Rik Burger is projectleider ‘Adoptie Canvas en Portflow’ bij de centrale dienst Onderwijs, Informatie & ICT (OI&I). Sofie Heemskerk begeleidt als I-Coach opleidingsteams bij de digitale transformatie. Daarnaast is ze als onderwijskundige betrokken bij het opleidingsteam Business Events dat Portflow gebruikt voor portfolio examineren.
Verschuiving naar portfolio examineren
In het mbo is de laatste jaren een verandering gaande in de wijze van afnemen van praktijkexamens, vertelt Sofie. “Examenleveranciers bieden nu ook vaak verschillende vormen van examineren aan, zoals bijvoorbeeld het examenportfolio. Bij portfolio examineren verzamelt de student tijdens zijn loopbaan bewijsmateriaal voor de examinering. Vroeger mochten studenten het examen echt niet zien tot het moment dat docenten of praktijkopleiders vonden dat ze er klaar voor waren. Nu laten we studenten (de eisen van) het eindexamen al zien als ze binnenkomen. Zo weten ze vanaf het begin wat ze uiteindelijk moeten kunnen. Deze aanpak past beter bij de nieuwe, ontwikkelingsgerichte visie op onderwijs die je ook binnen het mbo steeds vaker ziet. We gaan nu over op meer coachend onderwijs. Daar past portfolio examinering beter bij dan de proeve van bekwaamheid.”
Examenleveranciers leveren richtlijnen
Bij het ROC van Amsterdam-Flevoland geven de opleidingen aan welke manier van examineren ze willen gebruiken. De Domein Examencommissie (DEC) moet hierop akkoord geven. De DEC bepaalt met welk exameninstrument van welke leverancier gewerkt wordt. Binnen het Domein Business Studies, is voor de Eventopleidingen gekozen voor Stichting Praktijkleren als examenleverancier. Stichting Praktijkleren biedt meerdere vormen van praktijkexamens aan. De opleidingen en de DEC hebben in dit geval gekozen voor een examenportfolio. De examenleveranciers leveren de richtlijnen aan. Sofie: "Ze geven bijvoorbeeld aan waaraan dat Examenportfolio moet voldoen. Dat is voor examenportfolio’s heel ruim beschreven. Per Domein bepalen de opleidingen zelf wat ze als bewijsmateriaal accepteren.”
Ook bewijs uit andere contexten
Er waren verschillende redenen waarom de opleiding Business Events koos voor portfolio examineren, vertelt Sofie. “Het opleidingsteam vindt dat het afleggen van een proeve van bekwaamheid op een moment op één dag geen recht doet aan wat de student al die jaren bij ons heeft gedaan. Een student leert op veel meer plekken dan alleen op school, bijvoorbeeld ook tijdens vrijwilligerswerk of een bijbaan. Bij portfolio examineren mogen studenten ook bewijs inbrengen uit andere contexten dan die wij voor hen hebben ontworpen. Ten tweede hadden we behoefte aan een e-portfolio omdat we het leren zichtbaar willen maken voor de docent en de student.”
Op zoek naar een e-portfoliotool
Vanwege de groeiende behoefte aan een e-portfolio ging de dienst OI&I op zoek naar een e-portfoliotool. Rik vertelt hoe dat ging. “We hebben eerst gekeken naar de twee e-portfoliotools die Canvas aanbood, maar die voldeden niet. De ene tool was Engelstalig. Dat zagen de studenten niet zitten. En de andere tool bood te weinig functionaliteiten. We hebben vooral voor Portflow gekozen omdat externe praktijkbegeleiders via dit systeem feedback kunnen geven. Een andere functionaliteit die we belangrijk vinden, is dat studenten het e-portfolio kunnen meenemen na hun afstuderen. Dat kan ook met Portflow. En Portflow is een plug-in van Canvas en koppelt dus makkelijk met Canvas. Drieam is de leverancier van Canvas en van Portflow; en Drieam ontwikkelt Portflow nog verder. Er is een community waarin je nieuwe features kunt aanvragen.”
Portflow testen met studenten
Rik nodigde de opleidingen uit om deel te nemen aan een pilot om Portflow te testen. “Een aantal opleidingen en studenten wilde graag meedoen. We hebben ronde-tafelgesprekken georganiseerd. En via de I-Coaches, die binnen hun opleidingen over Portflow vertelden, zijn er nog meer mensen aangehaakt. We hebben bij het testen vooral gekeken naar gebruiksgemak.”
Sofie merkt dat studenten het vaak lastig vinden om vooraf feedback te geven op een tool. “Maar als ze eenmaal werken met de tool kunnen ze heel duidelijk aangeven wat wel en wat niet goed werkt!” Rik vult aan: “De I-Coaches bespreken met de teams wat wel en niet kan binnen Portflow en geven eventuele wensen en behoeften door aan centraal. Verder hebben we voor docenten een Teams-omgeving waarin ze vragen kunnen stellen over Portflow.”
Aanpassing puntenschaal
Aan het begin voldeed Portflow niet helemaal aan de vraag van de opleidingen, weet Sofie. “Maar het wordt stukje bij beetje steeds beter. Voor de Opleiding Business Events is bijvoorbeeld de puntenschaal aangepast. Portflow werkte alleen met een driepuntschaal en onze opleiding met een vijfpuntschaal. Dat is nu aangepast. Portflow is nog wel werk in progress.”
“Tot voor kort kon elk opleidingsteam zelf een LMS kiezen”, zegt Rik, “maar sinds de implementatie van Canvas zijn opleidingsteams als ze iets nieuws willen verplicht Canvas te gebruiken. We willen vanuit centraal nu één LMS en dat is Canvas. Als ze vervolgens willen werken met een e-portfoliotool, dan raden wij Portflow aan. Opleidingen die al een andere e-portfoliotool gebruikten, mogen die wel blijven gebruiken.”
Leerdoelgericht en coachend opleiden
De opleiding Business Events is vooral gericht op leerdoelgericht en coachend opleiden, zegt Sofie. “Wij werken daarvoor met ontwikkelingsgerichte concentrische leerdoelen en het Examenportfolio. Er zijn binnen het ROC van Amsterdam-Flevoland ook opleidingen die met lerend kwalificeren werken, bijvoorbeeld de Beroepshavo.”
Leerdoelen en groei zichtbaar maken
Binnen het domein Event Opleidingen gebruiken nu vier van de vijf opleidingen Portflow als Examenportfolio. Een van die vier, de opleiding die Sofie begeleidt, Business Events gaat ook de ontwikkeling van de student en de leerdoelen zichtbaar maken in het e-portfolio, vertelt Sofie. "We werken van het begin tot en met het eind van de opleiding met concentrische leerdoelen. En vanaf komend jaar worden onze studenten tijdens de beroepspraktijkvorming (bpv) ook beoordeeld op beroepshoudingleerdoelen. Dat gaat verlopen via Portflow. De praktijkopleider kan na iedere bpv-periode daarop beoordelen. Het is een meetmoment in de ontwikkeling. Verder gebruiken we Portflow ook voor burgerschap, loopbaan en de keuzedelen.”
Sofie schetst wat de werkwijze is voor het portfolio examen . “Alle examenopdrachten staan voor iedereen (dus voor docenten en studenten) zichtbaar in een Canvas-cursus. De opleiding geeft vervolgens precies aan hoe de opdracht ingeleverd moet worden. Als de opdracht is goedgekeurd dan kan de student die uploaden naar het portfolio zodat de examinator die kan beoordelen.”
Canvas-examenopdrachten uploaden
Sofie laat zien hoe Portflow als examenportfolio gebruikt wordt en hoe het werkt. “We werken met kerntaken en met examenopdrachten. De examenopdrachten staan in Canvas. De student voegt zelf het bewijsmateriaal toe bij iedere examenopdracht in Portflow. Dat bewijsmateriaal kan verschillende vormen hebben. Je kunt bijvoorbeeld de Canvas-examenopdracht uploaden inclusief de feedback en het cijfer dat je gekregen hebt. Je kunt ook een linkje of een video embedden of een feedback formulier uploaden.”
Opleidingen maken speciaal voor hun studenten examenportfolio-templates met een standaardopbouw. Studenten kunnen dat template met een code makkelijk importeren in Portflow en zo het e-portfolio van hun opleiding gebruiken. De student kan dat template zelf nog enigszins naar eigen wens aanpassen.
Diplomabewijsmateriaal
De opleiding Business Events maakte zich eerst wel zorgen of de examencommissie het e-portfolio zou accepteren als diplomabewijsmateriaal voor het behalen van het examen. Dat is geen probleem gebleken, zegt Sofie. “Het mooie van Portflow is dat je een afgesloten unit kunt maken, en dat deel kunt bevriezen, zodat de student daar niets meer aan kan veranderen. Die gesloten unit accepteren onze examencommissies nu als diplomabewijsmateriaal. Je kunt een beoordelingslink maken en een showcaselink.”
Student baas over e-portfolio
Sofie vindt het heel tof dat de student zelf de baas is over zijn portfolio. “De student heeft de regie en nodigt aan het begin van elk jaar zijn/haar mentor uit voor zijn ontwikkelingsgericht examenportfolio. Zij kunnen ook zelf de externe gebruikers toegang geven op een bepaald moment en voor een bepaalde tijd. Een spindiagram toont de voortgang die de student maakt op de leerdoelen.”
Sommige docenten moeten nog wel wennen aan het feit dat studenten zelf de regie hebben over het portfolio, merken Rik en Sofie. Om studenten wegwijs te maken in Portflow heeft Sofie samen met collega-I-Coaches en met Lets do IT instructievideo’s gemaakt. Daarnaast is het de taak van de studieloopbaanbegeleider om uitleg te geven.
Kennisuitwisseling tussen I-coaches
De dienst OI&I houdt de I-coaches via een mailingslist op de hoogte over nieuwe digitale ontwikkelingen en tools. Daarnaast werken alle I-Coaches eens per drie weken een dag samen om kennis en ervaringen uit te wisselen. En de I-coaches kunnen OI&I-collega’s bij hun opleidingsteams uitnodigen om informatie te geven over de nieuwste ontwikkelingen rondom Canvas en Portflow, Studycoach (een andere plug-in van Canvas) en nieuwe toepassingen van Microsoft365.
Meer lezen over e-portfolio's in het mbo, hbo en wo?
- MBO Amersfoort: 'E-Portfolio is essentieel ter ondersteuning van lerend kwalificeren’
- ROC Amsterdam| Flevoland: Examineren met portfolio's: “De student bepaalt wie toegang tot het e-portfolio heeft”
- Summa College: Summa College ontwikkelt en co-creëert een e-portfolio voor kwalificerend leren
0 Praat mee