AI-Reflectiechatbot ‘Holli’ leert studenten dieper reflecteren op hun handelen

“Zo’n AI Hackaton is een echte snelkookpan”, zegt Klaas-Jan, “in drie dagen bedenk en ontwikkel je een proof of concept voor een AI-tool.” Hij is docent digitale geletterdheid bij de Inholland-pabo en werkt één dag per week bij het Inholland-lectoraat Teaching, Learning & Technology. Samen met enkele collega-onderzoekers van het TLT-lectoraat, een Inholland-docent, en twee studenten (Inholland en TU Eindhoven) zat hij in het team dat de AI-gestuurde reflectiechatbot ‘Holli’ ontwikkelde.

Contextbewuste reflectieve onderwijsprofessionals

Waarom wilden jullie een AI-gestuurde reflectiechatbot ontwikkelen? “De pabo wil studenten opleiden tot contextbewuste reflectieve onderwijsprofessionals”, legt Klaas-Jan uit. “Als je voor de klas staat of in gesprek bent met ouders gebeurt er van alles waar je direct op moet inspelen. Donald Schön noemt dat ‘reflection-in-action’. Daarnaast is volgens Schön ‘reflection-on-action’ nodig om te kunnen leren van je ervaringen en om in de toekomst (zo nodig) effectiever te kunnen handelen.” 

Confronterend

Klaas-Jan: “We willen studenten laten nadenken over hun professionele identiteit, over waar ze voor staan als leraar - over hun waarden. Maar we merken dat studenten dat vaak niet zo leuk vinden. Het gaat over gevoelens en kan heel confronterend zijn. Als je studenten vraagt hoe een les of gesprek verliep blijft het antwoord vaak wat oppervlakkig: ‘Het ging wel aardig, de leerlingen deden goed mee’ of ‘ze luisterden goed.’ Als reflecteren op dat niveau blijft hangen, ervaren studenten geen meerwaarde en voelt het vooral als een verplichting.”

Pabo-docenten niet altijd beschikbaar

“Bovendien is leren reflecteren moeilijk, dus in het begin kun je als student wel wat begeleiding gebruiken. Maar er zijn natuurlijk niet altijd direct pabo-docenten aanwezig om studenten te begeleiden als ze een les hebben gegeven. Dat kan vaak pas later. Ons team wilde proberen een oplossing voor deze problemen te bedenken. Dat is Holli geworden!”

Reflectievaardigheden verdiepen

Holli is 24/7 beschikbaar en helpt studenten om hun reflectievaardigheden te verdiepen. Voor de proof of concept ging het team uit van het ‘drieslagmodel voor reflectie’ dat veel gebruikt wordt bij lerarenopleidingen. Het bestaat uit drie stappen:

1. Handelen: wat was de situatie, wat deed jij, wat deden anderen?
2. Inzichten: waarom deed je wat je deed, en wat werkte wel of niet?
3. Waarden: wat vind ik belangrijk in mijn werk en sloot mijn handelen daarop aan?

Dit model helpt om niet alleen naar gedrag te kijken maar ook naar onderliggende overtuigingen en waarden. 

Klaas-Jan: “We hebben dit drieslagmodel gekozen voor de proof of concept (POC), maar in de toekomst zullen we dieper ingaan op andere academische theorieën/ reflectiemodellen”.

Artikel gaat door onder de afbeelding.

Holli zet de student aan het denken

Het idee is dat Holli studenten traint om de vragen die de AI-tool nu stelt later aan zichzelf te kunnen stellen, aldus Klaas-Jan. “Holli reflecteert niet voor jou. Dat doe jezelf. Holli geeft geen antwoorden, maar stelt vragen. Holli ofwel AI zet de student aan het denken en zo leert de student. Holli is nu nog een proof of concept. We hebben het werkend gekregen, maar we hebben het nog niet in het echt kunnen testen. En er zijn nog ethische vraagstukken waar we nog mee aan de slag moeten, zoals privacy en transparantie.”

Rekening houden met context

“We hebben gemerkt dat zo’n AI-systeem rekening kan houden met context, zodat de juiste verdiepende vragen worden gesteld”, vervolgt Klaas-Jan. Het team wil liefst een Holli AI-tool maken die de vragen ook baseert op eerdere reflectiegesprekken die de student al gevoerd heeft met Holli. Verder realiseert het team zich dat het kan gebeuren dat een student net een vreselijke les heeft doorgemaakt als de student gaat reflecteren. Hoe zorg je er voor dat Holli dan passend reageert? Dat moet nog uitgewerkt worden... Er zijn nog genoeg verbeterpunten en vraagtekens, zegt Klaas-Jan, “maar als we niet zo’n AI-tool als Holli gebruiken, dan is het alternatief: geen of te late ondersteuning bij reflectie…”

Het team denkt dat een AI-gestuurde reflectietool zoals Holli niet alleen voor pabo-studenten van meerwaarde kan zijn, maar voor alle studenten in het hoger beroepsonderwijs waarbij gereflecteerd wordt op een beroepshandeling. Dit was een van de redenen waarom de jury ‘Holli’ tot winnaar uitriep. Klaas-Jan besluit: “De andere ideeën tijdens de hackathon waren stuk voor stuk sterk en relevant, en onderstrepen hoe belangrijk het is om samen na te denken over de inzet van AI in het onderwijs. De hackathon liet zien dat AI krachtige mogelijkheden biedt, mits deze doordacht en in co-creatie worden toegepast.”

Meer weten over Holli?

Bekijk het Vraagbaak-webinar van mei 2025 'AI gebruiken voor feedback en reflectie: hoe doe je dat?'