Franka van de Wijdeven
Als communicatieadviseur bij het Expertisecentrum Inclusief Onderwijs… Meer over Franka van de Wijdeven
Wat zegt het VN-verdrag handicap over inclusief onderwijs?
Personen met een beperking hebben recht op onderwijs op basis van gelijke kansen. Op alle niveaus van het onderwijssysteem moet inclusiviteit gewaarborgd worden. Onderwijs is een belangrijk onderdeel van het VN-verdrag. Dit geeft personen met een beperking de kans om optimaal talenten en een gevoel van eigenwaarde te ontwikkelen. Het VN-verdrag Handicap definieert personen met een handicap als:
“personen met langdurige fysieke, mentale, intellectuele of zintuiglijke beperkingen die hen in wisselwerking met diverse drempels kunnen beletten volledig, effectief en op voet van gelijkheid met anderen te participeren in de samenleving” (artikel 1).
Het sociale model versus het medisch model van handicap
Deze definitie laat zien dat in dit verdrag het gedachtegoed van het sociaal model van handicap centraal staat. Om aanspraak te kunnen maken op aanpassingen dient de student in het hoger onderwijs nu nog vrijwel altijd een officiële diagnose te overleggen. Daarmee geeft de student antwoord op de vraag ‘Wat heb je?’ Hier ligt de focus op het medische model. Maar moet deze vraag altijd gesteld worden? Is de vraag ‘Wat heb jij nodig?’ eigenlijk niet veel logischer? Hoe verhouden deze vragen zich tot het ‘sociale model’ en het VN-verdrag inzake personen met een handicap? Ga als onderwijsprofessionals met elkaar in gesprek over hoe je studenten met een functiebeperking het beste kunt stimuleren om aan te geven wat helpt om succesvol te studeren. De discussieleidraad ‘Wat heb je (nodig) om succesvol te studeren?’ - het sociale model versus het medische model, ondersteunt je daarbij.
Intentieverklaring VN-verdrag handicap als agendasetter inclusieve hoger onderwijsaanpak
In 2017 is de eerste stap gezet met een intentieverklaring VN-verdrag voor het hoger onderwijs. Een verklaring met een gezamenlijke ambitie, procesafspraken en doelstellingen. 17 hoger onderwijsinstellingen hebben deze verklaring inmiddels ondertekend. De hoger onderwijsinstellingen die de intentieverklaring hebben ondertekend, werken binnen de werkgroep VN-verdrag gezamenlijk aan het vormgeven aan inclusief onderwijs. Denk daarbij aan informatievoorziening, overgang naar stage/werk, digitale en fysieke toegankelijkheid, studentenparticipatie, toegankelijk toetsen en examineren, beleid en eigenaarschap. ECIO faciliteert en ondersteunt deze werkgroep. Door samen te leren en kennis en goede voorbeelden uit te wisselen, heeft de werkgroep inclusief onderwijs hoog op de agenda binnen de instellingen gezet.
Wat is er al bereikt met de implementatie van het VN-verdrag?
Wat is er al bereikt tijdens de implementatie van het VN-verdrag Handicap in het Nederlands hoger onderwijs? En hoe kan het hoger onderwijs inclusiever worden? Deze vragen staan centraal in de paper over de implementatie van het VN-verdrag handicap in het Nederlands hoger onderwijs. Een paper met tips, adviezen en good practices om hoger onderwijsinstellingen te inspireren tot een inclusieve onderwijsaanpak. Ook de inbreng van de studenten zelf is daarbij van belang. Verschillende instellingen, zoals NHL Stenden, Fontys en de Technische Universiteit Eindhoven gingen al in gesprek met de studenten over de ontwikkelingen na de ondertekening van de intentieverklaring.
Wie doet wat bij de uitvoer van het VN-verdrag?
De mensen met een functiebeperking spelen een belangrijke rol (‘Nothing about us, without us’), zij beslissen mee over totstandkoming van beleid, wetgeving en uitvoering. Het College voor de Rechten van de Mens houdt toezicht op het VN-verdrag. Het College beoordeelt individuele klachten en geeft algemene adviezen en aanbevelingen. Tijdens een interview met ECIO gaf voorzitter Adriana van Dooijeweert, haar visie op wat goed gaat en wat beter kan, en deelt ze haar toekomstbeeld van inclusief hoger onderwijs. Als voorbeeld vertelt ze over de rol van het College bij een individuele klacht over de rolstoeltoegankelijkheid van een onderwijsinstelling. Omdat deze instelling wel voldeed aan het bouwbesluit, gaf deze zaak aanleiding om de minister van Binnenlandse Zaken te adviseren om meer duidelijkheid te geven over het bouwbesluit.
Het ministerie van VWS heeft een coördinerende rol. En het ministerie van OCW heeft vooral een wetgevende taak en een monitoringsfunctie rondom de implementatie van het VN-verdrag. Lees hier de tips en tops voor inclusief hoger onderwijs van Bette Berends (OCW) en Evert Verkade (VWS).
Bepalende factoren voor inclusief onderwijs
Het onderwijssysteem, de cultuur, het beleid en de praktijk bepalen of studenten optimaal aan het studieproces kunnen deelnemen. En we weten dat het belangrijk is dat studenten met een ondersteuningsvraag zich gewaardeerd, gerespecteerd, betrokken en gehoord voelen. Onder studenten met een ondersteuningsvraag verstaan we studenten die belemmeringen ondervinden vanwege een functiebeperking, chronische ziekte, psychische klachten, zwangerschap, jong ouderschap, gendertransitie of bijzondere familieomstandigheden zoals mantelzorg.
Algemene toegankelijkheid
Alle onderdelen van het onderwijssysteem moeten toegankelijk zijn voor studenten met een ondersteuningsvraag. Zoals onderwijs- en toetshulpmiddelen, gebouwen, vervoer, mogelijkheden voor een aangepaste studieplanning, begeleiding en advies met aanbod van cursussen of trainingen en hulp bij overgang naar stage en/of werk. Deze zijn van belang voor een veilige en positieve leeromgeving. De website hogeronderwijstoegankelijk.nl helpt hierbij met informatie over mogelijke voorzieningen, aanpassingen en regelgeving rondom studeren met een ondersteuningsvraag.
Meer lezen
Wil je meer informatie en/of heb je interesse om ook de intentieverklaring te ondertekenen en deel te nemen aan de werkgroep VN-verdrag? Neem dan contact op met ECIO. Wij informeren je graag over de mogelijkheden.
0 Praat mee