‘Afwisseling doet meer recht aan de student van nu’

Hoe zie jij ‘het (hoger) onderwijs’ veranderen in de komende vijf jaar?

Ik denk dat we veel beter gaan kijken wie er voor onze neus zitten. De student wordt steeds belangrijker. Zo is het voor hen van belang dat het doel van de opleiding duidelijk is. Leerlingen op de middelbare school moeten kiezen: wat word ik? Ze kiezen bewuster dan voorheen, toen je nog studeerde wat je interessant vond. Het moet nu allemaal veel toegepaster zijn, ook op de universiteit. Daar zie ik het onderwijs steeds meer op inspelen; er komen meer realistische opdrachten die aansluiten op wat er op de arbeidsmarkt speelt. Een van de innovaties die hierop inspeelt is het ontwerpgericht onderwijs. Maar ook open inquiry. Bij open inquiry is het idee dat de student zelf bepaalt wat hij wil onderzoeken binnen een bepaald vak. De opdracht is heel breed: verzin zelf een onderzoeksvraag, maak een plan, voer het experiment uit, doe een check en presenteer het. Dat zijn de enige kaders. Je kan studenten overigens ook helemáál vrijlaten. Studenten vinden dat erg leuk merk ik. Maar er hoort heel veel begeleiding bij. Studenten hebben veel vragen en dan moet je dus voor ze klaar staan.
Ik ben nu de observator van vijf van deze open inquiry-bachelorvakken in Nederland. Ik probeer te kijken wat de grote gemene deler is en maak een draaiboek voor docenten die hun cursus ook open inquiry willen aanbieden. Het is niet het ei van Columbus. Alle onderwijsmethoden hebben valkuilen; ook deze. Maar het is een ei. Ik geloof dat het onderwijs in evenwicht moet zijn. Afwisseling doet meer recht aan de student van nu.

Wat was de invloed van de lockdown op jouw onderwijs nu? Wat ben je anders gaan doen?

Vanaf het begin van de pandemie hebben we de digitale last voor studenten verminderd. We zagen aankomen dat ze alles achter hun scherm zouden gaan doen. Er moest iets gebeuren om te voorkomen dat het teveel zou worden. Bij de lerarenopleiding waar ik werk hebben we het portfolio om die reden drastisch ingekort. We zeiden tegen studenten: kies twee pareltjes en twee leermomenten uit en beschrijf die. Ze hoeven veel minder woorden te gebruiken en niet alle competenties op te voeren of eindeloze reflecties te schrijven. En wat ook nieuw was: ze mochten - als ze dat wilden - het gewoon vertellen in plaats van schrijven, bijvoorbeeld in de vorm van een vlog. Studenten en docenten waren tevreden over deze nieuwe werkwijze en nu corona voorbij is werken we nog steeds zo. Verder is het digitale contact tussen docent en student gebleven na corona. Het blijkt heel praktisch; een afspraak is zo ingepland. Ook zijn we na corona online blijven toetsen. 

Lesgeven is niet meer hetzelfde als tien jaar geleden

Wat is er volgens jou nodig om het onderwijs toekomstbestendig te maken?

Ik denk dat er meer awareness moet zijn als het gaat om de ontwikkeling van docenten. Onderwijs moeten we net zo belangrijk maken als onderzoek. En mensen die onderwijs geven moeten we stimuleren om bij te blijven in hun vakgebied. Lesgeven is niet meer hetzelfde als tien jaar geleden. Ga naar een conferentie en laat je inspireren door best practices. Dan blijf je op de hoogte.

Welke factoren maken het makkelijker of juist moeilijker en waarom?

Het is altijd hetzelfde: het gebrek aan tijd en geld. Er moet echt een omslag komen. Maak er geld en tijd voor vrij en zorg ervoor dat het heel normaal is voor een (universitair) docent om een onderwijsconferentie te bezoeken. 

Welke tip(s) zou je andere onderwijsprofessionals willen geven om tot (verdere) innovatie van het onderwijs te komen?

Praat eens over onderwijs met iemand van een andere faculteit. De taal die zij gebruiken is vaak heel anders, maar een gesprek over het hoe en waarom van nieuwe onderwijsvormen kan je enorm inspireren. Vraag die ander wat hem drijft in zijn werk. Je kunt dit als docent heel makkelijk zelf regelen, maar als onderwijsinstelling kun je er ook voor kiezen om bijvoorbeeld lunchmeetings aan te bieden.
Een andere tip, die aansluit bij wat ik eerder al zei: ga eens naar een onderwijsconferentie over jouw vakgebied. Die zijn er gewoon. Laat je eens bijpraten over hoe er elders in de wereld lesgegeven wordt in jouw vak. Dat verrijkt jou als docent.

Aan wie geef de pen door en wat zou je hem/haar willen vragen?

Ik geef de pen door aan Gillian Saunders. Zij maakt al jaren Massive Open Online Courses (red. Een MOOC is een online cursus waarvoor iedereen zich mag inschrijven) en was een van de populairste docenten van Lucht-en Ruimtevaarttechniek aan de TU Delft. Ze is nu overgestapt naar een andere faculteit om daar geweldig onderwijs op te starten. Ik ben heel benieuwd of die nieuwe omgeving ook inspireert tot nieuwe onderwijsvormen.

Wil je meer weten over open inquiry? Lees dan dit wetenschappelijk artikel

Lees alles van onze rubriek Kijk op onderwijsinnovatie: #1 Reinoud Lavrijsen