Studenten betrekken bij regulier onderwijs: een good practice

Voor deze good practice kijken we naar de opleiding Law in Society aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Dit is nog een relatief nieuwe opleiding: gestart in 2019. De opleiding heeft een interdisciplinair karakter. Er worden veel onderwerpen behandeld uit verschillende vakgebieden en deze worden veelal gekoppeld aan de actualiteit, politiek en technologie. De nadruk ligt op het delen van ervaringen en perspectieven. Er zitten ongeveer tachtig studenten in een studiejaar. De helft komt uit Nederland, de andere helft is internationaal. Er wordt veel gebruik gemaakt van werkgroepen, maar ook zijn er interactieve hoorcolleges. Een van de studenten die deze opleiding volgt, is derdejaars Sofia Zampedri. Zij is niet alleen een student die actief meedoet aan haar lessen, maar ze maakt ook deel uit van een feedbackcommissie en geeft les als student-assistent binnen haar opleiding. Sofia heeft het gevoel dat haar studentperspectief erg gewaardeerd wordt en dat er ook daadwerkelijk wat mee gedaan wordt. Hoe heeft haar opleiding dit voor elkaar gekregen?

Tip 1) Zoek actief het contact op en heb een open houding

Sofia vertelt dat ze zich zo betrokken voelt bij haar opleiding, omdat haar docenten ontzettend gedreven zijn. De lessen zijn heel activerend, de docenten proberen veel activerende werkvormen uit om erachter te komen wat het beste werkt voor hun studenten. En omdat ze nieuwe dingen uitproberen, vragen ze de studenten continu of een bepaalde werkvorm voor hen werkt. Wat wel werkt blijft en wat niet werkt wordt niet herhaald. Zo zijn de docenten constant op zoek om het beste onderwijs mogelijk te maken. Sofia omschrijft haar docenten als open. Ze zoeken echt het contact met hun studenten en ze staan open voor feedback en een open discussie. En omdat studenten merken dat er ook daadwerkelijk wat met hun feedback gedaan wordt, geven ze de volgende keer met alle plezier weer hun mening. Ook merkt Sofia dat haar docenten de ruimte krijgen om hun passie te delen met de studenten. Zo heeft een van haar docenten een passie voor career coaching. Doordat deze docent de ruimte krijgt om dit toe te passen in de opleiding, hebben de studenten een docent die echt blij is met wat ze doet. Die passie straalt uit naar de studenten. Dat motiveert  de studenten en maakt de docent ook meer benaderbaar. 

Tip 2) Start een feedbackcommissie

Law in Society heeft iets unieks geïntroduceerd, namelijk een feedbackcommissie. Deze feedbackcommissie is een toevoeging op de opleidingscommissie. In deze commissie zitten studenten uit alle verschillende jaarlagen en het is hun rol om feedback te geven op de vakken die ze volgen. Ze geven niet alleen hun eigen feedback, maar moeten ook actief de feedback van hun medestudenten verzamelen en vertegenwoordigen. De feedback wordt gegeven in een soort panelgesprekken: de commissie komt samen en elk vak wordt uitgebreid besproken. De studenten vullen elkaar aan en stellen elkaar vragen. Sofia omschrijft deze panelgesprekken als brainstormsessies die erg natuurlijk verlopen. Er is altijd een docent aanwezig die na afloop van het bespreken van een vak een conclusie en actiepunten formuleert. De docenten die betrokken zijn bij de betreffende vakken zijn niet aanwezig om een veilige sfeer mogelijk te maken. Sofia merkt op dat de goede ervaringen die ze heeft opgedaan tijdens deze feedbackcommissie ertoe heeft geleid dat ze zich meer betrokken is gaan voelen. Ze merkt dat haar mening echt belangrijk gevonden wordt en dat de kritiekpunten opgepakt worden. Het is een vicieuze cirkel: omdat ze merkt dat haar mening ertoe doet, geeft ze haar mening ook vaker en neemt ze haar rol serieuzer om actief ook de feedback van haar medestudenten (die niet deelnemen aan de feedbackcommissie) te verzamelen. Door de positieve ervaringen ervaart ze dat haar betrokkenheid alleen maar toeneemt.

Tip 3) Behandel student-assistenten als volwaardige collega’s

Verder geeft Sofia als student-assistent les aan eerstejaarsstudenten binnen haar opleiding. Hier ervaart ze dat ze door docenten behandeld wordt als gelijke. De docenten zeggen: “We zijn partners, we nemen samen beslissingen.” Alles wordt gedaan in co-creatie. Als derdejaarsstudent kan zij zich goed inleven in de eerstejaarsstudent en dat perspectief maakt dat de docenten en student-assistenten samen onderwijs ontwerpen dat aansluit bij de behoeften en leefomgeving van de studenten. En dat komt ook weer terug uit de feedbackcommissie en evaluaties. Doordat student-assistenten zo intensief betrokken worden bij het onderwijsontwerp ervaren de studenten hun studie als relevant en waardevol. Dit leidt er toe dat deze studenten meer betrokken zijn bij hun onderwijs.

Tip 4) Studenten moeten zich veilig voelen

Tot slot heb ik Sofia gevraagd wat ze andere opleidingen zou aanraden om dit ook te realiseren. Sofia heeft ook onderwijs gevolgd bij een andere opleiding en ze gaf aan een groot verschil te merken. Bij Law in Society voelt het veilig om haar feedback te geven. Ze ervaart geen hiërarchie. Negatieve feedback geven heeft geen negatieve consequenties voor de student. Bij de andere opleiding voelde Sofia die hiërarchie wel en had ze het gevoel dat ze consument was. De docenten zaten nogal vast in hun routines en stonden niet open voor verandering of feedback. Zij wisten het beste wat goed is voor de student. Haar medestudenten durfden zelfs niet eens aan de bel te trekken toen er echt iets mis was gegaan uit angst voor mogelijke consequenties. Als je dus wilt dat studenten zich betrokken voelen, dan zijn veiligheid en je studenten behandelen als gelijke volgens Sofia randvoorwaarden om dat te realiseren. 

Lees ook deze artikelen over studentbetrokkenheid:

• Hoe betrek je studenten meer bij hun onderwijs? 4 tips van studenten
• Waarom is het studentperspectief zo waardevol?
• Betrekken van studenten bij onderwijsinnovaties: een good practice