‘Geef expliciete aandacht aan het ontwikkelen van zelfregulatievaardigheden’ – Verslag webinar 4 juni ‘21

Dit artikel is een verslag van het webinar ‘Zelfregulatie bij blended onderwijs’

Bekijk de opname van het webinar hieronder.

De impact van plotseling online onderwijs

Felicitas Biwer promoveert op het thema zelfregulatie. Het afgelopen jaar deed ze met Hoogleraar Zelfregulatie Anique de Bruin onderzoek naar de impact van het plotselinge online onderwijs op de zelfregulatie van studenten.

Ze keken daarbij vooral naar resource-managementstrategieën van studenten. Hoe reguleer je inspanning, concentratie en motivatie, hoe ga je om met tijdmanagement en hoeveel inspanning en tijd investeer je in je zelfstudie? Ruim 1800 studenten deelden hun ervaringen via een online survey.

Gemiddeld gaven studenten aan dat zij tijdens de pandemie minder goed in staat waren om hun aandacht, inspanning en tijd te reguleren. En ook dat ze minder gemotiveerd waren vergeleken met de situatie van vóór de pandemie. Ze moesten meer tijd en inspanning in hun zelfstudie investeren.

Bekijk ook: de volledige presentatie van Felicitas

Vier typen studenten

Maar dat is gemiddeld. De onderzoekers konden daarnaast vier typen studenten onderscheiden, die heel verschillend omgingen met de situatie.

De Surrenderers (25%), de Overwhelmed (22%), de Maintainers (34%) en de Adaptors (19%).

Vooral de Surrenderers en de Overwhelmed hadden veel meer moeite met het reguleren van concentratie, inspanning, tijdmanagement en motivatie. En waar de overwhelmed wel veel extra tijd en inspanning in hun studie staken (zonder positief effect), waren de Surrenderers bijna vergeten dat ze aan het studeren waren en hadden ze het contact met de universiteit volledig verloren.

De Maintainers waren min of meer vergelijkbaar als voor de pandemie in staat om hun resources te reguleren. Wel waren ze minder gemotiveerd. Wat vooral kwam door het gemis aan faciliteiten.

“Alle studenten gaven aan opgenomen colleges geweldig te vinden omdat ze het op hun eigen moment kunnen bekijken. Maar de Adaptors hebben het ook kwalitatief beter benut. Door actief in de opname voor en achteruit te gaan als ze iets nog niet goed begrepen.”
Felicitas

Alleen studenten uit de kleinste groep, de Adaptors, waren beter in staat om concentratie, inspanning en tijd te managen. Hun motivatie was hoger dan voor de pandemie. Ze konden goed omgaan met de hogere autonomie en profiteerden juist van de situatie.

“De Adaptors waren vaak meer introverte studenten. Die van nature goed zijn in het plannen en structureren.”
Felicitas

Wat leer dit onderzoek ons?

Felicitas deelt tot slot vijf lessen uit het onderzoek voor de toekomst van blended onderwijs:
 

• Wees bewust van verschillen tussen studenten.
  Als je studenten wilt ondersteunen bij zelfregulatie, moet je daar ook individueel op ingaan.
• Maak colleges online beschikbaar
  Alle studenten gaven aan dat geweldig te vinden. Maar ondersteun hierbij ook het zelfgestuurd leren. Met bijvoorbeeld prompts en/of oefentoetsen ervoor of erna)
• Ondersteun regulatie van effort en concentratie
  Hoe kunnen studenten pauzes goed inbouwen bijvoorbeeld.
• Ondersteun samenwerking online en offline.
  Hoe kun je de samenwerking en cohesie tussen studenten stimuleren om gevoelens van isolatie te voorkomen.
• Bespreek verwachtingen met studenten.
  Wat verwachten ze bijvoorbeeld van online onderwijs en van de tentamens?

Study Smart: Effectieve leerstrategieën ontwikkelen

Ook in blended onderwijs is zelfregulatie een belangrijke vaardigheid. Het ontwikkelen van effectieve leerstrategieën vraagt tijd en aandacht. Hoe kunnen we studenten hierbij ondersteunen?

Aan de Universiteit Maastricht doen ze dit met de leerstrategietraining Study Smart voor eerstejaars studenten. De training bestaat uit drie onderdelen die in kleine groepjes worden gegeven. De onderdelen zijn bewust uitgesmeerd over de tijd zodat studenten zich een duurzame effectieve strategie eigen kunnen maken. 

“Veel studenten lezen samenvattingen en onderstrepen. Maar dat is passief en we weten dat een actievere aanpak veel effectiever is. Zoals jezelf toetsen of oefentoetsen maken.”
Felicitas

De training ziet er als volgt uit:
 

• Het eerste deel gaat over bewust worden. Studenten laten inzien welke strategieën ze nu gebruiken en wat weten wij vanuit wetenschappelijk onderzoek wat effectieve leerstrategieën zijn voor lange termijn leren.
• Het tweede deel draait om oefenen. Want als je weet wat effectief is, is het nog lastig om dit in de praktijk in te brengen. In verschillende oefeningen gaan studenten met hun eigen materiaal aan de slag.
• De derde deel is een reflectie-sessie. Waarbij studenten nadenken over hun studiemotivatie en hoe ze nieuwe strategieën kunnen implementeren in hun eigen studie.

Tips voor instellingen die ook een training willen opzetten

Study Smart draait op meerdere plekken aan de Universiteit Maastricht en is ook geïmplementeerd op verschillende andere hogescholen en universiteiten in Nederland en het buitenland. Gebaseerd op de ervaringen, deelt Felicitas zeven tips voor als je ook een dergelijk programma wilt starten:
 

1. Zorg voor een leerstrategie programma voor alle studenten.
   Ook studenten die al effectieve strategieën gebruiken, kunnen zich daar niet bewust van zijn en onzeker over zijn.
2. Implementeer het programma zo vroeg mogelijk in het curriculum.
   Juist in de transitiefase van middelbaar naar hoger onderwijs is het nog makkelijker om nieuw gedrag aan te leren.
3. Laat studenten van elkaar leren.
   Studenten kunnen elkaar helpen en dat kan zorgen voor minder weerstand.
4. Verwacht weerstand
   Er zijn veel mythes over hoe je het beste kunt studeren en die moet je ontkrachten
5. Gebruik veel concrete voorbeelden en koppel deze aan wetenschappelijk bewijs
   Om weerstand weg te nemen en te overtuigen wat werkt.
6. Realiseer je: Verandering kost tijd.
   Dus organiseer follow-ups en intervisie en verspreid training over de tijd.
7. Practice what you preach.
   Implementeer principes van effectief leren in je eigen onderwijs. Zo nemen studenten het makkelijker over naar je zelfstudie.

Actief leren met app Anki

“Langzaam heb ik het vertrouwen in mijn eigen kennis verloren. Niet omdat de kwaliteit van het onderwijs slecht was, maar omdat de structuur van mijn dagen verdween. Tentamens representeren voor mijn gevoel niet mijn kennisniveau. Ik had het gevoel dat mijn kennis oppervlakkig was en daar werd ik onzeker van.”
Student Lisa

Studenten Lisa van der Looij en Shresth Tripathy gingen tijdens de pandemie op zoek naar een tool die hen kon helpen effectiever te studeren. Lisa wilde vooral haar onzekerheid kwijt over haar eigen kennis. Shresth wilde weer actief met zijn studie aan de slag.

“Ik miste de menselijke nuance die erg belangrijk is voor het leerproces van studenten. Ik vond dat mijn leerproces oppervlakkig was en dat ik er ook een beetje sloom mee bezig was.
Student Shresth

Ze kwamen beiden uit bij de zelfstudie app Anki. De op het eerste oog niet zo gebruiksvriendelijke app, bood wel precies de ondersteuning die ze zochten. Een manier om je eigen kennis te oefenen en te toetsen. Met deze Flashcard-app maak je zelf vragen en antwoorden. Daarmee toets je jezelf. Het algoritme zorgt dat je alles leert wat je nog niet kent. Heb je een antwoord goed? Dan wordt de vraag verder in de toekomst herhaald. Niet goed? Dan komt de vraag sneller terug. Geef je aan dat een vraag makkelijk is, dan komt de vraag later terug.

“Ik weet niet wat ik twee dagen geleden voor ontbijt heb gehad. Hoe kan ik me herinneren wat ik twee weken geleden al heb geleerd?”
Student Shresth

Het zijn twee concepten achter de app die ervoor zorgen dat je actief in plaats van passief leert:

• Active recall.  Het is beter om informatie op te halen die al in je brein zit dan om informatie in je brein te forceren.
• Spaced repetition. Informatie herhalen en onthouden met toenemende tijdsintervallen.

Wat verder handig is aan de app. Je kunt vraagkaarten delen met medestudenten en docenten. Samen kun je zo aan een database bouwen voor bijvoorbeeld een vak. De app geeft ook inzicht in je tijdinvestering en je voortgang. En dat is een boost voor je motivatie, aldus de studenten.

Een samenwerking met Study Smart
 

Bij Study Smart zien ze dat studenten nog extra ondersteuning nodig hebben om hun leerstrategie duurzaam te veranderen tijdens het leren. De app Anki kan hen daarbij helpen. Met directe feedback, veel oefenmogelijkheden en een algoritme dat ervoor zorgt dat je op de juiste momenten kunt herhalen. Dit krijg je als docent minder makkelijk voor elkaar.

De studenten hebben als missie om medestudenten aan de app te krijgen en hen te helpen bij het gebruik. Met instructievideo’s en een studentenhelpdesk. Ze hopen ook dat docenten mee gaan doen, door bijvoorbeeld oefentoetsen in Anki aan te bieden. 

“Oefentoetsen in Anki geven je meer dan een tentamen een goed beeld van hoe het met je kennis staat.”
Student Lisa

Het projectvoorstel is ingediend en hopelijk is Anki binnenkort onderdeel van Study Smart.

Meer aandacht voor zelfregulatie bij blended onderwijs.

Hoogleraar Anique Zelfregulatie eindigt met een korte beschouwing van wat ons nu te doen staat als het gaat om zelfregulatie in het onderwijs. Dit zijn haar belangrijkste punten:

1) Geef expliciete aandacht aan de ontwikkeling van zelfregulatievaardigheden

Behandel het als een vaardigheid die je in een zo authentiek mogelijke situatie moet oefenen (net als bijvoorbeeld slechtnieuwsgesprekken). Waarbij feedback van iemand met meer expertise centraal staat en randvoorwaarden duidelijk geschetst worden.

“Als het gaat om het aanleren van zelfregulatievaardigheden, zien we dat studenten nog vaak in het diepe worden gegooid. Dat leidt bij de meeste studenten niet tot verzuipen, maar wel tot een overlevingsstrategie. En daarmee tot een suboptimale ontwikkeling van de vaardigheden.”
Anique 

2) Kijk goed naar individuele behoeftes van studenten.

De uitdaging is hoe je tegemoetkomt aan de verschillende behoeftes van de studenten? Het kan daarbij best zo zijn dat verschillende studenten baat hebben bij dezelfde aanpak. Dat weten we nog niet precies. We zien wel dat studenten die al effectieve strategieën gebruiken ook baat hebben bij een training. Ze worden zo bevestigd in hun aanpak (misschien zijn ze er onzeker over), tips krijgen om de aanpak vol te houden en andere studenten helpen.

3) Blended learning: kies voor beste vorm bij doel

In de basis gaat het om de vraag: Wat is het effect van een bepaalde onderwijsvorm? En werk het beter online of offline? Vanuit dat oogpunt moet je nadenken over blended learning en zelfregulatie. Zo gaan we bij Study Smart straks weer terug naar kleine groepen face-to-face. Want dit blijkt de beste vorm voor ons om dingen één op één uit te leggen en studenten van elkaar te laten leren. Maar als het gaat erom studenten te helpen bij een duurzame verandering in het leren dan willen we juist de app Anki gaan inzetten. Omdat die mogelijkheden biedt die een docent en een fysieke setting niet kan evenaren. Juist die combinatie is ideaal.

“Als blijkt dat een opgenomen college tot achteraf meer diepere discussie oproept en daarmee tot diepere verwerking leidt, dan heeft dat duidelijk voordelen ten opzichte van een live college.”
Anique

Tot slot:

De rol van de docent is ook heel belangrijk. Onderzoek laat zien dat studenten weinig spontaan gebruik maken van testjes, quizen etc. om kennis te toetsen als er geen verdere ondersteuning bij is. Study Smart kan helpen het belang in te zien, maar idealiter gaan docenten het ook in hun onderwijs gebruiken. Dan neem je het makkelijker mee naar je zelfstudie.