Daar deden Claudia Luijer, Annegien Langeloo en Marca Wolfensberger van de Hanzehogeschool Groningen literatuuronderzoek naar. Ze bundelden de kennis over gemeenschapsvormingsstrategieën voor het online hoger onderwijs. De onderzoekers zetten de strategieën die de gemeenschapszin bevorderen op een rij en vulden dit aan met praktijkgerichte adviezen voor docenten. Zo kwamen ze tot drie kernstrategieën voor gemeenschapsvorming.
Drie kernstrategieën voor docenten
1. Expliciete ruimte voor gemeenschapsvorming
Docenten moeten expliciet ruimte creëren in hun lesplannen voor activiteiten die gericht zijn op gemeenschapsvorming. De docent kan:
- samenwerking stimuleren
Door groepsprojecten of -activiteiten te organiseren, kunnen docenten studenten aanmoedigen om samen te werken en zo een gemeenschap te vormen. - structuur bieden
Geleide discussies en transparante lesplannen kunnen helpen om een gestructureerde omgeving te creëren waarin gemeenschapsvorming kan plaatsvinden. - tot participatie verleiden
Docenten kunnen studenten verleiden om actief deel te nemen aan de les met subtiele duwtjes, met positieve afhankelijkheid en met extra (facultatieve) opdrachten.
2. Goede en gelijkwaardige communicatie tussen onderwijsdeelnemers
Daarbij zijn de volgende elementen van belang:
- gelijkwaardigheid: docenten en studenten zijn even belangrijk voor het onderwijs
- een veilige leeromgeving
- duidelijke afspraken over participatie en docentbereikbaarheid
- regelmatig contact
- het gebruik van verschillende (online) communicatievormen
3. Het gevoel van nabijheid tussen onderwijsdeelnemers vergroten
Belangrijke elementen hiervan zijn:
- menselijkheid: overbrengen dat docenten ‘echte’ personen zijn met een eigen leven buiten hun onderwijsrol
- benaderbaarheid: vriendelijkheid, enthousiasme en openheid uitstralen
- respect: tijdig reageren, opbouwende feedback geven, namen van studenten kennen
- (informele) contactmomenten tussen studenten stimuleren
Online versus fysiek onderwijs
Dit onderzoek laat zien dat de werkzame elementen voor gemeenschapsvorming in online onderwijs niet fundamenteel verschillen van de elementen voor gemeenschapsvorming in fysiek onderwijs. De onderzoekers zijn er echter van overtuigd dat online onderwijs nadrukkelijker aandacht voor gemeenschapsvorming vergt. Dat komt doordat gemeenschapszin binnen online onderwijs minder vanzelfsprekend ontstaat dan bij fysiek onderwijs. Hierin is dan ook een actievere rol nodig van de docent als gemeenschapsvormer.
Conclusie
De review laat zien dat docenten veel kunnen doen om online gemeenschapszin onder onderwijsdeelnemers te versterken. Dit is nodig omdat gemeenschapszin belangrijk is voor studiesucces, talentontwikkeling en het leerproces van studenten. Als docenten voldoende ruimte creëren voor en aandacht besteden aan gemeenschapsvorming is online onderwijs waar studenten zich gezien en verbonden voelen en actieve bijdragen leveren mogelijk.
Wil je meer weten over dit onderzoek? Lees het hele artikel.
Of neem contact op met een van de onderzoekers: a.langeloo@pl.hanze.nl
0 Praat mee