Koffie break met Digna van den Broek: Lokalen anders inrichten: goed voor de student én docent (16)

Deze week in 'Koffie break met...':

Digna van den Broek, onderwijsadviseur bij het Nova College in Haarlem en actief lid van de SURF Special Interest Group Active Learning Spaces. Digna weet uit eigen ervaring dat de inrichting van een klaslokaal van grote invloed kan zijn op de leerhouding van studenten. Maar dat niet alleen, ook docenten zijn meer of minder actief, afhankelijk van de inrichting van de ruimte. Ze pleit daarom voor flexibele onderwijsruimtes waarin alle aanwezigen worden uitgenodigd om zich te ontwikkelen. 

Klik op het onderstaande plaatje om de opname van het interview te bekijken

Verander de omgeving en het gedrag verandert

Laten we beginnen met een mooi voorbeeld van Digna. De expressieve vakken die ze gaf, waren ingepland in een klassiek theorielokaal met de tafels en stoelen in een rijtje. Ze kwam binnen met al haar spullen, maar de studenten gingen er niet mee aan de slag. Wel was er veel gemor. Een kwartaal later was ze ingeroosterd in een groot crealokaal. De studenten kwamen binnen, één vroeg er onmiddellijk "is er ook muziek?", ze stroopten de mouwen op en gingen aan de slag. Ze konden invloed uitoefenen en dat motiveerde. Zelf had ze geen ander gedrag vertoond.

"Het was de omgeving die hen verleidde om aan de slag te gaan. Die omgeving vertelt je iets."

Volgens Digna is er een duidelijke wisselwerking tussen de omgeving waarin je zit en het gedrag dat je laat zien. En dat geldt voor zowel de studenten als de docent. De klassieke opstelling vraagt van de docent om voor de groep te gaan staan. Daar hangt immers het bord. En vraagt van de student om te gaan zitten en te consumeren.

"Voor mij geldt ook: als ik al die tafeltjes achter elkaar zie staan dan zie ik geen individuen, maar eerder één klas. Het zegt iets over mijn beleving. En die beleving maakt mede het onderwijs."

Kenmerken van active learning spaces

Voor Digna staat interactie centraal in het onderwijs. Tussen studenten onderling, tussen docent en studenten en tussen groepen studenten. Kennis en vaardigheden ontstaan door die interactie. Je hebt elkaar nodig. Dat wil niet zeggen dat er geen regie is. De docent is degene met overzicht en bewaakt dus de kaders. 

Daarnaast wordt in het onderwijs steeds meer gedacht vanuit de individuele student. Een docent moet dus maatwerk leveren. Dan heb je ook een ruimte nodig waarin dat kan: een 'active learning space'.

De keuze van technologie en meubilair kunnen dat positief beïnvloeden. Vrijer kunnen bewegen en letterlijk meer ruimte hebben, geeft ruimte in het hoofd. Studenten raken dan gemotiveerd en uitgedaagd en zullen dan langer in de ruimte bezig willen blijven. Datzelfde geldt natuurlijk voor de docenten. 

"Niet meer zeggen: ik heb 1 klas, maar dat je ziet dat je 30 individuen voor je hebt. Die hebben allemaal een eigen leerpad. Dat probeer ik individueel te begeleiden maar wel vanuit samenwerking met elkaar. Je hebt elkaar nodig in dat proces."

Dat wil niet zeggen dat er alleen maar individueel gewerkt wordt en dat het lokaal daarin moet voorzien. Je werkt ook veel in groepen en dus moeten er mogelijkheden zijn om bij elkaar te gaan zitten of staan. 

"Meubilair dat je kan verplaatsen. Die verschillende vormen van samenwerken en onderwijsvormen mogelijk maakt."

Belangrijk is natuurlijk wel dat de docent zijn weg kan vinden in die innovatieve ruimtes. Technologie is daarbij ondersteunend en de docent moet daar vertrouwd mee zijn. 

Onderwijs is blijvend veranderd

Digna is stellig: er is een nieuwe manier van werken en leren is aangebroken.  Hierbij zijn allerlei variaties mogelijk tussen thuis en op locatie. Dat vraagt veel van docenten. En sommigen geven aan het ingewikkeld te vinden.

Docentprofessionalisering is daarom belangrijk en moet zich richten op de onderwijsteams.

"Het onderwijs is niet van de individuele docent, je bent gezamenlijk als team verantwoordelijk voor de kwaliteit."

Het leuke van werken in een team is ook dat docenten elkaar echt kunnen aanvullen, aldus Digna. De één weet meer op het digitale gebied, terwijl de ander meer aandacht heeft voor de didactiek. Het uitgaan van die expertise van elke docent is van grote waarde. Bovendien motiveert dat enorm. 

Meer lezen

• Eind 2020 hield de SIG Active Learning Spaces een enquete  over hybride virtuele klaslokalen. De uitkomsten zijn net gepubliceerd. 
• Als follow up op deze enquête organiseert de SIG op 9 maart een expertmeeting voor AV- en IT-experts. En op 12 maart is er een webinar waarin je tips en tricks krijgt om goed hybride onderwijs te kunnen geven. Studenten en docenten delen hun ervaringen.
• Dit artikel (van een bedrijf, we hebben geen aandelen...) is zeer uitvoerig en geeft mooie inzichten voor het herinrichten van fysieke onderwijsruimtes. 

Verschenen in deze reeks

• Koffie break met Ewald Edink: 'Samen met studenten onderwijs vormgeven'
• Koffie break met Aleid Brouwer: 'Zo houd ik studenten bij de online les'
• Koffie break met Eva den Heijer : 'Hoe-de-oldskool-post-mijn-onderwijsgame-redde'
• Koffie break met Marleen Verstege: 'Meer structuur, meer groei, minder herkansingen'

• Koffie break met Raimke van den Beemt: 'Ik heb meer energie als ik online lesgeef'

• Koffie break met Jaap Versluis: 'Ik-ken-de-studenten-nu-al-veel-beter'

• Koffie break met Risheet Lal: 'De drempel is denk ik lager'

• Koffie break met Evelien van Lenthe: 'De contacttijd beter gebruiken'

• Koffie break met Dries van den Enden: 'Ik waardeer heel bewust elke stap in het leerproces'

• Koffie break met Jasper Hooimeijer: 'Ik zie wel kansen voor hybride onderwijs aan kleine groepen'

• Koffie break met Francine Behnen: 'Ik ontwerp mijn onderwijs alleen nog voor de online variant. Dat geeft rust'

• Koffie break met Jurjen en Sander: 'Met een podcast hoef je even niet op een scherm te kijken'

• Koffie break met Ralf Hillebrand: 'Laten we als docenten ook meer naar elkaar omkijken.'

• Koffie break met Frank van den Ende: 'Als je vanuit je passie werkt dan kan je studenten echt.'

• Koffie break met Alanna en Tessa: Een brug slaan tussen de docent en studenten.

Koffie break met …

In ‘Koffie break met…’ iedere week een docent die vertelt over online onderwijs en het vergroten van binding. In een kwartiertje hoor je van een enthousiaste docent zijn of haar ervaringen, oplossingen en tips. Dus pak een kopje koffie, neem een break en laat je inspireren.

‘Science may never come up with a better office communication system than the coffee & tea break.’ – Earl Wilson