Highlights webinar 11 maart: Studentenbetrokkenheid vergroten met open pedagogy - een praktijkvoorbeeld van TU Delft

Studentbetrokkenheid: betekenisvol leren

Ria Jacobi (Beleidsadviseur Onderwijsinnovatie hogeschool Inholland) trapt af met een introductie van studentbetrokkenheid. Volgens Ria draait het hierbij om betekenisvol leren, oftewel de mate van impact van een activiteit op de lerende. Rutger Kappe, lector Studiesucces bij Inholland, spreekt van vier basisbehoeften die ieder lerend mens heeft: 1) Betekenis ontlenen aan wat je doet; 2) Onderdeel zijn van een gemeenschap; 3) Actief betrokken worden; en 4) Gezien en gehoord worden. Oftewel: je wil sociale verbondenheid (met wie je leert), een uitnodigende leercontext (hoe en wat je leert) en agency (waartoe je leert).

Ria ligt de vier elementen toe aan de hand van een model van Rugter Kappe. Hij maakte het bovenstaande model rondom studiesucces, waarin de vier elementen terugkomen. Hij baseert zich onder andere op de zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan. Een uitnodigende leercontext en student agency zijn bijvoorbeeld belangrijk voor studiesucces. Dat vormt ook de basis voor open pedagogy.

Open pedagogy gaat over betekenisvol leren. Omdat het over ‘open’ gaat, gaat het natuurlijk over leermaterialen. Maar dat niet alleen: het gaat ook over het bijdragen aan kennisontwikkeling en kennis overdragen aan anderen. Het bijdragen aan kennis van jezelf of anderen voedt de behoefte aan betekenis en creëert actieve betrokkenheid doordat iemand een product oplevert. Doordat studenten bij open pedagogy samen kennis ontwikkelen en delen met anderen, voelen zij zich gezien en gehoord. De student wordt maker van het onderwijs.

Pilot TU Delft en Blue Engineering

Een mooi en uitgebreid voorbeeld van open pedagogy in de praktijk is de pilot Blue Engineering aan de TU Delft. Martine Rutten werkt als docent aan de TU Delft en is al 15 jaar bezig met student centered pedagogy en open education.  Het waren haar studenten Vanessa Schaller en Emma Little die een student centered – en misschien wel student driven - online vak van de TU Berlin naar de TU Delft haalden. Dat werd Blue Engineering.

Vanessa legt uit: “Blue Engineering is een workshop-achtig vak dat is ontwikkeld aan TU Berlin. Het gaat erom dat ingenieurs in opleiding leren te reflecteren op hun rol in techniek en hun maatschappelijke en ecologische verantwoordelijkheden. Studenten ontwikkelen zelf lesmateriaal over een zelfgekozen onderwerp en presenteren dit aan elkaar. Ze worden begeleid door facilitators, die zelf ook student zijn. Dit creëert een omgeving zonder hiërarchie.”

Wat vonden studenten en docenten?

Bij de studenten zelf viel de cursus in de smaak. Vooral over het gebruik van progressieve en ongebruikelijke onderwerpen waren de studenten positief. Ook Martine blikt goed terug op de pilot. Ze leerde dat de inhoud zich bij Blue engineering continu bleef ontwikkelen en aansluiten bij leerbehoeftes van studenten.

"Ver op de achtergrond staan als docent was voor mij erg wennen, maar als je een goede structuur hebt, zoals de building blocks, kan zo’n vak heel goed werken"

Vier karakteristieken van open pedagogy

Om ook wat theoretische achtergrond te geven, ligt Marjon Baas (Adviseur Teaching and Learning Centre Hogeschool Saxion) aan ons de vier karakteristieken van open pedagogy toe aan de hand van het voorbeeld van de TU Delft. “Er is vaak al meer open pedagogy dan je denkt,” vertelt Marjon. Het kan heel groot, maar ook heel klein zijn en didactische werkvormen kunnen éen of meer van deze karakteristieken bevatten:

1. Toegankelijk
   Wat studenten creëren is ook toegankelijk voor anderen, die kunnen dat aanpassen en delen.
2. Verbinden open netwerken.
   Studenten verbinden in de leertaken met netwerken die er zijn, dat kan ook social media bevatten.
3. Kennis delen en creëren.
   Kennis die er al is aanpassen, hergebruiken, combineren met wat er al is en beschikbaar stellen.
4. Leertaken met Open leermaterialen.
   Studenten werken met open leermaterialen.

Elementen die Marjon terugziet bij het voorbeeld van de TU Delft zijn vooral 1 en 3. Studenten hebben de module zelf vormgegeven, ontwikkelen zelf cursusmateriaal en ontwikkelen door wat voorgaande studenten hebben gemaakt. Materialen kunnen ook weer door anderen gebruikt worden.

Hoe gaat het in de praktijk?

Michiel de Jong (Open Education Coördinator TU Delft) nodigt aan het eind van het webinar het publiek uit om hun eigen ervaringen te delen of vragen te stellen. Zo spelen er vragen over het classificeren van leermateriaal en rondom studentbetrokkenheid. Ook vult Michiel aan: “Soms raken studenten in de war als ze opeens iets anders moeten doen dan normaal. Daarom is goed verwachtingsmanagement bij de studenten belangrijk. Michiel: “Open pedagogy wordt ook effectiever als je dit als onderwijsconcept introduceert over de hele instelling of opleiding en de student er al vroeg mee in aanraking komt, niet pas aan het eind van je bachelor bijvoorbeeld. Studenten moeten vertrouwd raken hiermee.”

Volgens Ria is het een andere manier van naar studenten kijken. Door ze verantwoordelijk te maken voor het mede vormgeven van het onderwijs gaan ze zich verantwoordelijkheid voelen, en ontwikkelen ze zich van student naar een junior professional.

Tips voor het toepassen van Open Pedagogy

"Je kan ook al in kleinere stapjes richting open pedagogy. Denk bijvoorbeeld aan studenten een blog laten schrijven of toetsvragen laten maken en die weer open delen."

Als afsluiting een aantal mooie tips van de sprekers:

• Marjon: Zoek contact met collega’s binnen je instellingen die veel weten van open leermaterialen, bijvoorbeeld bij teaching and learning centers of de bibliotheek. Wellicht kun je in je eigen onderwijs al kleine aanpassingen doen richting open pedagogy.
• Martine: Behandel je studenten vanaf dag 1 als je toekomstige collega’s. Onderschat ze niet in welke verantwoordelijkheid ze aankunnen.
• Vanessa: Ik zie vaak dat docenten een discussie willen onder studenten, maar dat het dan stilvalt. Wees niet bang voor een stille kamer, als je lang genoeg wacht komt er vaak wel een antwoord.
• Michiel: Als je iemand bent die een rol heeft binnen je instelling om dit soort innovaties aan te jagen, probeer dan te beginnen waar een curriculumherziening of herontwerp van een vak plaatsvindt. Dat zijn gouden momenten om hiermee te starten.
• Ria: Durf te leren, daar gaat open pedagogy over. Het gaat over ruimte scheppen voor studenten om kennis toe te voegen en te creëren. Begin klein.

SIG Open Education

Wil je meer weten over open pedagogy en open education? Sluit je aan bij de SIG Open Education! Je vindt daar artikelen en je kunt er zelf ook kennis delen. Heb je nog mooie voorbeelden? Stuur ze naar de SIG Open Education via Marjon: m.a.a.baas@saxion.nl. We verzamelen en delen deze voorbeelden graag.

Komende webinars

De komende webinars vanuit de Vraagbaak staan gepland:

• 25 maart 11.00 uur: Samenwerkend leren in een online of blended vak – voorbeelden uit internationaal en interdisciplinair onderwijs
• 8 april 10.00 uur: Intelligent Tutoring bij grote groepen studenten
• 22 april 11.00 uur: Studentmobiliteit
• 13 mei 11.00 uur: Podcasts in het onderwijs

Houd de Vraagbaak Online Onderwijs in de gaten om je aan te melden!