10 modellen voor blended onderwijsontwerp, spaar ze allemaal! Deel 1: Carpe Diem-model

Carpe Diem in het kort

Het Carpe Diem-model is oorspronkelijk bedoeld om online onderwijs mee te ontwerpen en ontwikkelen. Maar het leent zich ook heel goed voor het ontwerpen van blended vakken en modules. Carpe Diem is ontwikkeld door professor Gilly Salmon. In 2013 schreef ze het artikel ‘Transforming Future Teaching through ‘Carpe Diem’ Learning Design’, waarin ze haar ideeën uiteenzet. Het model bestaat uit zes stappen:
 

1. Blueprint
2. Storyboard
3. Prototypes
4. Reality check
5. Review and Adjust
6. Plan your next steps

Een voordeel van Carpe Diem is dat het gebruikmaakt van rapid prototyping (stap 3). Je ontwikkelt in die fase ‘protoypes’ van de leeractiviteiten, waardoor de te ontwikkelen cursus meteen heel concreet wordt. Anders dan bijvoorbeeld het model The Blended Learning Wave ontwikkel je met Carpe Diem een héle cursus van begin tot eind: van de blueprint tot leerdoelen en complete leeractiviteiten.

Voorwaarden voor het Carpe Diem-model

• Het model is geschikt als je samen met anderen een vak of module wil ontwerpen en ontwikkelen.
• Tijd en commitment van docenten zijn dan ook een voorwaarde voor ontwerpen met dit model.

Wat heb je nodig voor ontwerpen met het Carpe Diem-model?

• Een belangrijk uitgangspunt van het model is constructive alignment als basis van het cursusontwerp.
• Het is prettig om een facilitator of onderwijsadviseur bij het team te hebben.
• Een projectmanager aanstellen is een pré.

Ervaringen van anderen met het Carpe Diem-model

Wiebe Dijkstra deelt zijn ervaring met cursussen (her)ontwerpen met behulp van het Carpe Diem-model. Dijkstra is onderwijskundige en adviseur en trainer blended learning bij de TU Delft. Ook is hij lid van de Special Interest Group (SIG) Blended Learning van SURF.

“Binnen de TU Delft ontwerpen we vrijwel alle blended cursussen met Carpe Diem. We hebben inmiddels dan ook onze eigen draai aan het model gegeven en wat stappen toegevoegd – daarover later meer. Het fijne aan het Carpe Diem-model vind ik in de eerste plaats dat het constructive alignment als uitgangspunt neemt, en verder is het een toegankelijk en flexibel model. Bij de TU Delft is constructive aligment de basis van het onderwijs en alle vakken dus daarom sluit het model voor ons goed aan.

Als je volgens dit model een cursus ontwerpt dan moet je echt met elkaar om de tafel: wat willen we met dit vak bereiken? Zo begeleidde ik een keer het herontwerp van een breed propedeusevak van de bacheloropleiding Bouwkunde. De docenten zijn allemaal afkomstig uit verschillende vakgebieden. Ze gingen met elkaar het gesprek aan en bepaalden samen wat de leerdoelen inhouden. Dat leverde uiteindelijk een cursus op die veel meer één geheel vormt, een vak dat stáát. De andere kant is natuurlijk dat het tijd kost en dat het vaak wel een halfjaar duurt voordat het cursusontwerp helemaal klaar is. Maar elk goed onderwijsontwerp kost tijd.”

Hoe begin je een blended ontwerp met Carpe Diem?

“Je start met een kick-off waarin je duidelijke afspraken maakt het hele team. Daarna ga je aan de slag met de blueprint van de cursus die je gaat ontwikkelen. Wat houdt het vak in, wat zijn de leerdoelen en wat betekenen die? Stap 2 is het storyboard maken: wat zijn de leeractiviteiten, passend bij je leerdoelen, leeruitkomsten en toetsing? Daarna kom je bij stap 3: prototyping. Iedereen vult dan een A4 in over het ‘prototype’ van de leeractiviteit die hij of zij heeft bedacht. Teamleden geven elkaar feedback op het prototype, waarna iedereen zijn of haar leeractiviteit nog kan aanscherpen. Feedback geven kan trouwens heel simpel, wij werkten bijvoorbeeld met gekleurde stickertjes.”

Bij de TU Delft bestaat een ontwerpteam doorgaans niet alleen uit docenten maar ook uit studentassistenten (die het vak meestal al gevolgd hebben). Dijkstra: “We hebben zelfs een keer samen met alle inhoudsexperts van de Universiteitsbibliotheek een cursus studievaardigheden ontwikkeld met het model. Dat was een grote groep, maar ook dat kan goed met Carpe Diem. We werkten in subgroepjes en elk groepje gaf weer feedback op elkaars werk.”

Eigen maken van het Carpe Diem-model

Ook is men bij de TU Delft bezig met een update van het Carpe Diem-model. De werkwijze blijft hetzelfde, maar het evalueren en bijstellen heeft een prominentere plek in het model gekregen. “We willen die cyclus echt rond maken”, aldus Dijkstra. “We verzamelen voortdurend data uit evaluaties, focusgroepen enz. over een vak om te bepalen wat we moeten verbeteren. Zo leggen we halverwege een cursus de studenten een start/stop/continue-vragenlijst voor: waar moeten we mee beginnen, waar moeten we mee stoppen en wat moeten we zo houden in de cursus? Daarop geeft de docent weer feedback die teruggaat naar de studenten. Denk bijvoorbeeld aan een korte uitleg over waarom er voor een bepaald boek is gekozen in de cursus.”

Aan de slag met Carpe Diem? Dit zijn de tips van Wiebe Dijkstra

“Een beetje een open deur, maar docenten moeten er natuurlijk wel voor open staan om met elkaar een vak te (her)ontwerpen. Voor de eerste stap, de blueprint, ga je immers echt samen bepalen wat de inhoud van het vak is en wat de leerdoelen betekenen. En ik raad iedereen aan om een projectmanager aan te wijzen. Dat kan een onderwijsadviseur zijn maar evengoed een docent. Het gaat erom dat iemand die rol op zich neemt en de boel aanjaagt.”

Modellen voor blended onderwijsontwerp, spaar ze allemaal! Volgende keer: ABC Learning Design.

Foto door Bilal O. via Unsplash