Alles is blended – blended onderwijs in de praktijk deel 1: Gamification

Herontwerp op basis van gamedidactiek

Binnen de eerstegraads lerarenopleiding Natuurkunde geeft Koops onder andere het vak Beroepsproduct. “Studenten moeten dan een echt product ontwerpen voor op school, een product waar behoefte aan is. Bijvoorbeeld een handleiding voor een excursie, een website met oefenmateriaal, een map met nakijkvellen, een pest-protocol etc. Ze moeten daar literatuuronderzoek naar doen en goed uitvragen wat de school wil met dat product, welk probleem het moet oplossen, en wat moet het opleveren.

De cursus liep niet helemaal lekker: de studenten deden onvoldoende onderzoek naar het product en ze lazen het boek niet. Daardoor hadden ze niet de juiste voorkennis voor de opdracht. Ik heb de cursus daarom herontworpen op basis van gamedidactiek, die activerender is. Immers: practice what you preach. In eerste instantie kost het ontwikkelen van games natuurlijk best wat tijd. Maar als het eenmaal loopt dan heb je er juist minder werk aan en ben je vooral aan het begeleiden. Het is het een hardnekkig misverstand dat je als docent veel moet zenden om de student te laten leren.”

"Met een goed ontworpen cursus heb je aan het einde weinig nakijklast."

 

Games motiveren en zetten aan tot leren

Koops: “Games werken heel goed. Je vertaalt leerdoelen naar aantrekkelijke spelletjes, passend bij dat leerdoel. Studenten krijgen zin om die spelletjes te halen, dat motiveert.” Of zoals het in dit Volkskrantartikel over Koops’ jaarlijkse conferentie over gamedidactiek zo mooi omschreven staat: wij mensen houden van directe beloningen, we willen niet verliezen en we zijn gevoelig voor groepsdruk. Dat maakt dat spelletjes in het onderwijs goed werken.

Afgelopen voorjaar moest de conferentie noodgedwongen online plaatsvinden en dat was meteen een mooie kans. “Met games kun je met studenten ook iets leren wat met andere werkvormen moeilijk uit te leggen is. Zoals ervaren wat racisme is, of natuurkundige principes ervaren. Maar ook eindeloos dezelfde rijtjes oefenen bijvoorbeeld. Dat is heel saai, maar je maakt het leuker in spelvorm met kleine beloningen.” Nog een voorbeeld van saaie rijtjes oefenen leuker maken, is het verhaal van de studenten die daarvoor flash cards gebruikten in zelfstudie-app Anki.

"Je moet zelf niet te hard werken, de student moet aan de slag."

 

Tijd- en plaatsonafhankelijk leren op basis van een skilltree

De cursus bestaat uit kennisdelen en toepassingsdelen, die Koops heeft weergegeven in een skill-tree. “Op basis van die skilltree kunnen studenten zelf bepalen welke leerroute ze kiezen. De opdrachten staan achter slot en grendel. Elk onderdeel uit de skilltree ronden ze af met een quiz, een product of een game, en die zijn tijd- en plaatsonafhankelijk. Alleen als ze een onderdeel hebben afgerond, kunnen ze verder met het volgende.

Als ze alle onderdelen hebben gedaan, hebben ze de opdracht vrijgespeeld. Daardoor lezen de studenten nu wel het boek bij de cursus, anders kunnen ze de quizvragen niet beantwoorden en dus niet door. Met behulp van een online formulier dat de studenten, in dit geval individueel invullen en uploaden laat ik ze goed nadenken over het product dat ze willen ontwerpen, en het literatuuronderzoek dat daar bij hoort. Op dat formulier krijgen ze bijna per ommegaande feedback van de docent. Zo krijgen ze toch een gevoel van nabijheid, ook als de hele cursus online wordt aangeboden. Daarna krijgen studenten telkens formatieve feedback. Aan het einde van de cursus is er geen afsluitend tentamen. De studenten leren continu en als docent heb je aan het einde nauwelijks nog nakijklast.”

"Als docent moet je een beetje durven experimenteren."

 

Alle docenten aan de slag met de Gamificator

Koops vertelt: “Hartstikke leuk dat gamificeren, maar hoe doe ik dat?, vragen mijn collega’s vaak. Daar heb ik het boek Gamedidactiek 2 over geschreven. En op mijn website vind je veel tips om zelf met games aan de slag te gaan, bijvoorbeeld op basis van Bloom’s taxonomie. Ook heb ik als senior Comenius fellow een beurs gekregen om alle kennis over gamedidactiek in de Gamificator te gieten. Hij is nu helaas nog niet beschikbaar, maar in de toekomst kunnen docenten met de online Gamificator zelf een cursus gamificeren. Hij biedt structuur, skill trees, kennisclips, suggesties voor spellen op basis van leerdoelen enzovoorts. En als je zelf aan de slag gaat met games: onthoud dan dat niet alles wat je bedenkt, goed werkt in de praktijk. Maar het belangrijkste is: durf een beetje te experimenteren!”

Tevreden studenten door games

Uit onderzoek weet Koops dat de studenten blij zijn met de gegamificeerde cursus Beroepsproduct. “Ze doorlopen een persoonlijke leerroute. Het geeft ze structuur en de opdrachten zijn lekker concreet, terwijl ze voorheen vaak niet wisten waar ze moesten beginnen. En omdat de quizjes over het boek gaan, lezen ze het boek nu wel. Natuurlijk zijn er weleens obstakels. Soms hebben we te maken met berekenende studenten die iets willen herkansen voor een hoger cijfer. Dat is lastig, want dat sluit niet aan op de persoonlijke leerroute in de cursus. En er zijn soms ook studenten die de spelletjes kinderachtig vinden. Die trekken meestal vanzelf bij en na afloop van de cursus zijn ze alsnog enthousiast.”

Meer lezen:

• Op de website Learn by Games van de HU vind je informatie en spellen die je kunt inzetten in je onderwijs.
• De website van Martijn Koops staat vol nuttige tips over Gamedidactiek, ook voor de beginner.
• Meer over skill trees en hoe je die inzet lees je op Vernieuwenderwijs.
• In dit artikel op onderwijskennis.nl lees je meer over het herontwerp van de cursus Beroepsproduct.
• Lees hier meer over o.a. het belang van durven experimenteren bij de implementatie van blended onderwijs (long read).

Foto: Andrey Metelev via  Unsplash