Waarom is het studentperspectief zo waardevol?

De lege stoel aan tafel

Het Instituut voor Briljante Mislukkingen zet zich in voor het faciliteren en toegankelijk maken van leerervaringen. Mislukkingen worden daarbij omarmd als een belangrijk leermoment. Het instituut heeft veel onderzoek gedaan naar mislukkingen en daarin patronen ontdekt: dezelfde fouten worden keer op keer gemaakt. Uit deze veelgemaakte fouten zijn universele lessen te trekken. Een van die veelgemaakte fouten noemen ze ‘De lege stoel aan tafel’. Hierbij ontbreekt een belangrijke partij - meestal de doelgroep - bij de voorbereiding of implementatie van een verandering. Door de mening van de doelgroep niet meteen al vanaf het ontwerpproces en tijdens de uitvoering te betrekken, is de betrokkenheid van de doelgroep laag en zullen zij niet overtuigd zijn van het nut of het belang. 

‘Pas na afloop wordt om hun mening gevraagd’

Dit is wat ook veelvuldig in het onderwijs gebeurt. Studenten worden niet betrokken bij het ontwerpen van onderwijs en worden pas na afloop om hun mening gevraagd. Studenten hebben niet het gevoel dat er iets met die evaluatie gedaan wordt, dus wordt deze nauwelijks ingevuld. Het gevolg is dat studenten niet begrijpen waarom hun onderwijs is vormgegeven zoals het is en ze zien het nut of belang van de leeractiviteiten daardoor vaak niet in. Hun betrokkenheid is dan minimaal en ze stoppen alleen genoeg moeite in het vak om het te halen. En geef ze eens ongelijk: zou jij wel veel tijd en energie steken in een cursus waar jij de meerwaarde niet van inziet?

Studenten: passieve afnemers of verantwoordelijk voor hun eigen leerproces?

We moeten ons afvragen wat voor studenten wij graag in de klas willen hebben. Willen we dat studenten passieve consumenten zijn of dat ze verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leerproces? We zien nog vaak dat de eerste optie de realiteit is. Het is de docent die via eenrichtingsverkeer kennis aanreikt aan de studenten. De docent bepaalt volledig wat studenten moeten leren en hoe dat geleerd moet worden. De docent heeft dus ook alle macht in handen als het aankomt op het leerproces van de student. Studenten voelen zich hierdoor machteloos en zien geen mogelijkheid om de verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces te nemen. Dit zet aan tot passief gedrag. Het gevolg is dat studenten niet eens de kans zien, laat staan aangrijpen, om zich optimaal te ontwikkelen.

Studenten die daarentegen betrokken worden bij het ontwerpen en de uitvoering van hun onderwijs voelen een hogere mate van verantwoordelijkheid voor en betrokkenheid bij hun eigen leerproces. Studenten zien in waarom keuzes in hun onderwijs gemaakt zijn en snappen waarom het belangrijk is om de leerstof eigen te maken. Ze voelen zich gehoord en hebben het gevoel invloed te kunnen uitoefenen op hun onderwijs. Uit onderzoek blijkt dat dit leidt tot een hogere mate van motivatie en gevoel van eigenaarschap. Daarbij hebben deze studenten meer binding met hun docenten, opleiding en instelling. Dit versterkt zowel hun zelfvertrouwen als hun zelfbewustzijn. Omdat ze het nut en belang van de leeractiviteiten en de leerstof inzien, zijn ze ook veel meer actief betrokken tijdens de contactmomenten. 

‘Het betrekken van studenten bij hun onderwijs is een win-win situatie’

Niet alleen studenten profiteren hiervan

Het zijn niet alleen studenten die groeien als ze betrokken worden bij hun onderwijs. Er is hier sprake van een vicieuze cirkel: als docenten laten zien dat de mening van studenten belangrijk is, leidt dat tot meer betrokken studenten. Meer betrokken studenten leidt ertoe dat docenten meer plezier hebben in het lesgeven en meer betrokken en open zijn over hun manier van lesgeven. Deze docenten zijn transparanter over hun pedagogische keuzes en onderwijsdoelen en zijn beter in staat om deze helder te communiceren. Daarnaast verhoogt dit de analytische en reflectieve vaardigheden van de docent. De meerwaarde van studenten betrekken is dus ook heel waardevol voor docenten. 

Kortom, het betrekken van studenten bij hun onderwijs is een win-win situatie: zowel studenten als docenten groeien, de kwaliteit van het onderwijs gaat omhoog en iedereen heeft meer plezier in onderwijs. Ik zie alleen maar voordelen; waar wachten we dus nog op?

Leestip

Students as Partners - Center for Engaged Learning