Uitdagingen en oplossingen in het huidige hoger onderwijs – Rapport Solution Rooms 2021

Studenten, docenten, beleidsmedewerkers en onderzoekers waren uitgenodigd om samen een zestal belangrijke thema’s in het hoger onderwijs te bespreken:

• De eerste 100 dagen van de student
• Studenten- en docentenwelzijn
• Onderwijs in verbinding met de samenleving
• Flexibilisering van het onderwijs
• Blended onderwijs
• Toetsingscultuur

De uitkomsten van de Solution Rooms zijn nu gebundeld in een rapport. Bij elk thema zijn de actuele uitdagingen benoemd, maar is vooral gedacht in oplossingen. In het rapport lees je de verschillende oplossingsrichtingen per thema, met tot slot telkens een wetenschappelijke reflectie. We hebben een aantal thema’s en oplossingen voor je uitgelicht. Het hele rapport ‘Solution Rooms: perspectieven op kwaliteit’ lees je hier.

De eerste 100 dagen

De eerste 100 dagen van de student kennen flink wat uitdagingen. Zelfstandig worden, nieuwe mensen leren kennen, een weg in alle informatie vinden enzovoorts. Maar ook: de aansluiting tussen de vooropleiding en vervolgopleiding, die vaak niet optimaal is. Uit de Solution Rooms komt hiervoor een interessante oplossingsrichting naar voren: investeren in leertechnologie. Artificial Intelligence (AI) inzetten als hulpmiddel om onderwijsprogramma’s beter toe te spitsen op de instapniveaus van voorkennis en vaardigheden van nieuwe studenten. Ook inzetten op meer communityvorming voor de hoognodige binding tussen studenten is een van de oplossingen, net als betere financiering waardoor de druk op docenten en studenten moet afnemen. 

Flexibilisering van het onderwijs

Flexibeler onderwijs is als thema nog meer gaan leven door de gedwongen omschakeling naar online onderwijs. Uit de solution rooms komt naar voren dat flexibilisering nog een diffuus begrip is. Waar de een doelt op flexibiliteit van de leerinhoud of leerroute, bedoelt een ander misschien de plaats van het onderwijs die flexibel is. Bovendien zijn er veel partijen (studenten, docenten, instellingen, beleidsmakers) betrokken bij flexibilisering van onderwijs, dat maakt het er niet eenvoudiger op. Toch zijn er wel een aantal oplossingsrichtingen. Zoals herziening van het studiepuntensysteem en de tentaminering. Het standaardiseren van data en het koppelen van systemen, net als het verder verkennen van digitaal en hybride onderwijs. Maar ook het bieden van betere informatie en begeleiding aan studenten bij het maken van keuzes.

Blended onderwijs

In 2020 stapten hogeronderwijsinstellingen noodgedwongen over op online onderwijs. En het is nog onzeker hoe het onderwijs er in september 2021 uit gaat zien. Duidelijk is wel dat de pandemie kansen heeft gecreëerd voor een permanente verschuiving naar blended onderwijs. Nu is dan ook het moment om het onderwijs opnieuw vorm te geven, en de vraag te stellen ‘waarom kiezen we voor blended onderwijs?’. Er is van alles nodig om vervolgens goed blended onderwijs te ontwerpen. Een van de belangrijkste oplossingsrichtingen uit de solution room is ruimte voor professionaliseren en experimenteren. Docenten moeten ruimte en financiële middelen krijgen om zich te kunnen ontwikkelen en te experimenteren met digitale didactiek en tools. Studenten zouden financiële middelen moeten krijgen om de juiste hardware aan te schaffen, en er moet meer aandacht komen voor (het ontwikkelen van) hun ICT-geletterdheid.

Toetsingscultuur

Waarom en waartoe toetsen we? Deze vraag stond centraal in de Solution Room over de toetsingscultuur in het hoger onderwijs. Uitdagingen bij dit thema zijn het ontbreken van een helder en omvattend toetsbeleid als basis voor toetsontwerp en de cijfergerichtheid van de studenten en de arbeidsmarkt. Oplossingsrichtingen zijn onder andere de toetsbekwaamheid van docenten vergroten, en de cijfer- en toetsgerichtheid verminderen. Daarbij is de samenwerking met de arbeidsmarkt en het ministerie van OCW van groot belang.

Illustratie: Tejohaas via ComeniusNetwerk