Open leermaterialen (her)gebruiken | deel 2: Het voordeel van vakcommunity’s

Het nut van een vakcommunity voor hergebruik van open leermaterialen

Deel één van deze serie ging over de basics van open leermaterialen, met als belangrijkste startpunt edusources. Deze keer lees je meer over vakcommunity’s in heel Nederland die samen open leermaterialen verzamelen en ontwikkelen. Wat is een vakcommunity, en wat is het nut ervan? Een aantal jaar geleden stelde de minister van OCW dat onderwijsinstellingen meer met open leermaterialen moeten doen. Zo werd onder andere de Stimuleringsregeling Open en Online Onderwijs (uitgevoerd door SURF) in het leven geroepen.

Samenwerken in vakcommunity’s blijkt goed te werken om succesvol open leermaterialen te delen, zo kwam uit de projecten van de stimuleringsregeling naar voren. In 2021 liet SURF daarnaast onderzoek doen naar wat de stimuleringsregeling heeft opgeleverd op het gebied van hergebruik van open leermaterialen die binnen een innovatieproject zijn verzameld of ontwikkeld. De resultaten daarvan vind je in deze thema-uitgave. Centraal stond de vraag ‘Wat zijn de succesfactoren voor hergebruik van open leermaterialen?’ Bij hergebruik van open leermaterialen (buiten de instelling) blijken vakcommunity’s een belangrijke rol te spelen.

Wat is een vakcommunity?

Tot zover de nodige achtergrondinformatie, want wat verstaan we eigenlijk onder een vakcommunity? Volgens Edusources is een vakcommunity het beste te omschrijven als een groep vakgenoten die samenwerken aan kwalitatief goede collecties open leermaterialen. Zij delen de collecties open en stellen deze beschikbaar voor andere docenten en studenten. Vakcommunity’s zijn meestal instellingsoverstijgend, met vakgenoten uit het hele land. Niet zo vreemd, want veel open leermaterialen zijn vakspecifiek en daardoor vaak goed te hergebruiken bij vergelijkbare opleidingen bij andere instellingen. Veel hergebruik van open leermaterialen vindt daarom plaats buiten de eigen instelling.

Voordelen van een vakcommunity

• Vakcommunity’s leiden tot meer uitwisseling van open leermaterialen. En gebruik van open leermaterialen, zo viel al te lezen in deel één, scheelt tijd en draagt bij aan kwaliteit.
• Uit onderzoek van SURF blijkt dat vakcommunity’s niet alleen leermaterialen uitwisselen, maar ook kennis en ervaringen. Dat is van grote waarde voor de kwaliteit van het onderwijs en de professionaliteit van docenten.
• Open leermaterialen zijn binnen een vakcommunity eenvoudig te vinden, en je kunt de kwaliteit en bruikbaarheid je sneller beoordelen. Licenties en auteursrecht op het materiaal zijn doorgaans ook meteen duidelijk. Dat maakt het eenvoudiger om materiaal van een vakcommunity te hergebruiken en aan te passen.
• Er zijn zelfs vakcommunity’s waarin men samen open leermaterialen ontwikkelt voor specifieke thema’s. (Deze leermaterialen bedoeld om te delen, vallen onder big OER.) Dat biedt allerlei mogelijkheden.

Bestaande landelijke en internationale vakcommunity’s

Ben je benieuwd welke vakcommunity’s er zoal zijn? De Vakcommunity SAMEN hbo Verpleegkunde is de grootste en misschien wel bekendste vakcommunity van ons land. Alle 17 hogescholen in Nederland met een opleiding Verpleegkunde zijn vertegenwoordigd in deze gemeenschap. In deze use case lees je meer over de Vakcommunity Verpleegkunde, inclusief handige tips van de communitymanager. Maar er zijn nog veel meer vakcommunity’s actief, zoals KenVak de gemeenschap van Vaktherapie, de vakcommunity voor lerarenopleidingen Wiskunde, of de vakcommunity van het 4TU.Centre for Resilience Engineering, een samenwerkingsverband tussen de Universiteit Twente, TU Eindhoven, TU Delft en Wageningen University & Research. Op edusources vind je tientallen community’s en kun je ook (een deel van) de collectie leermaterialen bekijken.

Een vakcommunity opzetten – stappenplan en tips

Eerder organiseerde de Vraagbaak samen met Lieke Rensink (programmamanager digitale leermaterialen bij Npuls) een webinar over hoe je een vakcommunity opzet en levendig houdt, met als doel makkelijker open leermaterialen delen. Onder anderen Timon Idema, universitair hoofddocent aan de TU Delft, deelde in dit webinar zijn ervaringen met het opzetten van de geheel nieuwe vakcommunity Nanobiologie. Zijn belangrijkste tips? Betrek studenten bij de vakcommunity en kom af en toe fysiek samen. Je kunt het webinar hier terugkijken of het verslag ervan lezen.

Op edusources vind je daarnaast een aantal handige tools voor vakcommunity’s. Zoals het Stappenplan vakcommunity open leermaterialen, dat vakcommunity’s van samenwerkende docenten helpt om aan de slag te gaan met open leermaterialen. De eerste stap in die richting is een kernteam inrichten met gelijkgestemden. Docenten, experts, studenten en informatiespecialisten die net als jij  willen samenwerken aan (de ontwikkeling van) een hoogwaardige collectie leermaterialen voor het vak. Daarna bepaal je de doelgroep en het doel van de vakcomunity (stap 2) en maak je afspraken over de organisatie (stap 3). De vierde stap in het stappenplan is de organisatie inrichten rondom het opbouwen van de collectie van open leermaterialen. De laatste stap is de community activeren en laten groeien, en tot slot evalueren hoe het gaat en wat de vakcommunity verder nodig heeft.

Lees hier deel 1 van deze serie: Beginnen met open leermaterialen.

Op de hoogte blijven van alles wat met Open Education te maken heeft? Word lid van de community!
 

Omslagfoto door Markus Spiske via Unsplash
Foto midden door Viktor Forgacs via Unsplash