Inspirerende werkvormen #1: De lekenpodcast

Door corona is er de laatste tijd meer geëxperimenteerd met online onderwijswerkvormen. De komende tijd delen we daarom een aantal inspirerende voorbeelden. Deze keer ondervragen we Arianna en haar studenten over hun ervaring met de werkvorm: De lekenpodcast.

Waarom een lekenpodcast?

Arianne: "Als apotheker is het belangrijk om soms ingewikkelde (wetenschappelijke) informatie te vertalen naar begrijpbare taal voor de client. Om die vertaalslag te maken is beheersing van de stof heel belangrijk. Het maken van een podcast voor leken leek mij hiervoor een goede oefening. Want je moet heel bewust nadenken over wat je wilt overbrengen.”  

Daar kwam bij dat ze zich stoorde aan allerlei, vaak onjuiste, berichtgeving in veel media over het virus en de vaccins. Omdat je als apotheker de taak hebt om juiste informatie te geven over medicijnen leek het haar goed om haar studenten hiervan bewust te maken. 

Fragment: Arianna gaat in op de meerwaarde van het maken van podcasts binnen haar onderwijsblok (01:05). Klik op het plaatje om het fragment te starten.

De opdracht

De studenten volgden een COVID-19 onderwijsblok. Nu was het zaak deze kennis toe te passen door de grote hoeveelheid lekenfeiten uit de media te onderzoeken, beoordelen en te vertalen in eenvoudige bewoordingen. 

De opdracht die Arianna haar studenten gaf bestond uit drie delen.

1. Het verzamelen van nieuwsberichten en lekenfeiten
2. Het selecteren en onderbouwen
3. Het maken van de Video-podcast

Zelf aan de slag? Bekijk de uitgebreide opdrachtomschrijving en de bijbehorende rubric.

Wat vonden de studenten ervan?

We vroegen enkele studenten wat zij van deze opdracht vonden. Hun mening was opvallend eensluidend: het was anders, leuk en het vertalen van kennis voor een leek heeft veel bruikbare inzichten opgeleverd.  

De studenten hadden nog niet eerder een podcast gemaakt als onderdeel van een onderwijsblok. De meesten vonden het spannend. De voorgestelde lengte van de podcast (45 minuten) leidde tot direct overleg met de studentenvertegenwoordiging. Besloten werd de podcast terug te brengen tot 20 tot 25 minuten. Dat de docente open staat voor dit soort snelle aanpassingen werd zeer gewaardeerd. 

Leuk?

Er werden door de studenten veel argumenten genoemd waarom deze opdracht leuk was:

• Het is weer eens iets heel anders
• Het sluit aan op de actualiteit
• Heel erg van deze tijd, innovatief
• Geeft minder stress dan het houden van een presentatie
• Past bij ons, wij luisteren podcasts
• Technisch goed te realiseren
• Mogelijk vanaf thuis in deze COVID-tijd
• Juiste mate van structuur en vrije invulling
• Dit soort discussies met elkaar is leuk
• Leuker dan een verslag schrijven

"Dit was de leukste opdracht van mijn hele universitaire carrière"

Fragment: Chandan, Reda en Anthony vertellen waarom het een leuke opdracht was. Klik op het onderstaande plaatje om de video te starten (0:53).

Wat is er geleerd?

Maar alleen leuk is natuurlijk niet voldoende. Is er ook genoeg geleerd?

1. Bewustwording

"Ik ben me er meer bewust van dat ik er niet vanuit mag gaan dat iets wat logisch is voor mij, ook logisch is voor een ander."

Het maken van de podcasts heeft bij de studenten geleid tot bewustwording op meerdere vlakken. Ogen zijn geopend over misverstanden die er heersen over corona en ook dat er door de communicatie over corona veel verwarring is ontstaan. Een studente geeft aan dat ze nu veel actiever oplet en kritischer nadenkt over of de dingen die ze leest wel kloppen. 

Daarnaast zijn ze zich erg bewust geworden van het feit dat ze door hun apothekersopleiding veel meer kennis hebben over virussen en vaccins dan gemiddeld. Eén studente gaf aan dat ze is gaan beseffen dat als je bepaalde kennis mist je soms heel verkeerde dingen kan gaan denken. Daarom toets ze de nieuwsberichten nu veel kritischer aan de kennis die ze heeft.

2) Vertaalslag

"Die vertaalslag naar een leek bedenken was heel nuttig.  Dat gaat me nu ook beter af."

De studenten hadden tijdens het blok al veel theoretische kennis opgedaan. Door het maken maken van de podcast leerden ze deze kennis in begrijpelijk taal uitleggen. Het woord "leek" in de opdrachtomschrijving bleek een extra trigger om hier nog bewuster mee bezig te gaan.

3) Sociaal communicatieve vaardigheden

"Ik heb geleerd hoe belangrijk het is om informatie op een juiste manier over te dragen"

De ervaring met het maken van deze podcast bleek goed toepasbaar tijdens het werken in de apotheek als co-assistent. Geen jargon gebruiken, duidelijk en begrijpelijk uitleggen, vragen helder beantwoorden, de juiste woorden kiezen. Deze soft skills zien de studenten als belangrijke vaardigheden als apotheker. 

Ook het ruimte bieden aan elkaar om dingen in te brengen, het juiste moment kiezen om een vraag te stellen of positief-kritisch in te gaan op opmerkingen van anderen werden als een meerwaarde genoemd.

Fragment: Julia gaat in op het belang van begrijpelijk uitleggen. Klik op het onderstaande plaatje om de video te starten (01:13).

4) Samenwerken

"Iedereen is betrokken en doet mee aan de podcast. In ons groepje hebben we er ook voor gezorgd dat iedereen evenveel aan het woord kwam in de podcast."

Een groot voordeel van deze onderwijswerkvorm is de betrokkenheid en gelijkwaardige inzet van alle studenten van een groepje. Bij het samen schrijven van een verslag of voorbereiden van een presentatie wil het nog wel eens gebeuren dat niet iedere student evenveel bijdraagt.  De studenten geven aan dit heel prettig te vinden. Iedereen moet laten zien dat hij of zij goed is voorbereid zodra de podcast wordt opgenomen. 

Fragment: Wafae vertelt over de werkverdeling bij het maken van de podcast. Klik op het onderstaande plaatje om de video te starten (1:12). 

5) Discussie

"Bij een presentatie is er minder kennisuitwisseling, het is overdragen. Dit was meer samen discussiëren en kennis opbouwen."

Voor het voorbereiden en maken van de podcast moesten de studenten met elkaar in gesprek. Volgens meerdere studenten is dat krachtiger en leerzamer dan het geven van een presentatie. Bij een presentatie wordt namelijk maar één onderwerp per persoon voorbereid. Naar de andere onderwerpen wordt alleen geluisterd en soms dwalen de gedachten dan nog wel eens af. Bij het opnemen van de podcast is iedereen actief betrokken. Iedereen moet opletten, vragen stellen, antwoorden gegeven, kortom kennis construeren. Niet alleen over het eigen voorbereide onderwerp wordt zo veel kennis opgedaan, ook over de door collega-studenten ingebrachte onderwerpen wordt actief nagedacht.

6. Veilig en minder stressvol

Het voorbereiden en geven van een presentatie of pitch wordt door meerdere studenten aangemerkt als stressvol. Het spreken voor een groep is nou eenmaal lastig. 

Het maken van de podcast was dat veel minder. Je doet het met een groep en kunt elkaar echt ondersteunen. Als iemand een antwoord niet weet, is er altijd wel iemand anders om te helpen. 

7. Deskundig en open

Vertrouwen in elkaars kennis en er samen wel uit komen is nadrukkelijk een meerwaarde van deze onderwijswerkvorm. De studenten hebben ervaren dat zijzelf en hun medestudenten en dus ook zijzelf deskundigen zijn op dit gebied. En er bleek ook ruimte om een beroep te doen op elkaar als je de kennis even niet paraat had. Open en vanuit vertrouwen met elkaar communiceren is belangrijk als beroepshouding in het latere werkveld. 

Wat kan er beter?

Bij de vraag of er nog iets verbeterd kon worden aan de opdracht bleef het meestal lang stil. Alhoewel spannend, was de opdracht duidelijk opgesteld en concreet. Er was veel ruimte voor eigen creatieve invulling. De begeleiding was goed geregeld. 

• Podcasts online delen. In de huidige opzet konden de studenten elkaars podcasts niet beluisteren. Dat zouden velen wel willen! Ze zijn nieuwsgierig naar de aanpak en uitkomst van andere groepjes.
• Feedback van andere groepjes. In lijn hiermee zouden de studenten het leuk vinden om elkaars podcasts van feedback te voorzien. Ze kunnen zo leren van elkaar en oefenen met het geven van feedback. En het kan de hoeveelheid werk van de docent verminderen!
• Podcast mede laten beoordelen door een leek. De docent is ook geen leek meer immers.
• Meer feedback op gebied van communicatievaardigheden. Hoe spreek je en hoe pak je het aan in een gesprek. 

Deze opdracht is geen vervanging van (een deel) van het tentamen. De theoretische kennis die getoetst wordt in het tentamen is van een hoger niveau. De studenten vinden dat logisch. Het beoordelen van competenties vindt vooral plaats tijdens de co-schappen en bij het oefenen van consulten. 

Tot slot werd er nog met de gedachte gespeeld om in de toekomst in plaats van een lekenpodcast een expertpodcast te maken. Dat komt tegemoet aan de wens van enkele studenten om toch nog wat meer wetenschappelijke kennis in de podcast op te nemen. Wellicht kan dan een deel van het tentamen wel vervangen worden door deze opdracht. 

Wat vond de docent ervan?

Arianna is zeer tevreden over de podcasts die de studenten hebben ingeleverd. Niet alleen waren alle podcasts ruim op tijd binnen (wat bij verslagen lang niet altijd zo is), ook vond ze de kwaliteit boven verwachting, heeft ze zelf nog veel nieuwe inzichten opgedaan en ook niet onbelangrijk: ze heeft meer dan eens smakelijk moeten lachen om wat de studenten hadden gemaakt of zeiden. 

"Terugvertalen naar een leek vraagt dat je de kennis echt doorgrond."

Enkele positieve ervaringen puntsgewijs:

• Het maken van een lekenpodcast is een zeer actieve werkvorm waarin studenten door samen te werken de kans krijgen om vanuit hun theoretische kennis in detail naar een onderwerp te kijken. 
• Studenten waarvan je het niet meteen verwacht toonden onvermoede kwaliteiten.  Niet iedereen is even goed in bijvoorbeeld het maken van (geschreven) tentamens, maar dat zegt niet altijd iets over het kennisniveau van een student of hoe hij of zij kennis kan toepassen in andere situaties (transfer).
• Het begrip over de stof neemt na de vertaalslag naar de leek nog meer toe. Dit kan alleen als de studenten voldoende theoretische bagage hebben. 
• Voor het maken van een podcast moet je actief en creatief samenwerken en niemand kan zich verschuilen. Iedereen komt in de podcast immers aan het woord om iets te vertellen of uit te leggen. 
• De studenten hebben geleerd om te rederen als (zorg)professional en zich niet mee te laten slepen door persoonlijke meningen. Door deze werkvorm was er veel ruimte om (te leren om) vrij te redeneren: er mocht worden gediscussieerd, vragen worden gesteld en getwijfeld aan elkaars mening. 
• Aan een vrij open opdracht werken geeft de studenten veel creatieve ruimte. Dat werkt motiverend. 
• Als docent is het heel leuk en leerzaam om de podcasts te bekijken. 
• Een podcast over een actueel onderwerp maakte het zeker leuker om uit te werken. Het thema was letterlijk overal thuis en op straat te vinden. 
• Het aanpassen van de opdracht als dat nodig is werkt verbindend. Studenten hebben het gevoel dat er naar hen geluisterd wordt. 
• Iedereen heeft het gehaald.
• En als docent is het gewoon ook heel leuk om steeds andere onderwijswerkvormen uit te proberen. 

Aandachtspunten

Arianna geeft aan dat er in het onderwijs altijd genoeg te verbeteren is, maar dat dat niet wil zeggen dat ze altijd op zoek gaat naar de perfecte opdracht. Het gaandeweg aanpassen is soms nodig en dat doet ze dan ook. Voor collega's die deze leuke werkvorm een keer willen toepassen een paar tips: 

• Het bekijken van alle podcasts is heel erg leuk. Maar het kost behoorlijk veel tijd. Misschien is het een goede suggestie van de studenten om meer gebruik te gaan maken van peer-feedback, dan hoeft je als docent alleen nog aan te vullen op hun commentaren. Het geven van feedback moet dan wel geoefend worden en misschien zelfs meegenomen in de beoordeling. 
• Alle podcasts ergens online zetten zodat iedereen elkaars podcast kan bekijken.
• Dit soort nieuwe opdrachten iets eerder beschikbaar. De studenten moesten even wennen aan deze opdracht. Velen vonden het spannend en dan is het goed als er iets eerder al een tipje van de sluier wordt opgelicht.

Conclusie

Opdrachten zoals het maken van een podcast passen goed binnen blended onderwijs. In het onderwijsontwerp van het hele blok moet goed worden nagedacht over de plaats en functie ervan. Maar dat dit soort activerende opdrachten een vaste plaats kunnen krijgen, blijkt uit de enthousiaste reacties van de studenten en de docent. 

De podcasts beluisteren

De studenten, Arianna Pranger en het LUMC zijn trots op alle studenten van de opleiding Farmacologie. 
We mogen de podcasts van de drie geinterviewde groepen delen: 

De podcast van Wafae, Suzanne, Chahid en Arenska (32:15)

De podcast van Karen, Eline, Julia en Fatima (24:40)

De podcast van Anthony, Reda, Chandan en Amal  (27:05)

Arianna werd door Marian Blaauwgeers van de "Gelukkig student" geïnterviewd. Het werd een leerzame .... podcast! Luisteren kan via:

Spotify https://lnkd.in/ejjYQyM

Apple Podcast https://lnkd.in/eYRBZKv

Google Podcast https://lnkd.in/eQ7DME9