Stap voor stap je onderwijs ‘blenden’ met het stappenplan van de Avans ICTO-community

Doordachte afweging (a)synchroon, online en fysiek onderwijs

Om docententeams hierbij goed te kunnen ondersteunen, ontwikkelde de ICTO-community van Avans Hogeschool een stappenplan. Hiermee kunnen docententeams stapsgewijs en evidence-informed hun onderwijs ‘verblenden’ en verbeteren. Door het uitvoeren van de stappen kom je als docententeam tot een verbeterde versie van een bestaande cursus waarin een doordachte afweging is gemaakt over de werkvormen en leeractiviteiten die synchroon, asynchroon, online en fysiek plaatsvinden.

Met het stappenplan kun je direct aan de slag. Ook kun je het format  gebruiken om samen met bijvoorbeeld een onderwijskundige voor je faculteit/academie/opleiding een versie van het stappenplan op maat te maken. Dat doe je door bijvoorbeeld een andere volgorde van de stappen te hanteren, de tekst aan te passen, en een keuze te maken voor het horizontale of verticale variant van het visuele schema.

Het stappenplan

Bij Avans Hogeschool wordt het onderwijs ontworpen volgens Backward Design[1] en Constructive Alignment[2],[3]. Het stappenplan is ook volgens deze principes opgebouwd en bestaat uit de volgende zes stappen:

1. a   Identificeer de leerdoelen of leeruitkomsten. Bepaal welke prestatie / toets het beste hierbij past.
   b   Bepaal of de huidige toetsvorm voldoet. Bepaal waar en hoe de toets kan worden afgenomen.
2. Bepaal welke onderwerpen (of thema’s) aan bod moeten komen. Verdeel deze over de onderwijsweken.
3. a   Bepaal welke leeractiviteiten je de studenten a-synchroon online (eigen tijd, thuis of op de werkplek) wilt laten doen om de doelen te bereiken.
   b   Bepaal welke leeractiviteiten je de studenten synchroon online (live) wilt laten doen om de doelen te bereiken.
4. Bepaal welke leeractiviteiten je de studenten synchroon fysiek wilt laten doen om de doelen te bereiken. Denk hierbij ook aan formatief handelen als leeractiviteit.
5. Maak een lesplan per onderwijsweek waarin je de hierboven gekozen leeractiviteiten als werkvormen in volgorde zet.
6. Benoem – indien van toepassing – de (ICT-)tools waarmee je de werkvormen wilt ondersteunen.

Het stappenplan met aanvullende informatie is opgenomen in een Excel-bestand dat kan worden aangepast aan de specifieke context waarin je ermee aan de slag gaat. Er is een Nederlandstalige en een Engelstalige versie open access beschikbaar op de HBO Kennisbank (CC-BY-NC 4.0). Bij de stappen in het Excelbestand worden hulpvragen en/of verwijzingen naar extra informatie of inspiratie gegeven, bijvoorbeeld voorbeelden van werkvormen en links naar sites met meer informatie over activerende werkvormen.

De ontwikkeling van het stappenplan

In de Academie voor Industrie & Informatica van Avans Hogeschool liep ICTO-coach Elfi Scheffers er tegenaan dat docenten moeite hadden met het begrip ‘blended learning’. Wat is het nu precies? En op welke manier zou je blended onderwijs moeten ontwikkelen? Waar begin je en hoe? En hoe verhoudt het zich ten opzichte van de algemene ontwerpprincipes die we hebben geleerd bij de didactische training?

Deze vragen speelden niet alleen in haar academie, maar overal in de onderwijspraktijk van Avans. Deze gezamenlijke constatering van de ICTO-coaches bracht hen ertoe om een onderwijskundig hulpmiddel te gaan ontwikkelen. In een werkgroepje zijn ICTO-coaches Elfi Scheffers, Sjoerd van Gurp, Edgar van Noort, Yvette van den Bersselaar, Marjolein Schlossels-Verbeek, Huub Kamp en Mirjam Winkelmolen aan de slag gegaan om snel een bruikbaar en doordacht instrument in te zetten. Enkele peer-review-rondes later (onderwijskundigen, toetsdeskundigen, andere ICTO-coaches) was het Stappenplan Blend gereed.

Door het stappenplan (al dan niet binnen de eigen academie nog verder op maat gemaakt) kan een docent onder begeleiding van een ICTO-coach of onderwijskundige een bestaande cursus zodanig (her)ontwerpen dat er een goede blend ontstaat waardoor de student in staat wordt gesteld om optimaal te leren.

Toepassing van het stappenplan in de praktijk

Docenten van de opleiding Technische Bedrijfskunde zijn aan de slag gegaan met het stappenplan tijdens ingeroosterde fysieke herontwerpsessies. Door de tijd om samen aan de slag te gaan – met het stappenplan als leidraad – konden ze kritisch naar hun vak kijken, en de geleerde lessen uit de Coronapandemie meenemen bij het herontwerp.  Om specifiek te zijn: de opleiding had veel online lesmateriaal ontwikkeld tijdens de lockdown(s). Door het stappenplan konden ze de balans opmaken en kijken welke werkvormen op welke manier (a-synchroon/synchroon, fysiek/online) het beste konden worden aangeboden. Dat gebeurde uiteraard op basis van de gestelde leerdoelen en daaruit voortvloeiende onderwerpen.

Vragen?

Heb je vragen over het stappenplan, wil je meer weten over de achterliggende methode of ben je ermee aan de slag gegaan en wil je je ervaring delen? Deel een reactie onder dit bericht of neem contact met me op via ej.vanderstappen@avans.nl.

[1] Wiggins, G. P., & McTighe, J. (2005). Understanding by Design. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development. 

[2] Biggs, J. B. (1996), Enhancing teaching through constructive alignment. Higher Education, 32, 347-364. 

[3] Biggs, J. B., & Tang, C. (2011). Teaching for quality learning at university: What the student does.. Maidenhead: McGraw-Hill Education.