Technology Impact Cycle Tool: publieke waarden als basis voor technologie-ontwikkeling

Tech regret

Een praktisch initiatief om ontwikkelaars te inspireren om publieke waarden als basis te nemen, is TICT: de Technology Impact Cycle Tool. Deze tool is ontwikkeld bij Fontys, onder andere door Jo-An Kamp, die ons tijdens een sessie op de SURF Onderwijsdagen er meer over vertelt. Ze start met een aansprekend voorbeeld: “Wat we met deze tool hopen te bereiken is dat ontwikkelaars geen tech regret worden: dat ze later spijt hebben van hun eigen uitvinding."

Anoniem beschimpen

Ze gaat verder: "Denk aan Tim-Berners Lee, de uitvinder van het world wide web. Hij zag het internet als een plaats waar iedereen elkaar kan ontmoeten. Een plaats die afstanden verkleint. Maar het internet is inmiddels een onveilige plaats waar iedereen elkaar anoniem kan beschimpen. De vraag is dus: hoe kunnen we ontwikkelaars zo goed mogelijk over hun product laten nadenken, zodat ze er later geen spijt van krijgen.”

Lekker ontwikkelen

Jo-An werkt met ict-studenten en die zijn heel praktisch: die willen vooral lekker ontwikkelen. Ze kijken vooral naar de zogenaamde interne waarden van hun applicatie: doet deze wat hij moet doen, voldoet hij aan alle functionele eisen? “Ze hebben doorgaans minder oog voor externe (publieke) waarden zoals duurzaamheid, inclusiviteit en gelijkheid.” Jo-An noemt een concreet voorbeeld van een risico dat je loopt als je die waarden niet in je ontwikkelproces betrekt: “Tachtig procent van mijn studenten is man, dus een risico is dat ze zich bij de ontwikkeling van applicaties – onwillekeurig – richten op mannen. Met de TICT willen we dat ondervangen”.

Laagdrempelig nadenken over publieke waarden

In TICT – voor iedereen vrij te gebruiken – kunnen ontwikkelaars op laagdrempelige wijze nadenken over een groot aantal vragen die een relatie hebben met publieke waarden, zoals inclusiviteit, transparantie en data-eigendom.

• Draagt deze technologie bij aan een wereld waarin je wilt leven?
• Welk probleem lost deze technologie op?
• Welke negatieve effecten verwacht je van deze technologie? En wat ga je met daarmee doen?
• Weet je zeker dat het gaat werken? Waarom?

Geen oordeel

Belangrijk is dat TICT geen oordeel geeft. De tool inspireert om na te denken over publieke waarden, maar geeft geen advies over hoe je je technologie moet ontwikkelen.

Overigens gebruik je TICT niet alleen als je een nieuwe applicatie gaat ontwerpen. Stel je wilt een bestaande applicatie beoordelen: wat is nou de impact ervan? Of je wilt weten hoe je persoonlijke relatie met technologie is. Ook daarvoor kun je TICT gebruiken.

Ontwikkelaars steeds positiever over ethiek

Inmiddels is TICT al bijna 1200 keer gebruikt, waarschijnlijk voornamelijk door studenten, maar ook door mensen uit het werkveld. Jo-An merkt op dat haar studenten in het begin soms wat cynisch waren over TICT (“Moeten we dit er nu óók nog bij doen?”). Maar inmiddels zien ze steeds meer het belang in van nadenken over ethische aspecten.

“Diezelfde beweging zie ik bij de partnerbedrijven waar we mee samen werken”, vult Jo-An aan. “Zij waren jaren geleden nog niet allemaal even enthousiast over ethiek, omdat ze dat vooral associeerden met ethische bezwaren en mensen die hun hakken in het zand zouden gaan zetten. Nu zien ze het vooral als een kans, waar je wel iets mee móet doen als bedrijf, omdat de concurrent je anders op dit punt zal verslaan.”

Probeer TICT zelf uit.

Meer blogs over publieke waarden op de SURF Onderwijsdagen

• Collaborative Trust Framework: zelfregulatie om publieke waarden te bevorderen
• Debat onderwijs vs. big tech: “Leveranciers zitten echt niet de hele dag met dollartekens in hun ogen”