Wat drijft docenten in het ho? | Tien interviews door het ComeniusNetwerk

De verschuiving komt op gang

Jolien Mouw is universitair docent Onderwijswetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Haar naam komt wellicht bekend voor: ze ontwikkelde een virtual reality (VR) kleuterklas waarmee Pabo-studenten veilig kunnen oefenen met orde houden. Een onderwijsinnovatie die ontstond vanuit haar eigen interesse in VR en een concrete behoefte van haar eigen studenten. Jolien voelde de ruimte om te experimenteren in haar eigen werkomgeving (en ontving in 2020 Teaching Fellow beurs van het Comeniusprogramma), maar heeft ook geleerd om haar ambities uit te spreken, zo vertelt ze.

Jolien: “Ik onderzoek hoe ik mijn doelen kan bereiken en maak ze kenbaar. Het helpt echt als je je ambities uitspreekt. Dat kan ik beginnende wetenschappers dan ook aanraden.” Ze merkt dat er verandering gaande is in de universitaire wereld: er is meer waardering gekomen voor het geven van onderwijs. “Vanuit de Young Academy van de RUG kan ik nog breder uitdragen dat onderwijs een kerntaak is van een universiteit en dat je als wetenschapper ook met onderwijs wezenlijk bijdraagt aan de academische gemeenschap. We mogen als docenten vaker stilstaan bij onze successen. Ook kleine stappen zijn waardevol. Als ik onderzoekers net dat zetje kan geven om in plaats van die zoveelste publicatie een Comeniusbeurs aan te vragen, ben ik een tevreden mens.”

Studenten iets leren, maar zelf ook blijven leren

Youssef el Bouhassani is docent bètavakken aan de Hogeschool van Amsterdam (HvA). Hij werd docent omdat hij graag voor een groep staat, maar ook vanuit een gevoel van maatschappelijke betrokkenheid. Youssef vertelt in het interview: “Ik heb een tijdlang bijgehouden waar ik mijn tijd bij de HvA aan besteed. Zo’n zestig procent bleek te gaan naar colleges voorbereiden en geven, een kleiner deel naar practica en projecten en ergens onderaan het lijstje bungelde, met minder dan vijf procent, zelf leren!

Innovatieve techbedrijven geven hun werknemers een dag per week vrije speelruimte. Dat zouden onderwijsinstellingen ook moeten doen. Er zijn wel budgetten voor, maar die worden zelden opgemaakt. Je bent in de dagelijkse praktijk gewoon zo druk, je hébt die tijd niet. Voor mij was die vijf procent een aanleiding om te denken: als ik me in deze setting niet kan ontwikkelen, dan moet het daarbuiten.” Gedreven door zijn eigen behoefte aan ontwikkeling werd hij naast zijn werk als docent ook ondernemer. Samen met Jonas Voorzanger ontwikkelde hij de app Leerlevels, waarvoor ze vorig jaar de hoogste Hogeronderwijspremie kregen toegekend. Leerlevels is een app die door middel van kunstmatige intelligentie gepersonaliseerd leren op grote schaal mogelijk maakt.

Niet meer voor de klas, maar het onderwijshart op de juiste plaats

Marian Kat-De Jong is senior beleidsregisseur bij Avans Hogeschool. Daarvoor gaf ze onderwijs in Life Sciences en Communicatie aan dezelfde hogeschool. Ze vertelt daarover: “De keuze om in 2012 docent te worden, was een heel bewuste. Ik cirkelde al jaren rond het hoger onderwijs als beleidsonderzoeker/adviseur/projectleider en vond het tijd om zelf te ervaren wat lesgeven is. Dat heb ik drie jaar intensief gedaan. Bij het ontwikkelen van een schrijfleerlijn ontdekte ik hoe verandering en innovatie in het onderwijs werken. Je hebt er samenwerking en overtuigingskracht voor nodig. Sindsdien ben ik me meer en meer gaan toeleggen op onderwijsvernieuwing.” Lesgeven was leuk en leerzaam, maar niet haar roeping. Onderwijsvernieuwer, haar zelfverkozen functietitel, is dat wel. Marian is een van de grondleggers van de Vraagbaak Online Onderwijs; ze werkte destijds ook voor het Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ICT.

Inmiddels werkt Marian voor het Leer- en Innovatiecentrum (LIC) van Avans. Ze vertelt daarover: “Avans heeft – net als veel hogeronderwijsinstellingen – grote ambities om flexibel, modulair onderwijs aan te bieden dat goed aansluit op het werkveld en ondersteund wordt door digitale applicaties. We gaan naar curricula waarin studenten niet meer van A naar B bewegen en dan een diploma krijgen, maar verschillende routes volgen en langer over hun studie kunnen doen. Dat vraagt om nieuw onderwijsontwerp en het vergt van docenten dat ze anders naar onderwijs gaan kijken. Ik probeer die transitie mee te organiseren. Welke stappen zet je eerst, welke stappen daarna? Hoe zorg je dat de kwaliteit goed is? Wat vinden we ook alweer kwalitatief goed onderwijs?”

Hier vind je alle tien de interviews, in het Nederlands en in het Engels.

Meer lezen? Misschien vind je deze ook interessant:

• Durven experimenteren en falen: 7 cruciale docenteigenschappen bij blended learning nader onderzocht
• Tips uit de OWD sessie docentprofessionalisering: 'Samen is het toverwoord' – door Marian Kat-De Jong
• Onderwijsinnovatie: 7 tips om docenten te ondersteunen
• Dag van de leraar: tips over blended learning voor en door docenten

Foto door Mika Baumeister via Unsplash