Hybride onderwijs en Hybrid Virtual Classrooms

Hybride, simultaan, synchroon: wat is wat?

Hybride onderwijs is relatief nieuw en er worden verschillende termen voor gebruikt. In Nederland gebruiken we de termen hybride en simultaan onderwijs momenteel door elkaar heen. En ook op internet lees je verschillende namen voor hetzelfde fenomeen. Hieronder leggen we uit wat wij verstaan onder hybride en simultaan onderwijs en wat een hybrid virtual classroom is.

Hybride onderwijs

Hybride onderwijs is een onderwijsvorm waarbij een deel van de studenten online onderwijs volgt, terwijl de andere studenten tegelijkertijd het onderwijs volgen in een fysieke ruimte. Hybride onderwijs is dus een combinatie van synchroon online en offline onderwijs. Hybride onderwijs heeft daardoor een ander vertrekpunt dan blended onderwijs. Blended onderwijs is een uitgekiende mix van online en offline leren (synchroon en asynchroon), passend bij de leerdoelen, het curriculum en de student. Bij hybride onderwijs gaan we ervan uit dat niet alle studenten fysiek aanwezig kunnen zijn. Niet alleen door een pandemie, maar bijvoorbeeld ook door een beperking. Hybride onderwijs biedt daarom ook kansen om het onderwijs toegankelijker en inclusiever maken.

Goed om te weten is dat er ook een andere definitie van hybride onderwijs bestaat, voornamelijk in het (middelbaar) beroepsonderwijs. Daar gebruikt men de term hybride onderwijs al langer en hiermee wordt de combinatie van school en werk bedoeld; zij vormen samen de hybride onderwijspraktijk.  

Simultaan onderwijs

Met simultaan onderwijs bedoelen we veelal hetzelfde als met hybride onderwijs. Namelijk dat een deel van de studenten fysiek onderwijs volgt, terwijl de andere studenten op dat moment hetzelfde onderwijs online volgen, vanuit huis. Fifi Schwarz bedacht de term simultaan onderwijs en beschrijft hier hoe je dit aanpakt.  Wilfred Rubens nam deze term over en omschrijft simultaan onderwijs ook wel als: tegelijkertijd online en face-to-face onderwijs verzorgen.

Hybrid Virtual Classroom

Een hybrid virtual classroom is de onderwijsruimte van waaruit de docent synchroon online en offline onderwijs geeft. De studenten die fysiek onderwijs volgen, zijn samen met de docent in deze ruimte. Voor het andere deel van de studenten is dit de ruimte van waaruit de docent hen online onderwijs geeft. Ook is het mogelijk om volledig online onderwijs te geven vanuit een virtual classroom. De docent geeft dan onderwijs (aan een kleine groep studenten), vanuit een speciaal daarvoor ingerichte studio.

De uitdagingen en voordelen van hybride onderwijs

Hybride onderwijs kent net als elke vorm van onderwijs voor- en nadelen maar ook flinke uitdagingen. In de afweging voor wel of geen hybride onderwijs is het goed om deze uitdagingen mee te nemen. Wilfred Rubens geeft in zijn blog tips voor simultaan onderwijs, wat hij hier het ‘om-en-om-model’ noemt, en beschrijft ook alternatieven voor hybride onderwijs (varianten op blended learning). Zoals het à la Carte-model: bepaalde vakken helemaal online geven en andere vakken altijd volledig fysiek (dus face-to-face). In het laatste geval geeft de docent dan twee keer hetzelfde vak.  

Welke vorm van hybride onderwijs je ook kiest, de ICT-voorzieningen van de onderwijsinstelling en je eigen bekendheid met digitale tools bepalen grotendeels de mogelijkheden. De flexibiliteit die hybride onderwijs biedt is een groot voordeel. Studenten die om wat voor reden dan ook geen fysiek onderwijs kunnen volgen, kunnen toch deelnemen en lopen zo geen achterstand op. Ook is het gemakkelijker om gastdocenten vanuit de hele wereld bij het onderwijs te betrekken.

Ervaringen, tips en tricks van docenten

Je eigen hybride onderwijs kun je op verschillende manieren vormgeven. Irene van der Spoel (HU) beschrijft hier vier concrete vormen van hybride onderwijs voor docenten. Veel docenten kiezen ervoor om de groep in tweeën te splitsen: de online groep en de fysieke groep studenten. Maar je kunt ook subgroepjes maken binnen de fysieke groep en de online groep en hen om en om begeleiden. Een andere optie is om juist subgroepjes maken van offline en online studenten door elkaar. Ook het buddysysteem wordt vaak gehanteerd: duo’s maken van offline en online studenten; zo voelen beide zich betrokken bij het onderwijs.

Hybride onderwijs geven vergt meer voorbereiding en is minder vrijblijvend, komt uit artikelen en ervaringen van docenten komt naar voren. Dat het meer voorbereiding vergt komt doordat er vaak weinig tijd is om te improviseren wanneer een les eenmaal bezig is. Het is bovendien een uitdaging om je aandacht over twee groepen te verdelen en voortdurend te schakelen. Docenten geven aan dat het in het begin een uitdaging is om beide groepen studenten evenveel te betrekken bij het onderwijs, maar dat je hier wel bedreven in raakt. Daarom delen docenten en studenten op 12 graag maart hun ervaringen en tips. Aanmelden voor het webinar ‘Goed hybride onderwijs, tips &tricks’ op 12 maart a.s. kan hier.

Meer informatie en tips over hybride onderwijs

• Hoor meer over de ervaringen met hybride onderwijs van docent Jasper Hooimeijer, en de kansen die hij ziet.
• In het artikel van Irene van der Spoel (HU) staan handige tips voor hybride onderwijs, zoals voorbereiding op verschillende scenario’s, het centraal stellen van interactie en asynchrone werkvormen betrekken bij je les.
• Marijn Post en Huib Langenberg noemen in hun stuk veel handige do’s en don’ts bij synchroon hybride onderwijs, bijvoorbeeld over de voorbereiding en de groepsgrootte.
• Barend Last schreef een artikel over de hybrid virtual classroom en de verschillende definities van hybride en ‘multi-locatie leren’.
• Op 30 oktober 2020 organiseerde de Vraagbaak Online Onderwijs het webinar ‘De snelle opkomst van de hybrid virtual classroom’. Je kunt hier het verslag lezen en het webinar terugkijken.
• Zac Woolfitt, onderzoeker bij Hogeschool Inholland, schreef een interessante blog over het webinar van 30 oktober 2020.