Wie wordt de docent van het jaar 2021?

Het is minder leuk, maar...

Eigenlijk begon elk gesprek met de constatering dat het nu niet altijd een leuke tijd is en dat ze hun studenten ook liever vaker live zien. Maar... ze waren het er, zonder elkaar ooit gesproken te hebben, over eens dat het afgelopen jaar ook veel heeft opgeleverd. Creativiteit werd aangewakkerd, er werd geëxperimenteerd, er kwamen nieuwe ervaringen en inzichten en er bleek technisch heel veel mogelijk. Kortom: positief blijven en kansen zien, dat zijn duidelijk kenmerken van deze vier docenten.

Online onderwijs wordt project van student én docent samen

Via een scherm contact houden leek amper een belemmering. De wandelgangen werden vervangen door Teams-meetings. Cruciaal is denk ik de transparantie van deze vier docenten: ze overleggen ook met hun studenten(vertegenwoordiging) over wat er wel en niet werkt in het online onderwijs. Daarmee wordt het online onderwijs een gezamenlijke 'project'. Dat werkt  heel verbindend en komt de kwaliteit van het onderwijs ten goede. 

"Het komt goed, maar we moeten hierin samen optrekken." (Arianna)

Klik hieronder om de korte clip van het gesprek met Arianna te bekijken.

Online lesgeven aan toekomstige vakgenoten

Het overdragen van kennis werd vervangen door gesprekken over de stof. Die stof wordt van tevoren voorbereid (nu wel!) via aansprekende en korte kennisclips van maximaal een kwartier, een documentaire of een gerichte opdracht. Cruciaal lijkt dat deze docenten hun studenten zien als vakgenoten en het gesprek zowel de student als de docent uit kan dagen. Vragen leren stellen is hierbij ook een uitgangspunt. 

En een interessante gedachte is ook dat studenten worden opgeleid voor een vak dat nu nog niet bestaat, of dat straks helemaal anders is. Kennis staat in dat geval niet altijd meer centraal. Wel de vaardigheid om actuele informatie te vinden en interpreteren. 

Afwisselende werkvormen

Naast de gesprekken voegen de docenten werkvormen toe waarin de studenten met de stof aan de slag gaan. Tijdens online sessies bleek het noodzakelijk om werkvormen af te wisselen, anders gaat de aandacht snel verloren. Elke werkvorm kort en krachtig inzetten lijkt het credo van deze  genomineerden, dat houdt de aandacht voldoende vast.

Individuele aandacht 

Wat opvalt is dat deze vier docenten er heel goed in geslaagd zijn om hun studenten individuele aandacht te geven. De studenten konden echt bij ze terecht. Dat kon zijn via WhatsApp, mail en/of online vraag- en antwoordsessies. Elke student kreeg ook snel antwoord. Dat geeft een gevoel van benaderbaarheid. Karen en Arianna ontdekten dat regelmatig korte online gesprekjes (15 minuten) houden heel goed werkt om een vinger aan de pols te houden. 

"Vroeger plande je niet een fysieke afspraak in van maar een kwartier. Dat was altijd langer. Nu is het makkelijker even tussendoor te plannen. Ook al is het maar een kwartier, je hebt toch aandacht voor iemand." (Karen)

Klik hieronder om de korte clip van het gesprek met Karen te bekijken.

Machiel maakte appgroepen om bereikbaar te blijven.  Liever vaker kort contact, dan af en toe een lang gesprek, dat sluit beter aan bij de huidige generatie studenten. Voor een docent is het ook prettig, want de begeleidingstijd wordt beter verspreid. Belangrijke voorwaarde hierbij is dat de te begeleiden groep niet te groot is. De docenten willen hun studenten echt leren kennen. Dat gaat het beste met een groep van maximaal 30 tot 50 studenten.

"Als de studenten thuis aan het oefenen zijn, eenzaam en alleen, dan ben ik toch beschikbaar. Zodra ze vastlopen sturen ze me een foto van bijvoorbeeld een berekening. Dan zie ik wat ze doen en stuur ik direct een reactie met een aanwijzing." (Jessica)

Klik hieronder om de korte clip van het gesprek met Jessica te bekijken.

Veel meer inzicht in wat studenten weten en kunnen

Die korte regelmatige gesprekken leveren naast contact ook iets anders op. Alle vier geven de genomineerden aan dat ze veel beter inzicht hebben in het kennisniveau van hun studenten, ze kennen hun studenten echt. Online meekijken of luisteren, al dan niet via Teams of Feedback Fruits, geeft veel bruikbare informatie over de mogelijkheid om te versnellen of vertragen als dat nodig is. Zo kunnen ze ook individueel bijsturen en studenten met verschillende kennis en ervaring bewuster aan elkaar koppelen.

"Eigenlijk was het woord student het kernwoord. Ik heb nog nooit zoveel contact gehad met de studenten. (Arianna)"

Contacttijd optimaal benutten

Ik kan het niet vaak genoeg benadrukken: er lijkt echt iets wezenlijks veranderd het afgelopen jaar. Omdat fysiek bij elkaar komen beperkt is, zetten de docenten de contacttijd bewuster in om echt contact te maken. Het hoeft dan niet altijd gelijk over de inhoud te gaan; het welzijn van de studenten kan ook een plaats hebben.

Nieuwe tools gewoon proberen

Alle vier zochten ze naar nieuwe online werkvormen. Daarin bleek heel veel mogelijk, want het aantal online tools is groot. Bij deze tools hoort experimenteren. Iets waar deze docenten, naar mijn idee, helemaal niet bang voor zijn. Hun houding is pragmatisch: als het werkt dan is dat mooi, als het niet werkt dan verzin ik iets anders. Zo ontstond er bij Karen ervaring met online patiëntgesprekken en leerde Arianna veel van de kennisclips die haar studenten hadden gemaakt. Online gaat het soms echt beter, omdat het veiliger is of prettiger. Jessica introduceerde ook het woord toolmoeheid. Iets om wel rekening mee te houden.

Het moet wel leuk blijven!

Op allerlei manieren proberen de vier docenten hun onderwijs leuk te maken voor hun studenten. Aansluiten bij de actualiteit is daarbij een krachtig hulpmiddel. Voor Karen (diëtetiek), Jessica (biologie) en Arianna (immunologie) lagen de mogelijkheden afgelopen jaar natuurlijk voor het oprapen. Machiel haalt alles uit de kast om fun in het onderwijs te brengen. En die fun is groter als we het samen doen.

"We zijn sociale wezens, we moeten het met elkaar rooien. Ik vind dat we veel meer mét elkaar moeten doen in plaats van beter willen zijn dan een ander. Daar zit de een hele belangrijke taak van het onderwijs, waarin docenten het voortouw moeten nemen." (Machiel)

Klik hieronder om de korte clip van het gesprek met Machiel te bekijken.

Reflectie: eerst de inhoud, dan de vorm

Nu is het tijd voor een pas op de plaats. Nadenken over de kern van het onderwijs in dit veranderde en veranderende landschap. Wat willen we de studenten meegeven? Wat kan daarvan online en waarvoor moeten we echt fysiek bij elkaar komen?

Want dat online onderwijs blijft, daarover zijn ze eensgezind. Niet alleen om in te spelen op studenten die even niet naar hun instelling kunnen komen. Ook omdat online onderwijs echt voordelen heeft. Het is flexibeler, waardoor bijvoorbeeld internationale studenten makkelijker kunnen aanhaken. Het is makkelijker tijd- en plaatsonafhankelijk te maken, waardoor studenten hun eigen leven beter kunnen plannen. Een belangrijke 21ste eeuwse vaardigheid en een uitstekende voorbereiding op de latere beroepspraktijk. 

Fysiek bij elkaar komen heeft ook voordelen daar is geen twijfel over. Veel kan online, maar niet alles. De meerwaarde van fysiek én online onderwijs benutten vraagt om herontwerp. Dat kost tijd die er nu amper is. Maar die er wel zou moeten zijn. Dan ontstaat er vanzelf een blend en wordt blended onderwijs niet meer iets voor enkelen, maar voor iedereen.

Over de docent van het jaar verkiezing 2021

De Docent van het jaar verkiezing wordt elk jaar georganiseerd door het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO). Instellingen dragen docenten voor en een jury selecteert de finalisten. 

De vier finalisten zijn dit jaar: 

• Karen Kotten-Lips (HAN University of Applied Sciences). 
• Machiel Blok (Hogeschool Rotterdam)
• Jessica Zweers (Hanzehogeschool Groningen)
• Arianna Pranger (Universiteit Leiden)

Klik op hun namen om de interviews te lezen. Daarin natuurlijk nog veel meer inspiratie!
Op 21 april om 14.00 uur is de finale met vier vlammende TedTalks van de genomineerden. Daarna reikt demissionair minister Van Engelshoven (OCW) de prijs uit aan de winnaar. Voor meer informatie kijk op: https://dvhj.nl