"Een omgeving waarin je fouten mag maken, dat is belangrijk."

Finalist Jessica Zweers

Jessica is docent biologie, medische diagnostiek en  bioinformatica (om maar een paar vakken te noemen) aan het Instituut voor Life Science & Technology van de Hanzehogeschool Groningen. Haar interactieve onderwijs ging 'gewoon' verder online door gebruik te maken van goede tools. Tegelijk waakt ze voor teveel tools, want 'toolmoeheid' ligt op de loer!

Klik hieronder om de korte clip van het gesprek met Jessica te bekijken.

Interactief lesgeven 

Eigenlijk veranderde er niet zoveel voor Jessica toen ze vanuit huis ging lesgeven. Haar onderwijs was al heel interactief met veel afwisselende werkvormen.  'Lesgeven' is misschien ook niet het goede woord. Jessica spreekt liever over in gesprek gaan met studenten. "Natuurlijk ben ik degene die de werkvormen bedenkt en korte instructies geeft. Maar daarna gaan de studenten individueel of in groepjes aan de slag.

Voor alles een tool

Voor alles wat ze normaal in een lokaal zou doen, heeft ze een goede digitale oplossing gevonden. "Als ik op een bord schrijf zodat de studenten mee gaan schrijven en tekenen, doe ik dat nu digitaal.  Als we gaan rekenen, heb ik tools om met ze mee te kunnen kijken. En als ik wil dat ze reageren op elkaars presentaties of posters, gebruik ik bijvoorbeeld Pitch2peer zodat ze elkaar kunnen liken."

Toolmoeheid op de loer

Wel probeert Jessica nadrukkelijk te voorkomen dat ze teveel tools gebruikt. Want:

"Er heerst al 'toolmoeheid' bij studenten en docenten. Ik probeer daarom de functionaliteit van een paar goede tools echt te leren kennen. Soms werkt iets dan misschien iets knulliger, maar alleen daarom een andere tool kiezen werkt ook niet. Want dan heb je weer een ander inlogscherm, een andere werkwijze. Dat vinden mijn studenten niet fijn. En ik ook niet trouwens." 

Collega's op weg helpen

Niet alleen haar studenten helpt ze op weg. Ze ondersteunt ook collega's. "Er zijn heel veel tools. Docenten worden overspoeld met mailtjes met tips. Maar je wil gewoon dat iemand even laat zien hoe de tool werkt, je over een drempel helpt." Dat doet ze ook vanuit de werkgroep blended learning. De werkgroep zoekt uit wat goed werkt, waar behoefte aan is en geeft demonstraties.  "Als we een goede tool hebben dan laten we zien hoe je die concreet kan gebruiken bij verschillende lessen, dus bij chemie, biologie en bijvoorbeeld bio-informatica. Dat werkt."

Kleine groepen cruciaal

Jessica probeert dichtbij te zijn voor de studenten. Cruciaal is voor haar het werken met niet te grote groepen. Ze wil iedereen goed leren kennen en kunnen inspelen op vragen en problemen.

"Als de studenten thuis aan het oefenen zijn, eenzaam en alleen, dan ben ik toch beschikbaar. Zodra ze vastlopen sturen ze me een foto van bijvoorbeeld een berekening. Dan zie ik wat ze doen en stuur ik direct een reactie met een aanwijzing."

Als meerdere studenten hetzelfde probleem hebben dan maakt ze snel een video met uitleg en stelt die voor iedereen beschikbaar. Dat is efficiënt en ze houdt daardoor contacttijd over voor intensieve aandacht. 

Meekijken, ook online

De tools die ze gebruikt moesten aan een belangrijke voorwaarde voldoen: ze moet met de studenten mee kunnen kijken terwijl ze aan het werk zijn. Daardoor heeft Jessica een heel goed beeld van wat de studenten aan het doen zijn en kan daar snel op reageren: “Dan zeg ik: goh, ik zie dat iedereen deze opgave lastig vindt, zullen we deze even samen doen?" 

Ook verstuurt ze persoonlijke berichtjes naar studenten die de stof wat lastiger blijken te vinden. Haar houding is heel open: ik zie je, ik begrijp je, we gaan samen verder. Studenten vinden dat heel fijn.

Minder pleinvrees

Ze creëert bewust een open en veilige leeromgeving voor haar studenten. "Ik gebruik bijvoorbeeld graag de tool Nearpod. Daarmee kan je tekenen en schrijven, plaatjes bewerken en nog veel meer. Ik kan meekijken, maar studenten kunnen niet bij elkaar meekijken. Dus als iemand iets fout doet, ziet niet de hele klas dat direct."

En ze weet een sfeer te creëren waarin iedereen vragen durft te stellen. "Iedereen kan zien wie de vraag gesteld heeft en dat het heel normaal is dat je iets niet weet. Zo is er minder pleinvrees en durft niet alleen een bepaalde groep studenten vragen te stellen."

Contacttijd benutten

Het moest allemaal snel in coronatijd en toch zijn er veel mooie nieuwe onderwijsoplossingen ontstaan vindt Jessica.

"Er is nu veel minder angst om digitale tools in te zetten. Maar tegelijkertijd wordt fysiek contact extra gewaardeerd als het wel mogelijk is. Die bewustwording is pure winst. Als we bij elkaar zijn, moeten we ook echt contact maken!"

Onderwijs herontwerpen

Nu de stofwolk van de snelle overgang naar online onderwijs is opgetrokken vindt Jessica het tijd om als docent terug te gaan naar de kern. "Nadenken over wat je wilt vertellen, welke inhoud, hoe studenten dat gaan leren en waar je bij moet helpen als docent. En dan kijk je van daaruit welke vorm daarbij past."

En dan kom je al snel uit op een model van blended onderwijs. Studenten kunnen op een zelf gekozen moment filmpjes bekijken. En in de bijeenkomsten is de rol van de docent dan veel meer de inspirator en motivator.  

Fysiek en online onderwijs moeten straks in balans komen, dat is volgens Jessica echt duidelijk geworden. Van beide het goede gebruiken. 

Leervaardigheden afstemmen

Wat ook nog een uitdaging wordt volgens Jessica: "Docenten van verschillende vakken verwachten soms andere leervaardigheden van de studenten. Dat is zonde, het vraagt extra tijd van studenten om te begrijpen wat er van ze verwacht wordt. Die tijd je beter in de inhoud steken. Dit wil je eigenlijk gelijktrekken over alle vakken. 

Dat oppakken als docententeam is leuk en nuttig. Maar het kost ook veel tijd. Jessica hoopt dat die tijd er binnenkort weer is. Liefst ook deels fysiek, want oh die koffiekamer mist ze toch wel als inspiratieplek.

Over de docent van het jaar verkiezing 2021

De Docent van het jaar verkiezing wordt elk jaar georganiseerd door het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO). Instellingen dragen docenten voor en een jury selecteert de finalisten. 

De vier finalisten zijn:

• Karen Kotten-Lips (HAN University of Applied Sciences). Klik op de link voor het artikel. 
• Machiel Blok (Hogeschool Rotterdam)
• Jessica Zweers (Hanzehogeschool Groningen)
• Arianna Pranger (Universiteit Leiden)

Van 25 maart tot en met 15 april stellen we elke week een kanshebber voor. Uiteraard gaat het over onderwijs in coronatijd, online binding en welke ervaringen ook na corona bruikbaar blijven.

Op 21 april is de finale. Daarin reikt demissionair minister Van Engelshoven (OCW) de prijs uit aan de winnaar.

Meer lezen en kijken

• Meer informatie over de docent van het jaar verkiezing van het ISO.
• Bij de Hanzehogeschool Groningen zijn ze natuurlijk ook megatrots op de finaleplek van Jessica. Ze schreven er een artikel over.
• Jessica gebruikt onder andere Nearpod en Pitch2peer. Er zijn natuurlijk nog veel meer tools. SURF maakt tools makkelijk en voordelig beschikbaar voor het onderwijs. Hier een overzicht.