Open leermaterialen (her)gebruiken | Deel 1: Beginnen met open leermaterialen

Wat zijn open leermaterialen en waarom zou je ze gebruiken?

Open leermaterialen zijn leermaterialen van anderen die je vrij in je onderwijs kunt gebruiken. En ook andersom kun je je eigen leermaterialen zoals kennisclips en digitale boeken delen met anderen. Open leermaterialen maken deel uit van wat men Open Education noemt: vrij aanbieden van leermaterialen, services en onderwijsinspanningen, veelal online. Delen van leermaterialen is nu makkelijker dan ooit, omdat het meeste materiaal digitaal is. Maar waarom zou je dat doen? Het gebruik van open leermaterialen heeft veel voordelen – hieronder hebben we er een paar voor je op een rijtje gezet.
 

• Het scheelt tijd wanneer je leermaterialen van collega’s kunt gebruiken. Vaak is enige aanpassing wel noodzakelijk, maar het wiel opnieuw uitvinden is niet nodig.
• Leermaterialen delen met collega’s betekent ook dat de kwaliteit omhoog gaan: twee weten immers meer dan één.
• Door samen te werken aan open leermaterialen weet je waar je collega’s zoal mee bezig zijn, met alle voordelen van dien.
• Door leermaterialen te delen met collega’s kun je samen een duurzame collectie kwalitatief goede leermaterialen opbouwen. Dat kan ook in een (landelijke) vakcommunity.
• Wanneer je samenwerkt, ben je zelf minder tijd kwijt aan zoeken en beoordelen van leermaterialen.

Beginnen met open leermaterialen

Edusources is het startpunt voor iedereen die met open leermaterialen aan de slag wil. De meeste docenten vragen zich in de eerste plaats af waar ze materialen kunnen vinden, en hoe ze deze kunnen beoordelen op kwaliteit. Nederland loopt op dit gebied voorop, omdat edusources een duurzame oplossing is voor het delen en vinden van open leermaterialen. Met edusources kunnen onderwijsinstellingen hun eigen repository’s (opslagsystemen) met open leermaterialen koppelen, of gebruik maken van de bijbehorende repository en zo hun open materialen vindbaar maken.

En edusources biedt  meer. Wie op zoek is naar handvatten, vind op edsources bijvoorbeeld onder 'kennis & expertise' stappenplannen voor beleid en andere handige tools. Sinds kort is er ook de nationale community edusources waarbij je je kunt aansluiten. Neem hier een kijkje. En in dit artikel lees je meer over Nederland als koploper op het gebied van open leermaterialen.

Hoe doen anderen dat?

Benieuwd hoe andere docenten open leermaterialen gebruiken, en hoe zij dat hebben aangepakt? Op use.edusources.nl/use-cases vind je veel verhalen van docenten, bibliotheekmedewerkers en andere professionals binnen het hoger onderwijs. Zij vertellen hier over hun ervaringen met het delen of hergebruiken van open leermaterialen. Op deze website lees je ook over docenten die met andere onderwijsprofessionals samenwerken in zogeheten een vakcommunity.

Succesvolle voorbeelden daarvan zijn de landelijke vakcommunity Verpleegkunde, maar ook de vakcommunity Urban Resilience van vier technische universiteiten in Nederland. Vakcommunity’s spelen dan ook een grote rol bij het succes van gebruiken en delen van open leermaterialen. Daarover lees je meer in dit eerder gepubliceerde artikel: ‘Open leermaterialen delen en hergebruiken: nu gaan we het écht doen!’. In deel 2 van deze serie gaan we nader in op de meerwaarde van vakcommunity’s, het opzetten van zo’n community en de ervaringen van anderen hiermee.

En hoe zit het dan met auteursrecht?

Auteursrecht is het exclusieve recht dat de maker (auteur) heeft op zijn materiaal. Het auteursrecht gaat automatisch in op het moment dat het materiaal gemaakt is. Op alle digitale leermaterialen rust in principe auteursrecht (copyright in het Engels), tenzij in een licentie is aangegeven dat het vrij gebruikt mag worden, of dat het materiaal een label voor publiek domein heeft. Een bekende licentie is  ‘Creative Commons’ (CC) licentie, die bestaat in zes varianten. De Public Domain Mark (PDM) van Creative Commons is het bekendste label voor publiek domein. In dit handige artikel lees je alles over auteursrecht, labels, licenties en uitzonderingen op het auteursrecht.

Op de hoogte blijven van alles wat met Open Education te maken heeft? Word lid van de community!
 

Omslagfoto door Markus Spiske via Unsplash