Zelf VR/AR inzetten. Een goed idee!? Highlights uit het webinar van 26 mei

In het webinar wordt voor het gemak gesproken over XR. Maar wat is dat eigenlijk? Esther van der Linde van SURF legt uit dat het de verzamelnaam is voor VR, AR en MR. Bij VR ben je echt in een virtuele wereld, vertelt Esther. Bij AR zie je de echte wereld, maar er is een virtuele 3D-laag overheen gelegd. En bij MR kun je interacteren tussen echte wereld en de digitale wereld. Er is echter veel overlap bij VR en AR. Het is niet altijd simpel om te benoemen wat wat is. Je hebt in ieder geval altijd te maken met hardware en software. Zo bestaat de hardware vaak uit een VR-bril. Software legt bijvoorbeeld de 3D-laag erover.

Esther vertelt dat er meer onderzoek gedaan moet worden naar de effectiviteit van XR in het onderwijs. Een aantal voordelen staan echter als een paal boven water:

1. Je kunt studenten vaardigheden laten oefenen in een veilige omgeving. Dat is heel belangrijk bijvoorbeeld bij de politie of in medische opleidingen. Maar het is ook veilig in die zin dat studenten kunnen oefenen zonder oordeel. Denk aan het leren presenteren.
2. Je kunt studenten iets laten ervaren wat in het echt niet kan. Zo kun je in de huid van een laaggeletterde kruipen en ervaren waar die persoon tegenaan loopt. Je kan ook terug in de tijd, of naar een wereld die niet bestaat.
3. Je kunt iets dat abstract is beter leren begrijpen. Bijvoorbeeld: hoe moleculen werken.
4. Je kunt studenten ervaring laten opdoen met XR omdat het onderdeel van het toekomstig beroep wordt. Denk aan de bouw of de medische wereld.
5. Het kan helpen om betrokkenheid van studenten te bevorderen; het kan ze motiveren voor een bepaald vak.

Er worden in het webinar drie voorbeelden gepresenteerd hoe XR succesvol wordt ingezet in het onderwijs.

Leren pleiten met VR

Hedwig van Rossum vertelt hoe zij binnen de Vrije Universiteit VR gebruikt om rechtenstudenten te laten oefenen met pleiten. Het project waar zij aan meewerkte heet Pleitvrij en inmiddels in er een vervolg onder de naam The next level. De VU werkt hierin samen met de RUG en UU. 
PleitVRij is een virtuele omgeving die studenten de kans geef om een betoog te oefenen in een rechtszaal. Deze zaal is 360 graden gefotografeerd met daarin een laag waarin publiek en rechters zijn gefilmd. Hierdoor kan de student met een VR-bril op om zich heen kijken voor een levensechte ervaring.

In de virtuele rechtszaal zie je rechters en andere aanwezigen schrijven, knikken en rondkijken. Maar echt innovatief is de toevoeging van live videobeeld binnen de virtuele omgeving. De voorzitter van de rechtbank zit voor een green screen en wordt in de virtuele omgeving gestreamd. Zo is er binnen deze virtuele rechtszaal live interactie mogelijk tussen de rechter en de student. Terwijl de een bijvoorbeeld in Groningen zit en de ander in Amsterdam.

Hedwig van Rossum: “Met VR krijgen studenten meer oefenruimte en meer feedback-momenten. En ze kunnen ervaren hoe is om te pleiten in een zittingszaal. Een van de voordelen is dat studenten door deze realistische oefeningen minder zenuwachtig zijn bij het tentamen. Een nadeel van deze manier van oefenen is dat sommige studenten misselijk of paniekerig worden in de virtuele setting. Maar de meerderheid is volgens Hedwig heel tevreden met deze mogelijkheid om te oefenen.

Terug naar het verleden met VR

Jitte Waagen is digitaal archeoloog en coördinator van het 4D Research Lab van de UvA. Hij  presenteert het project Virtual Past Places. Virtual Past Places is een website die toegang geeft tot de virtual reality-ruimtes die het 4D Research Lab heeft gecreëerd. Het gaat dan om archeologische vindplaatsen en historische plaatsen. Studenten krijgen zo de mogelijkheid die te bezoeken en er opdrachten te maken. Ze moeten bijvoorbeeld vragen beantwoorden als: wat voor opgravingsmethoden worden hier gebruikt?

In deze online omgeving hebben studenten geen VR-bril nodig. Een headset is al voldoende. Dat maakt het gebruik ervan volgens Jitte Waagen heel laagdrempelig. Virtual Past Places is ontwikkeld in co-creatie met studenten, docenten, onderwijsexperts en 3D-experts. Zij wilden hun onderwijs verbeteren en VR bleek een mooie oplossing te bieden. De inzet van VR staat niet op zichzelf. Het maakt onderdeel uit van het herontwerpen van cursussen. De projectgroep maakte gebruik van ABC learning design om de innovatie goed in te bedden. Met het model ABC Learning design zet je in 1,5 tot 2 uur tijd de contouren van een leeractiviteit, cursus of een leerjaar neer.
Het project Virtual Past Places is nog volop in ontwikkeling. Op dit moment werkt het team aan acht VR-componenten in acht verschillende vakken.

Orde in de VR kleuterklas

Jolien Mouw, universitair docent bij de Rijksuniversiteit Groningen (RuG) presenteert een VR-kleuterklas waar leraren in opleiding veilig kunnen oefenen met klassenmanagement. Klassenmanagement in kleuterklassen is een van de grote uitdagingen voor beginnende leerkrachten. In de VR-kleuterklas leren studenten op een goede manier om te gaan met gedrag, legt Jolien uit. "Ze leren hoe ze moeten reageren."  Hoe het werkt? Jolien zet een startsituatie aan terwijl de student met de VR-bril in een leeg lokaal gaat staan. De student ziet een grote kring kleuters. Jolien: "Er kan van alles gebeuren. Ik besluit of ik een situatie aanzet, uitzet of nog wat laat verergeren. Zo bieden we studenten een proeftuin om uit te proberen en te ontdekken wat bij ze past." Het voelt heel realistisch volgens een van de studenten. "Je bent echt even in die wereld." 
In de toekomst wil Jolien eye tracking toevoegen zodat ze precies kan zien waar de student naar kijkt en ook waar hij of zij niet naar kijkt. Ook wil ze speelhoeken toevoegen waar van alles gebeurt. 

Bekijk de video over dit project.

Stappenplan

Esther van der Linde presenteert twee stappenplannen die je helpen om te bepalen of de inzet van VR een goed idee is. Het eerste stappenplan is van het Versnellingsplan en de tweede van de Special Interest Group Virtuality. Beide zijn redelijk vergelijkbaar en worden in onderstaand figuur samengevat.

Esther benadrukt dat de verkenning heel belangrijk is. Waarom wil je eigenlijk VR? Wat is de toegevoegde waarde? Denk daar goed over na, want het is best duur en ingewikkeld om te ontwikkelen. Onderzoek ook wat er al is (bij andere instellingen) en maak daar gebruik van.
Esther: "XR kán een oplossing  zijn, maar het is niet per se dé oplossing".

De gepresenteerde projecten konden gerealiseerd worden dankzij de Stimuleringsregeling Open en online onderwijs.