Het eiland

Het vooruitzicht van nog een winter met corona stemt somber. Ik vind het vreemd om elke middag mijn spullen bij elkaar te zoeken met de gedachte dat er zomaar iets kan gebeuren waardoor ik de volgende dag noodgedwongen vanuit huis werk. En het doet zeer om elke dag weer contact te hebben met studenten die zich zorgen maken over wat er gebeurt als ze in quarantaine moeten, zelf ziek worden of het onderwijs weer online zou worden.

Als Docent van het Jaar heb ik veel contact met studenten, docenten en onderwijskundigen. Tijdens de SURF onderwijsdagen sprak Barend Last over het volgende gedachtenexperiment: stel dat je als docent op een eiland zit met vier studenten. Op het eiland staat alleen maar een boom. Wat doe je dan? Hoe ga je dan onderwijzen?

Tijdens de eerste lockdown keken we ontredderd om ons heen en zijn eerst op zoek gegaan naar manieren om met elkaar in contact te komen.

Ik zag mijzelf op zo’n eiland zitten en om me heen kijken. De eerste vraag die bij mij op kwam was niet hoe ga ik dit doen? Maar wat ga ik doen? Want op zo’n moment is de omgeving zo ingrijpend veranderd; wat voorheen belangrijk leek, is ineens niet meer belangrijk. Ik zou eerst gaan onderzoeken. Waar zijn we beland? Welke gevaren zijn hier? Ik zou samen met de studenten uitzoeken of we hier weer weg kunnen komen. En zo niet, hoe gaan we overleven? Hoe komen we aan eten? Waar slapen we?

Als docent kan ik een expertrol of leidende rol aannemen, maar misschien is mijn kennis en ervaring op dat eiland helemaal niet relevant. Wat kunnen en weten mijn studenten in zo’n situatie? Misschien zitten er wel survival-experts in de groep. De beste kans om te overleven hebben we door opnieuw naar elkaar te kijken: wat weten wij samen om in deze situatie verder te komen? Pas daarna kijk je naar de materialen en middelen die er zijn. Kunnen we ons plan uittekenen in het zand op het strand? Wat kunnen we gebruiken om een stap verder te komen?

Ik zag mijzelf op zo’n eiland zitten en dat voelde als de start van de eerste lockdown. Toen we zomaar allemaal individueel op ons eigen eilandje werden geslingerd. We keken ontredderd om ons heen en zijn eerst op zoek gegaan naar manieren om contact te leggen met al die andere eilandjes. Vervolgens zochten we naar manieren om, zo goed en zo kwaad als het ging, het onderwijs te draaien zoals we dat in andere tijden gepland en bedacht hadden. We waren vooral bezig met het ‘hoe’ in plaats van het ‘wat’. We hebben ons volledig ingezet om onze studenten op koers te houden. Dat was nodig zodat ze verder kwamen in hun studie, maar er zijn ook studenten achterop geraakt of zelfs afgehaakt.

Met de huidige vooruitzichten zie ik ons nu weer op zo’n eiland belanden. Ik vraag me af of ik me nu anders op moet stellen. Zou ik meer moeten nadenken over het ‘wat’ in plaats van het ‘hoe’? Deze keer ben ik me meer bewust van de omgeving waarin we dan belanden en weet ik meer over de gevaren op dat ‘corona-eiland’. De eerste lockdown was er nog veel adrenaline, was alles nieuw en gingen we keihard aan de slag om ons er door heen te knokken. Nu is de rek er uit. Ik heb moeite om voor me te zien hoe we nog een keer zouden kunnen doordenderen, wetende dat er weer studenten achterop zullen raken of zullen afhaken. Maar tegelijkertijd wetende dat het onderwijs essentieel is om onze studenten en maatschappij verder te helpen. 

Na deze gedachten ga ik in ieder geval met mijn studenten in gesprek. Ik wil hen vragen hoe zij hier zitten en waar zij behoefte aan hebben. Ik wil met ze bespreken wat we het beste kunnen doen in de lessen en daarbuiten. Ik wil eerst samen een plan maken hoe we zo goed mogelijk kunnen functioneren in de omgeving waar we nu eenmaal in beland zijn. En pas daarna wil ik de vraag gaan stellen hoe we dat dan het beste zouden kunnen doen. Ik neem me voor om ruimte te maken voor de juiste vragen. Om door een moment van reflectie op dat eiland te komen tot de beste strategie om samen verder te komen.

Ik hoop dat het niet tot een nieuwe lockdown komt. Maar áls het moet, dan gaan we samen aan de slag op dat eiland. 

Foto Marek Okon via Unsplash