De ontwikkeling van een nieuw, blended curriculum – en het belang van bevlogenheid

Het goede van online onderwijs behouden…

“We worden regelmatig gevraagd om te komen vertellen over ons onderwijsmodel, binnen én buiten de Faculteit Techniek van de HvA,” zegt Saskia van Asselt lachend. Gevraagd naar het verhaal achter de in 2021 gestarte bacheloropleiding Technische Natuurkunde tovert ze direct een powerpoint tevoorschijn. Van Asselt is docent natuurkunde en mede-ontwikkelaar van de opleiding.

De uitgangspunten van het nieuwe, blended curriculum staan helder op de sheets. “Ons ontwikkelproces begon eigenlijk heel simpel. Het was 2021, er was nog volop corona en we hadden net een jaar online onderwijs achter de rug. Op een sheet stond: wat willen we behouden en wat mag weg?” Zo begon het team docenten dat samen de bacheloropleiding Technische Natuurkunde ging ontwikkelen. De bevlogenheid van Saskia en haar collega’s spat er vanaf.

…en leren van de minder goede ervaringen

“We hadden als docenten allemaal veel ervaring opgedaan met wat wel en wat niet goed werkt bij online onderwijs. Daarom waren we het erover eens dat we de positieve dingen absoluut wilden behouden,” vertelt Saskia. “Zoals: self-pacing voor studenten, individuele ondersteuning en begeleiding via MS Teams, app of mail, de focus op goed gedefinieerde leerdoelen, interactieve tools in onze digitale leeromgeving BrightSpace en online toetsen (formatief en summatief). Van de negatieve ervaringen wilden we graag leren. Zoals dat studenten elkaar nodig hebben voor de sense of belonging. Dat fysiek onderwijs noodzakelijk is voor de binding tussen studenten, de docenten en de opleiding. Ook waren alle docenten het met elkaar eens dat fysiek onderwijs nodig is om praktische vaardigheden aan te leren.”

“Ik ben al 25 jaar docent. Al mijn onderwijservaring heb ik in deze opleiding gestopt.” – Saskia van Asselt, docent Natuurkunde

Duidelijke leerdoelen en een simpel rooster bieden overzicht

Met die uitgangspunten op papier ging het team aan de slag met de ontwikkeling van het curriculum. Saskia: “Als team hebben we vervolgens een aantal randvoorwaarden opgesteld over de onderwerpen en opbouw van het curriculum, het rooster en welke onderwijsactiviteiten we fysiek doen en welke online. Zo werden het erover eens dat we elke periode drie onderwerpen behandelen: natuurkunde, wiskunde en een project waarin deze onderwerpen samenkomen. Ook spraken we af dat we maar één onderwerp per dag behandelen. Dat biedt de studenten duidelijkheid en structuur. Het rooster is daarnaast flexibel en eenvoudig, als het moet is het zó omgezet naar volledig online onderwijs. Dat lijkt nu misschien gek, maar in 2021 kon het nog alle kanten op: weer in lockdown, of toch niet.”

Bij Technische Natuurkunde vind je dan ook geen overvolle collegezalen met hoorcolleges, passief achteroverhangende studenten en docenten die eenzijdig hun verhaal afdraaien. Het onderwijs verloopt volgens een heldere blended golfbeweging van online en on campus activiteiten.

Het fysieke onderwijs gaat uit van geleide activerende didactiek en bestaat vooral uit:

• samenwerken;
• concepten toepassen;
• intensief begeleid oefenen met concepten op verschillende niveaus; en
• oefenen van praktische en professionele vaardigheden.

De online onderwijsactiviteiten draaien om kennis, testen van kennis en overleg, zoals:

• uitleg van concepten in korte kennisclips;
• kennisquizzen om begrip te testen (voor zowel student als docent);
• leerdoelenchecks of formatieve toetsing; en
• een wekelijkse online bijeenkomst met de docent die studieloopbaanbegeleider is (SLB) en/of de projectbegeleider.

Docenten tevreden en studenten ook

“Wat het oplevert,” zegt Saskia, “is gewoon goed onderwijs. Dat geven de studenten ons ook terug. Studenten beseffen volgens mij niet eens dat dit blended onderwijs is. Het werkt, zeggen ze. Ze vragen nooit: wat moet ik doen? Het hele onderwijsprogramma ligt vast, in duidelijk gedefinieerde leerdoelen per vak, per week. Alles staat op BrightSpace. Natuurlijk zijn er wel eens studenten die iets niet hebben voorbereid, maar als docenten gaan we daar wel strikt mee om. We geven aan wat in de voorbereiding zit en wat in de les. En we zijn er duidelijk in: dit is hoe we het bij Technische Natuurkunde doen. In de praktijk merken we dat 90% van de studenten voorbereid naar het onderwijs komt.”

Het ambacht dat docent heet

De keerzijde is dat alles ruim van te voren klaar moet staan in de digitale leeromgeving: de leerdoelen per vak per week, de materialen enzovoorts. Saskia: “In week -2 staat alles klaar, dus ruim voordat de studenten in september beginnen. En ja, dat vergt een hoop werk en goede voorbereiding van ons als docenten. Maar is dat niet wat onderwijs is? Docentschap is zoveel meer dan lesgeven, dat vergeten we nog wel eens met zijn allen. Het is nadenken, ontwikkelen, voorbereiden; pas daarna komen de contacturen. De vraag die ik mezelf voortdurend stel, is: hoe zorg ik er voor dat de ander het gaat kunnen? En wat ik erin stop, dat krijg ik ook terug van studenten. Dat geeft mij voldoening.”

Tot slot

Saskia: “Iedereen die ook op deze manier een nieuw curriculum wil ontwikkelen, raad ik aan om er voldoende tijd in te steken. Het is een open deur, maar je kunt dit niet half doen. Het ontwikkelen kost tijd en je moet ook voldoende tijd steken in het team. De neuzen moeten dezelfde kant op en je wil met elkaar afspreken: zó doen we het. Ik zie het docentschap daarom echt als ambacht, niet als iets wat je er even bij doet.”   

Meer lezen? Dit vind je misschien ook interessant:

• Wat drijft docenten in het hoger onderwijs? In deze interviewserie van het ComeniusNetwerk lees je het verhaal van Youssef el Bouhassani. Hij zit met Saskia van Asselt in het ontwikkelteam van Technische Natuurkunde.
• Welke lessen hebben we geleerd van een jaar online onderwijs? Lees er meer over in dit artikel.
• Wat Gamification de lerarenopleiding Natuurkunde oplevert.
• Welke rol speelt de houding van de docent bij blended learning?

Foto door Noah Windler via Unsplash