Highlights webinar 3 september 2021: Digitaal onderwijs in praktijkvaardigheden

Inventarisatie werkgroep

Stijn Bos is arts-docent bij het Amsterdams AMC en projectleider bij de werkgroep Digitaal onderwijs in praktijkvaardigheden. Deze werkgroep is onderdeel van het Versnellingsplan en onderzoekt sinds november 2020 hoe landelijke samenwerking op het gebied van digitaal onderwijs in praktijkvaardigheden kan leiden tot versnelling. Onder praktijkvaardigheden verstaat de werkgroep: complexe vaardigheden uit de authentieke beroepscontext. De werkgroep maakte van hun inventarisatie een infographic.

Digitale toepassingen zoals virtual reality (VR) worden ingezet als aanvulling op onderwijs. VR biedt studenten onder andere een veilige leeromgeving waarin ze veel en tijd- en plaatsonafhankelijk kunnen oefenen. VR is nu nog duur, je bent vaak afhankelijk van een ontwikkelaar en privacy is soms een issue. Maar de ontwikkelingen volgen elkaar in rap tempo op. Didactisch gezien wordt er veel geëxperimenteerd, maar is er nog weinig evidence over wat goed werkt. Zoals altijd begint ook het ontwerpen van digitaal onderwijs in praktijkvaardigheden met de principes van goed onderwijs. Pas wanneer je didactische meerwaarde ziet, kun je een toepassing als VR inzetten als middel om je onderwijs effectiever te maken.

Virtual Reality om te leren presenteren

Stan van Ginkel is associate lector aan de Hogeschool Utrecht (HU). Hij houdt zich bezig met digitale innovatie in het onderwijs en kijkt onder andere naar wat de rol is van innovatieve technologieën, waar VR er één van is. Bij het instituut Archimedes van de HU doet een team van onderwijsprofessionals gezamenlijk onderzoek naar toepassingen als VR voor het aanleren van academische vaardigheden. In dit webinar gaat hij in op een van de onderzoekslijnen, VR om te leren presenteren.

Onderzoek naar ontwerpprincipes voor het ontwikkelen van leeromgevingen

Stan heeft onder andere literatuuronderzoek gedaan waarin, los van technologie, is gekeken naar wat belangrijke onderwijskundige ontwerpprincipes zijn voor het ontwikkelen van leeromgevingen. Hier kwamen zeven cruciale leeromgevingskenmerken uit. De meeste zijn wel bekend, zo moet er een leerdoel zijn en een leertaak, kun je leren van voorbeeldgedrag van experts en peers en is daarnaast oefening belangrijk. Maar wat vooral opviel is dat drie van de zeven ontwerpprincipes gaan over feedback; het type feedback is van belang, peerfeedback en ook zelfreflectie.

De kwaliteit van docentfeedback

Hoe geef je de oefenen en de feedback praktisch vorm, zodat iedereen hier van kan profiteren? Daarom is onderzocht of studenten meer voordeel hadden als ze uit een bepaalde feedbackbron feedback kregen. Hieruit blijkt dat studenten significante voordeel hebben bij de ontwikkeling in hun presentatievaardigheden als ze van de docent feedback krijgen in plaats van hun medestudenten of zelfreflectie. Een belangrijk argument voor de verschillen in effectiviteit is dat de kwaliteit van (docent)feedback van belang is.

VR-feedback

Omdat studentenaantallen toenemen, terwijl mogelijkheden voor docent-student interacties afnemen, is er gekeken naar innovatieve manieren om gemakkelijker te oefenen en feedback te kunnen krijgen. Voor dit onderzoek is gekeken of VR hierin een rol kan spelen. Uit een veldexperiment bij de WUR bleek dat het voor de ontwikkeling in de presentatievaardigheid niet significant uitmaakt of de student van de docent feedback krijgt of door middel van VR. In de evaluaties gaven studenten aan de docentfeedback vooral te waardeerden vanwege het constructieve karakter en de VR-feedback te waardeerden vanwege het gedetailleerde karakter. In vervolgonderzoek is gekeken of het combineren van beide vormen van feedback kan leiden tot het verrijken van de kwaliteit van ‘feedback messages’.

Actuele projecten

Er lopen momenteel veel vervolgonderzoeken, hier lichten we er twee uit. Zo wordt in het kader van de postdoc studie (SIA) van Stan met behulp van een VR-app geautomatiseerde ‘feedback messages’ getest in experimenten. Aan de hand van deze VR-app wordt een gepersonaliseerde leeromgeving in VR ontwikkeld en geïmplementeerd in onderwijs.

In een ander project (SURF) wordt er meer gekeken naar lichaamstaal. Met behulp van een AI-app kan er dan feedback worden gegeven op houding en gebaren. Het voordeel hiervan is dat studenten leren op basis van persoonlijke leerdoelen, het is just-in-time en je kunt eindeloos oefenen en feedback ontvangen. Je kunt daarbij oefenen met verschillende onderdelen zoals oogcontact, intonatie, stemgebruik etcetera. Ook leuk: studenten kunnen spreeksnelheid vergelijken met ervaren sprekers zoals Obama, Matthijs van Nieuwkerk en Eva Jinek.

Van inventarisatie naar resultaten

Esther van der Linde is onderwijskundig adviseur bij de HAN en projectleider van de werkgroep Digitaal onderwijs in praktijkvaardigheden. De werkgroep heeft op basis van de inventarisatie plannen gemaakt en zet het komende anderhalf jaar in op drie hoofdthema’s:

1. Didactiek en professionalisering
2. Evidence
3. Samenwerken en verbinden

Meer informatie over de plannen van de werkgroep vind je op hun website. Wil je hier een bijdrage aan leveren? De werkgroep is nog op zoek naar leden.

Volg de reeks van webinars over praktijkvaardigheden

• 24 september:  Online leren en begeleiden bij stages
• 8 oktober: Online vaardigheden aanleren in een virtuele werkplaats
• 10 december: Online begeleiden van veldpractica