Samenwerkend leren in een online of blended vak, hoe doe je dat? - Highlights uit het webinar van 25 maart

Karin Rebel, Associate Professor Environmental Sciences aan de Universiteit Utrecht, schetst aan het begin kort de kern van beide theorieën. Transactional distance gaat over de mate van psychologische afstand en communicatie-afstand tussen docent en student. Kort gezegd is een lage distance iets positiefs, dan is de student betrokken en stelt hij vragen. COI gaat over drie vormen van presence: teaching presence, social presence en cognitive presence. Ze beïnvloeden in hoge mate de leerervaring van de student. Je vindt deze uitleg uitgebreid terug in de sheets van Rebel.

Praktijkvoorbeeld 1: The imprinted brain – internationaal en interdisciplinair samenwerken

Projectleider Ferdi Engels is Professor of Pharmacology and Education aan de Universiteit Utrecht. Hij vertelt over The imprinted brain, een internationale en interdisciplinaire bachelorcursus waarin studenten de moleculaire genetica van psychische aandoeningen verkennen. Collaborative Online International Learning (COIL) werd het uitgangspunt van dit vak, dat inmiddels al twee jaar succesvol draait. De keuze voor de University of Leeds heeft te maken met het geringe tijdsverschil (voor de synchrone activiteiten) en met de aanwezige expertise over het vak. De semesterindeling van de University of Leeds is echter totaal anders en dat is best een uitdaging wanneer je studenten acht weken samen wil laten optrekken.

De inhoud van de cursus is zó opgezet dat studenten moeten samenwerken om tot het antwoord te komen. Daarbij worden ze wel geholpen door een duidelijke structuur, die ook nodig is om gemotiveerd te blijven en met antwoorden te komen. Ook worden er bewust twee verschillende platforms gebruikt: een voor synchrone en een voor asynchrone samenwerking. Volgende keer gaan de groepjes mogelijk werken met een duidelijke rolverdeling en een projectleider per groep.

“Social presence hebben we onderschat”, vertelt Engels. In het tweede jaar dat de cursus draaide zijn er daarom aanpassingen gedaan. Zo is er een evenwichtigere verdeling van studenten uit Leeds en Utrecht gemaakt, zijn er meer docenten uit Leeds betrokken en is er bewust ruimte voor koetjes en kalfjes in zogenaamde MAD-sessies. In de sheets van Ferdi Engels vind je drie suggesties voor nuttige en leesbare literatuur over Community of Inquiry.

Praktijkvoorbeeld 2: Sustainability Challenges – interuniversitair en interdisciplinair samenwerken

Karin Rebel zette samen met collega’s dit interuniversitaire en interdisciplinaire vak op. Ze licht toe: “We denken dat interuniversitair onderwijs steeds belangrijker wordt in de toekomst van het hoger onderwijs.” De cursus is ontwikkeld door de Universiteit Wageningen, Technische Universiteit Eindhoven en de Universiteit Utrecht en gaat over luchtkwaliteit, de energietransitie en urban agriculture. Studenten zitten in deze volledig online cursus zelf aan het roer, want het onderwijs is challenge based. Ze moeten een oplossing creëren en daarvan een visualisatie maken in Minecraft of Tygran. Het synchrone deel van het vak wordt in een geavanceerde virtual classroom gegeven. De asynchrone activiteiten vinden plaats in Teams en via Brightspace. Bij de cursus zijn er docenten en coaches betrokken. De docenten verzorgen het onderwijs en de coaches doen met studenten een-op-een sessies over de samenwerking en het proces.

Ook deze cursus draait nu voor de tweede keer en inmiddels is er veel aangepast op basis van de eerste ervaringen. Zo is er nu een echte opdrachtgever bij het project, is er een evenwichtigere verdeling van studenten van de verschillende universiteiten in de groepjes en is er meer aan groepsvorming vooraf gedaan. De studenten stellen ook samen een groepscontract op en zetten daar hun handtekening onder. Hier vind je de sheets van Karin Rebel.

Onderzoek naar Community Of Inquiry

Julia Kasch onderzocht als post-doc tijdens de cursus Sustainability Challenges in hoeverre studenten presence en transactional distance ervoeren. De onderzoeksaanvraag werd pre-covid gedaan, terwijl de cursus plaatsvond tijdens de covidperiode; mogelijk heeft dat de resultaten beïnvloed. De verwachting was een hoge transactional distance (td), maar uit het onderzoek bleek juist een lage td. Ook bleek de studentperceptie van de virtual classroom heel positief, studenten vonden het engaging en interactief en zien dat de docenten plezier hebben in het lesgeven. Er is in het onderzoek niet expliciet gekeken naar verschillen in engagement tussen het asynchrone en synchrone deel van de cursus. Er waren ook niet altijd docenten bij de asynchrone samenwerking aanwezig, de ervaring is dat dat goed liep.