Waarom zou je niet op een creatieve manier omgaan met de uitdagingen van de crisis? Dat was de insteek van Kees Ritmeester, programmamanager innovatie bij Driestar educatief in Gouda. Van het online koppelen van studenten met een studievertraging tot het inzetten van stagiaires op getroffen basisscholen.
Het is 2020, het jaar waarin het hoger onderwijs met een gigantische krachtsinspanning van docenten en ondersteunende medewerkers in één klap online ging. De digitale leeromgeving in brede zin bleek plots van onmisbare waarde
2020 is ook het jaar waarover in 2008, onder de regie van SURF, toekomstscenario’s zijn uitgewerkt over de digitale leeromgeving. Enkele weken geleden keek ik , uiteraard in een online sessie, met een paar SURF-collega’s terug op die toekomstscenario’s.
De toekomstscenario’s van 2008 waren verbeeld in vier video’s en vier krantjes onder de titels: de supermarkt, het vliegveld, het warenhuis en de beurs. Bij de uitwerking hadden de makers hun fantasie de vrijloop gelaten, bijvoorbeeld met het idee van een geïmplanteerde educhip met daarin een gestandaardiseerde persoonlijke leeromgeving, of een multi-translator die wereldwijd taal onafhankelijk onderwijs mogelijk zou maken. Ook werden zaken als flexibilisering door middel van een digitaal ondersteund gildesystem en leven lang leren via onderwijsvouchers genaamd Barroso’s uitgewerkt.
De fantasierijke uitwerkingen waren gebaseerd op een assenstelsel dat volgens de scenario methode bepaald werd door zgn. “driving forces”: trends en ontwikkelingen die men toen waarnam en die in de scenario’s doorgetrokken werden naar de toekomst. Het is interessant om nu in 2020 terug te kijken naar welke drijvende krachten men toen waarnam en welke trends zich ook echt doorgezet hebben. De digitale leer & werkomgeving werd hierbij wel heel breed opgevat; de driving forces geven meer een beeld van de ideeën over onderwijs in 2008 in het algemeen.
Een paar voorbeelden.
Gesloten versus open onderwijs. In 2008 werd verwacht dat er in 2020 veel minder sprake zou zijn van vaste curricula, maar dat studenten een eigen profiel kunnen kiezen uit een breed aanbod binnen en buiten de opleiding.
Nu zouden we zeggen flexibilisering, dus een trend die zich zeker heeft doorgezet.
Student prosumer versus de student als consumer. Consumeert de student uitsluitend zijn onderwijs of is hij actief betrokken bij de opleiding? In 2008 werd verwacht dat studenten steeds meer eigen onderwijsmateriaal zouden mee produceren en datzijn onderzoekswerk weer gebruikt zou worden als content binnen de opleiding.
In 2008 was Web 2.0 actueel: het publiceren via internet was gemakkelijk. In het onderwijs was veel aandacht voor WIKI’ en Blogs. Ook stond “informeel leren” in de belangstelling.
Hoewel we de term prosumer nu nog weinig horen, is activerend onderwijs een belangrijk thema bij veel instellingen.
Open versus gesloten content. Rond 2008 plaatsten grote universiteiten zoals MIT onderwijscontent open op het internet Dit leidde bij het opstellers van de toekomst scenario’s tot de vraag, van wie is de content? Van de kennisinstellingen of de uitgevers? En moeten de studenten of de instellingen voor toegang tot informatie betalen. De verwachting was dat content steeds meer open beschikbaar zou zijn.
Open online onderwijs en Open Educational Resources staan nu nog steeds op de agenda. SURF heeft hier, onder andere samen met het ministerie via stimuleringsregelingen, flink op ingezet.
Co-sourcing of outsourcing In de toekomstscenario’s werd de vraag gesteld of de instellingen voor hoger onderwijs anno 2020 nog in staat zouden zijn zelf de bouw, het beheren het onderhoud van de IT infrastructuur te doen. Met verwachtte dat we steeds meer naar outsourcing toe zouden gaan.
Deze trend is inderdaad doorgezet. We hebben de afgelopen jaren een enorme beweging naar de cloud en SAAS oplossingen gezien. In 2008 trok men de vraag naar outsourcing echter door naar diensten, de IT afdelingen, bibliotheken en zelfs naar leerfuncties, als begeleiding en toetsing. Dat zien we niet terug
Hoger onderwijs als aanbieder van de elo versus de student die zijn eigen elo kiest. Deze drijvende kracht heeft direct betrekking op de digitale leeromgeving. 2008 was de tijd van de opkomst van social media, gratis applicaties bijvoorbeeld van Google, het prille begin van de smartphone. Het was wat betreft het gebruik van technologie ook nog de tijd van pionieren met een groeiend enthousiasme voor alle mogelijkheden. Het idee van de PLE ontstond, de persoonlijke leeromgeving op de eigen devices van de student, losjes gekoppeld met informatie(systemen) van de instelling.
Hoewel er nog steeds tal van applicaties door studenten zelf aangeschaft en beheerd worden, en de smartphone uitgegroeid is tot een belangrijk persoonlijk device dat ook echt een rol speelt in de leeromgeving, bleef de digitale leeromgeving onder regie van de instelling. Instellingen willen deze regie ook houden en hebben veel aandacht voor beveiliging en privacy. Belangrijk in deze ontwikkeling bleek ook de Europese aanbestedingsplicht voor omvangrijke ICT systemen, voor wat betreft de digitale leeromgeving betekende dit dat de afgelopen jaren op veel instelling een LMS Europees aanbesteed werd. Ook de invoering van de AVG noodzaakten de instellingen om juist meer regie over de digitale leeromgeving te nemen en met leveranciers verwerkingsvereenkomsten af te sluiten.
Conclusie
Terug kijken naar de drijvende krachten achter de toekomstscenario’s van 2008 is de moeite waard. Je ziet ontwikkelingen in een ander perspectief. Sommige trends hebben zich door gezet, van anderen zien we nog weinig terug in de huidige digitale leeromgeving. Terugkijkend heeft ICT in het onderwijs een enorme vlucht genomen, het belang en effect zien we zeker nu. Maar de uitwerking is veel minder spectaculair dan in de verbeelding van de scenario’s werd gedacht. Veel uitdagingen van 2008 bestaan nog steeds: de wens om het onderwijs te flexibiliseren, de spanning tussen maatwerk en een vast curriculum, het delen en gebruiken van open content en de verhouding met de uitgevers en de voor- en nadelen van de beweging naar de cloud.
De krantjes en video terugkijkend geeft ook een indruk van het enthousiasme waarmee 300 deelnemers aan het project, afkomstig uit allerlei hoeken van het hoger onderwijs aan deze scenario studie hebben meegewerkt. Het heeft er toe geleid dat de digitale leeromgeving door SURF op de agenda is gezet en vanaf 2010 tot heden projectmatig werd opgepakt.
De moeite waard om eens te herhalen…
De krantjes uit 2008:
De luchthaven, het warenhuis, de beurs, de supermarket
Toekomstscenario's maken als didactische werkvorm
De snelle veranderingen in de samenleving zijn een uitdaging voor de onderwijsinstellingen. Die reageren door onderwijsvisies, leerdoelen, curricula en vakken te vernieuwen. Info daarover is vaak op projectbasis en heel divers. Je kunt dus moeilijk handige voorbeelden vinden of van meer projecten leren. Daarom bieden de vier technische universiteiten standaard informatie over onderwijsinnovatieprojecten aan op:
https://www.4tu.nl/cee/innovation/
Analyse van alle projecten levert bruikbare conclusies op zoals te zien is in het artikel:
Learning from education innovation using the 4tu.cee innovation map
Toen ik in 2017 een presentatie bijwoonde van Nanne Roos Vonk wist ik het gelijk, hier wil ik iets mee doen.
Sindsdien vul ik met veel plezier de alternatieve tekst, ALT-tekst, in bij plaatjes op een webpagina. En omdat het in deze tijd, waarbij veel onderwijs online gaat, digitale toegankelijkheid nog belangrijker is geworden deel ik graag het gele boekje Maak open! met je.
Een robot voor de klas? Gaan ontwikkelingen in Artificial Intelligence het onderwijs compleet veranderen? Wij gingen er over in gesprek met Inge Molenaar, assistant professor Educational Technologies aan de Radboud Universiteit. Luister de podcast op SURF Sounds.
De eerste resultaten van onze Minor zijn zeer positief, er zijn veel docenten en bedrijven betrokken bij de workshops, met als gevolg tevreden studenten. Momenteel werken ze aan de eerste plannen voor nieuwe EdTech (start up’s).
Gezien de resultaten willen we in Februari 2021 doorgaan met een tweede groep minor studenten.
Minor EdTech is sinds september 2020 begonnen met een groep studenten. Studenten gaan aan de slag met mogelijkheden voor betere (technologische) oplossingen in onderwijs om het zo beter spannender en vooral leuker te maken.
We willen de studenten voorbereiden op de uitdagingen van de steeds veranderende wereld van op technologie gebaseerd leren, onderwijzen en trainen.
Scholen zijn sterk afhankelijk van internet en andere vormen van digitale technologieën om het lesgeven en leren te verbeteren. Mobiele technologieën en online cursussen hebben een revolutie teweeggebracht in de manier waarop informatie wordt geleverd. Op de scholen bestaat nog steeds een enorme behoefte aan nieuwe leraren die technologie-leiders worden en rolmodellen voor het integreren van betekenisvolle 21e-eeuwse technologie praktijken in het curriculum. Toekomstige afgestudeerden die in staat zijn om onderwijs- en leer pedagogieën toe te passen op webgebaseerde en multimedia technologieën zullen een concurrentievoordeel op de arbeidsmarkt ontwikkelen.
In deze minor staan real life cases, gastcolleges, inspirerende werkvormen en vooral veel doen centraal. De minor is opgezet in samenwerking met onze Partners in Education en relevante spelers in het werkveld. Het curriculum sluit dus goed aan op de vraag vanuit de praktijk.
Onderwerpen die aan bod komen zijn bijvoorbeeld:
Instructional Design
Design thinking
Prototyping
Concept validation
Techniek
Business Case
UX / Usability
Learning Analytics
In de minor EdTech gaan studenten met diverse achtergronden met elkaar aan de slag en van elkaar leren. Gastsprekers zijn eerder regel dan uitzondering. Als student werk je met praktijkvoorbeelden van startups en andere grote spelers uit de Ed Tech wereld.
In de minor worden studenten uitgenodigd om hun ondernemerschapskwaliteiten te ontwikkelen, initiatieven te nemen en veranderingen tot stand te brengen die waarde creëren voor mens en maatschappij.
https://youtu.be/lXC1KeTrWLc 
De eerste resultaten van onze Minor zijn zeer positief, er zijn veel docenten en bedrijven betrokken bij de workshops, met als gevolg tevreden studenten. Momenteel werken ze aan de eerste plannen voor nieuwe EdTech (start up’s).
Gezien de resultaten willen we in Februari 2021 doorgaan met een tweede groep minor studenten.
Minor EdTech is sinds september 2020 begonnen met een groep studenten. Studenten gaan aan de slag met mogelijkheden voor betere (technologische) oplossingen in onderwijs om het zo beter spannender en vooral leuker te maken.
We willen de studenten voorbereiden op de uitdagingen van de steeds veranderende wereld van op technologie gebaseerd leren, onderwijzen en trainen.
Scholen zijn sterk afhankelijk van internet en andere vormen van digitale technologieën om het lesgeven en leren te verbeteren. Mobiele technologieën en online cursussen hebben een revolutie teweeggebracht in de manier waarop informatie wordt geleverd. Op de scholen bestaat nog steeds een enorme behoefte aan nieuwe leraren die technologie-leiders worden en rolmodellen voor het integreren van betekenisvolle 21e-eeuwse technologie praktijken in het curriculum. Toekomstige afgestudeerden die in staat zijn om onderwijs- en leer pedagogieën toe te passen op webgebaseerde en multimedia technologieën zullen een concurrentievoordeel op de arbeidsmarkt ontwikkelen.
In deze minor staan real life cases, gastcolleges, inspirerende werkvormen en vooral veel doen centraal. De minor is opgezet in samenwerking met onze Partners in Education en relevante spelers in het werkveld. Het curriculum sluit dus goed aan op de vraag vanuit de praktijk.
Onderwerpen die aan bod komen zijn bijvoorbeeld:
Instructional Design
Design thinking
Prototyping
Concept validation
Techniek
Business Case
UX / Usability
Learning Analytics
In de minor EdTech gaan studenten met diverse achtergronden met elkaar aan de slag en van elkaar leren. Gastsprekers zijn eerder regel dan uitzondering. Als student werk je met praktijkvoorbeelden van startups en andere grote spelers uit de Ed Tech wereld.
In de minor worden studenten uitgenodigd om hun ondernemerschapskwaliteiten te ontwikkelen, initiatieven te nemen en veranderingen tot stand te brengen die waarde creëren voor mens en maatschappij.
https://youtu.be/lXC1KeTrWLc 
De eerste resultaten van onze Minor zijn zeer positief, er zijn veel docenten en bedrijven betrokken bij de workshops, met als gevolg tevreden studenten. Momenteel werken ze aan de eerste plannen voor nieuwe EdTech (start up’s).
Gezien de resultaten willen we in Februari 2021 doorgaan met een tweede groep minor studenten.
Minor EdTech is sinds september 2020 begonnen met een groep studenten. Studenten gaan aan de slag met mogelijkheden voor betere (technologische) oplossingen in onderwijs om het zo beter spannender en vooral leuker te maken.
We willen de studenten voorbereiden op de uitdagingen van de steeds veranderende wereld van op technologie gebaseerd leren, onderwijzen en trainen.
Scholen zijn sterk afhankelijk van internet en andere vormen van digitale technologieën om het lesgeven en leren te verbeteren. Mobiele technologieën en online cursussen hebben een revolutie teweeggebracht in de manier waarop informatie wordt geleverd. Op de scholen bestaat nog steeds een enorme behoefte aan nieuwe leraren die technologie-leiders worden en rolmodellen voor het integreren van betekenisvolle 21e-eeuwse technologie praktijken in het curriculum. Toekomstige afgestudeerden die in staat zijn om onderwijs- en leer pedagogieën toe te passen op webgebaseerde en multimedia technologieën zullen een concurrentievoordeel op de arbeidsmarkt ontwikkelen.
In deze minor staan real life cases, gastcolleges, inspirerende werkvormen en vooral veel doen centraal. De minor is opgezet in samenwerking met onze Partners in Education en relevante spelers in het werkveld. Het curriculum sluit dus goed aan op de vraag vanuit de praktijk.
Onderwerpen die aan bod komen zijn bijvoorbeeld:
Instructional Design
Design thinking
Prototyping
Concept validation
Techniek
Business Case
UX / Usability
Learning Analytics
In de minor EdTech gaan studenten met diverse achtergronden met elkaar aan de slag en van elkaar leren. Gastsprekers zijn eerder regel dan uitzondering. Als student werk je met praktijkvoorbeelden van startups en andere grote spelers uit de Ed Tech wereld.
In de minor worden studenten uitgenodigd om hun ondernemerschapskwaliteiten te ontwikkelen, initiatieven te nemen en veranderingen tot stand te brengen die waarde creëren voor mens en maatschappij.
https://youtu.be/lXC1KeTrWLc 
De laatste paar weken hebben mijn collega Niels Maes en ikzelf (Marijn Post) gezamenlijk hard gewerkt aan een wiki over het leren in online communities. In deze blog kan je lezen waarom we hier mee bezig zijn geweest, welke stappen we hebben genomen om tot de wiki te komen en vertellen we tot welke bouwstenen we uiteindelijk zijn gekomen. Natuurlijk wordt ook de link naar de wiki gedeeld in de blog. Behalve delen halen we ook graag nieuwe informatie op, dus heb je feedback of input waarmee we onze wiki kunnen verbeteren, dan horen we het graag.
