/of Esther (ej.vanderstappen@avans.nl).
De presentatie kun je hier terugvinden.
Zou je zelf een bijdrage willen leveren aan deze reeks of heb je suggesties voor onderwerpen of sprekers voor deze webinar reeks, stuur dan een mail naar marcel.penners@han.nl.
0 Praat mee