Fontys hogeschool ICT is al jaren expert op het gebied van ‘Open onderwijs’, een didactische methode waarin studenten veel meer regie hebben over hun eigen leertraject. De laatste tijd vindt de methode veel bijval vanuit andere hogescholen. Zo adopteerde het Humber College in Toronto en de Karel de Grote Hogeschool te Antwerpen het model. De Hogeschool Utrecht open onderwijs wist zelfs door integratie in hun ICT opleiding de 2e prijs bij de Nederlandse Hogeronderwijspremie in de wacht te slepen. In een artikel van Trajectum wordt het volgende geschreven ”Het idee van deze onderwijsinnovatie komt uit de koker van Gert van Hardeveld, teamleider en mentor/coach bij Open-ICT. Hij startte een jaar of vijf geleden met het opzetten van een specialisatie over ondernemerschap in het derde jaar. Op een symposium ontmoette hij Eric Slaats van Fontys Hogescholen. Slaats is verantwoordelijk voor een ict-opleiding die al jarenlang werkt volgens een dergelijk didactisch concept. Van Hardeveld nam de principes van het onderwijssysteem voor de specialisatie over.”
Sinds 2016 volgt een grote groep studenten bij Fontys Hogeschool ICT de open opleiding, Open Learning. Studenten bepalen in deze ICT-opleiding de leerroute naar hun diploma helemaal zelf: geen rooster, geen toetsen en zelfs geen voorgeschreven curriculum. Eric Slaats, geestelijk vader van Open Learning: “Studenten leren beter als je ze de ruimte geeft en aanspreekt op hun talenten. Alle studenten hebben honderd procent eigenaarschap over wat en hoe ze het doen en zelfs hoe ze beoordeeld worden. Dat levert een rijk palet aan studenten op met allemaal hun eigen curriculum binnen de ICT. Ons uitgangspunt is daarbij altijd positief: wat kan de student en wat is zijn of haar talent? Zorgen voor een omgeving waarin expertise voorhanden is, is een must. En die expertise hoeft echt niet persé bij een docent te zitten.
We werken met learning communities die dwars door de jaren heen lopen. Zo kunnen bijvoorbeeld een tweedejaars en een vierdejaars elkaar op specifieke onderdelen makkelijk helpen en versterken. Heel veel onderwijs is gebaseerd op wantrouwen: op controleren, meten en opdrachten en marsorders geven. Wij werken juist vanuit vertrouwen. Dat vraagt om een hele andere aanpak en mindset. Docenten vervullen bij ons meer een coachende rol” Dat de grootste uitdaging bij het oppakken van een andere didactiek niet de student is maar de docent, dat is misschien een artikel op zichzelf waard.
Waarom doen we dit?
Het doel is om wendbare, zelflerende professionals af te leveren aan de markt. Door Open (of open-achtige) leervormen stimuleren we juist die vaardigheden die een student later in een snel-veranderende wereld nodig gaat hebben.
Al jaren geeft Eric Slaats en zijn team lezingen, workshops aan een reeks van opleidingen in heel Nederland en daarbuiten. Een aantal vragen die vaak gesteld worden:
- We snappen dat dit kan bij ICT, maar kan het ook bij filosofie? Er zijn altijd beren op de weg (rooster technisch, gebouw, legacy) Je start met het nadenken in termen van: wat kan wel anders, wat kan snel anders en wat heeft meer tijd nodig. Je moet geen revolutie willen maar een evolutie. Een mogelijkheid bij Filosofie of een andere soortgelijke opleiding zou kunnen zijn: koppel studenten aan een echte opdrachtgever, zodat ze filosofie in een daadwerkelijke, realistische context kunnen inzetten.
- Een ander vraag “Wij zitten in een beroepenveld wat verplichte nummers heeft (Bijv. verpleegkunde), veranderen gaat dan heel moeilijk”. Ons advies is dan als volgt: praat vooral met je landelijke belangenvereniging, OCW en je hebt randvoorwaarden te pakken bij je inrichting. Wij, bij ICT hebben ook randvoorwaarden waar we aan moeten voldoen. Maar die blijken over het algemeen veel minder stringent dan gedacht.
Niets is belangrijker dan de mening van studenten. Hoe ervaren zij het?
Jordy Arentz, 2e jaars student Open onderwijs: “Je hebt veel vrijheid in wat je kan en wil doen. Je werkt veel samen met studenten van andere richtingen. Je kunt een grotere project aanpakken. Bijvoorbeeld nu ben ik bezig met een project voor Solar race team in Eindhoven, met vijf andere studenten”
Ruben Fricke, 2e jaars student Open onderwijs: “Een richting waar je vrij wordt gelaten en gestimuleerd om je eigen ambities en interesses te volgen. Je bent kapitein op je eigen schip, dus je kunt doen wat je interessant vindt. Docenten helpen en begeleiden je natuurlijk hierbij. Bij een normaal curriculum had ik het gevoel dat ze dezelfde student wilden creëren en in open kan het alle kanten op.”
Studenten gaan aan de slag in real life cases (challenges), die door de ruim 120 aangesloten Partners in Education bedrijven worden aangedragen. Dit vraagt dat studenten zich de nodige inhoud snel en zelfstandig eigen kunnen maken en die vervolgens goed kunnen toepassen in een betekenisvolle context. Bovendien ‘vreemde ogen dwingen’ en zorgt dat studenten meer uit zichzelf halen. Daarom geen vooraf geplande, verplichte lessen maar wel workshops op aanvraag.
Docenten volgen wekelijks het leerproces van de studenten en vervullen daarbij de rol van coach. Het continue feedbackproces maakt een beoordeling d.m.v. een eindtoets, feitelijk overbodig. Opdat docenten zich een goed beeld zouden kunnen vormen van de student, zijn diens aanwezigheid of zichtbaarheid en de voortdurende dialoog met docenten, een belangrijke vereiste.
Om deze didactiek zo goed mogelijk te kunnen faciliteren hebben we in samenwerking met partners tools ontwikkeld (die nog steeds worden verbeterd) en het mooie is ook anderen kunnen hier mee aan de slag.
Hoe te veranderen?
Door klein te beginnen, door erin te geloven! Het Open didactiek is niet zomaar één op één te kopiëren naar iedere school of locatie. Net als bij een goed maatpak, moet ook dit model op maat gesneden worden voor de drager. Elke implementatie, bij FHICT, bij Humber of bij de HU, is toch weer anders. En dat moet ook, want ook de context, de faciliteiten, de gebouwen en cultuur in het docententeam zijn anders. Toch zijn de uitgangspunten van het Open model helder. De vraag is alleen op welke manier je ze het beste kunt implementeren in iedere organisatie.
Met dank aan Lennart de Graaf, Ruben Steins en Michael Schifferling
The Hybrid Learning Theatre (HLT) of the University of Amsterdam, which recently won the EUNIS overall award for Best AV-Enabled Education Space, has hosted classes of up to 1500 students during the past year of online teaching. With the academic year coming to a close we look at the following question: how did both students and lecturers experience education in this particular hybrid format? Having analysed data for both qualitative and quantitative surveys sent to lecturers (N=8) and students (N=375), some preliminary results can be shared.
Artificial Intelligence (AI) kan de kwaliteit van het onderwijs verbeteren. Hoe precies? Dat moeten we grotendeels nog ontdekken. Veel instellingen experimenteren daarom met AI-toepassingen. Maar wat is Artificial Intelligence nou precies? Waar liggen de kansen voor het onderwijs? Wat zijn voorbeelden van toepassingen? En wat betekent het voor de docent? Juni is de Maand van AI in het onderwijs. En mooi moment voor een overzicht.
Het onderwijs moet flexibeler. Daarin voorziet blended onderwijs. Maar hoe zorg je voor flexibele, persoonlijke leerroutes, passend bij de gezondheid en belastbaarheid van een student? Zodat zij aangehaakt blijven en optimaal kunnen deelnemen aan het studieproces? In dit artikel delen we tips en aandachtspunten voor inclusief blended onderwijs.
Hoorcolleges. De afgelopen pak 'm beet 14 maanden vonden ze vooral online plaats. Als ze al werden gegeven, want het hoger onderwijs en de hoorcolleges veranderden de afgelopen tijd noodgedwongen. We kijken kritischer naar alle onderwijsvormen. Wat past nog wel en wat niet? En wat is het doel? Een discussie over de functie van hoorcolleges hoort daarbij.
Het onderwijs wil het (her)gebruik van auteursrechtelijk beschermde leermaterialen goed regelen. SURF ontwikkelt samen met instellingen een tool om daarbij te helpen: de CopyRIGHT-tool. In mei hielden we de eerste pilot met deze tool, die je straks als plug-in installeert in je ELO. De pilot is goed verlopen, maar waar zitten nog uitdagingen? We vroegen het aan Cees van Gent (VU), Peter Noort (UT) en Nike Moons (SURF).
Meer dan 144 artikelen op de community website Learning Spaces noodzaakte ons om de belangrijkste informatie over learning spaces op te nemen in een speciale SURF website Learning Spaces
Op deze website bundelen we de kerndocumenten waar instellingen mee aan de slag kunnen gaan.
Zo is er informatie over alle stakeholders die betrokken zijn bij het ontwikkelen en gebruiken van innovatieve onderwijsruimtes, een overzicht van type onderwijsruimtes en informatie over hoe je zorgt voor docent engagement. Daarnaast bevat ze een overzicht van belangrijkste publicaties.
Ga maar eens kijken daar.
Op Linkedin werd een bericht gepost door Laura Batstra, Professor at the Faculty of the Behavioural and Social Sciences over hoorcolleges “Alle argumenten om academische hoorcolleges NIET af te schaffen op een rij” waarin een link stond naar een artikel in de Volkskrant: https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/opinie-afschaffing-hoorcollege-is-een-misvatting~bda6d134/ - het artikel ging meer over de discussie online/ offline: “Het is een onzalig idee om hoorcolleges alleen nog maar online te geven, want juist in de collegezaal krijgen studenten hun academische vorming.”
Ik ga het niet hebben over online en/of offline ‘lesgeven’. Ik wil het hebben over traditionele hoorcolleges. Stop ermee! Zo snel mogelijk.
Volgende bericht plaatste ik onderaan de Linkedin post “Bij Fontys Hogeschool ICT zijn we al jaren geleden gestopt met hoorcolleges. We hebben in ons nieuw geopende gebouw (R10 in Eindhoven) geen hoorcollege zaal meer. Onze studenten krijgen inspiratiesessies aangeboden van bijvoorbeeld een half uur en gaan dan meteen aan de slag met echte praktijk cases aangeleverd door bedrijven die een verbintenis met ons zijn aangegaan. Learning by doing i.p.v. learning by listening.” Meer dan 50 Linkedin leden reageerden met een like of support op het bericht.
Ricardo A. Abdoel “Zo is het. Active learning in plaats passive consuming”
Collega Ruben Steins over hoorcolleges: “Bah. Je ziet helemaal niets als je voor 300 man een verhaal houdt. Interactie mehoela. Slapende studenten die verveeld opkijken als er een vraag wordt gesteld. De didactische meerwaarde van een haaienvijver waarin af en toe iemand zijn messcherpe analyse van de collegestof in een puntige vraagstelling weet te formuleren, is nihil. Er is geen triade of diade, er is een semi-monoloog. Een eenheidsworst aan informatie met amper meerwaarde. De helft van de studenten weet bij God niet waar het over gaat, de andere helft heeft het al drie keer gelezen.”
Tim Janssen, Blockchain thought leader at Visma Connect, vervolgde met: “Ik vond de meeste hoorcolleges behoorlijk zinloos. Er waren een paar hoogleraren die didactisch een sterk college in elkaar zette. Het gros stond een dictaat voor te lezen of in razendsnel tempo op het bord te kalken waarbij ik bijna niet mee kon schrijven. Ik ging daarom niet veel naar colleges toe. Ik vond het 9 op de 10 keer effectiever om gewoon zelf de literatuur door te bladeren.”
Niet iedereen denkt negatief over hoorcolleges, Ashley Lebis, Student pedagogiek: “Ik waardeer als student zijnde hoorcolleges juist heel erg. Het liefst in de fysieke vorm natuurlijk en niet online. Waarom? Ik kan direct mijn vragen stellen, kennis testen en bijstellen waar nodig. Immers, soms maak je een interpretatie van de stof die niet helemaal kloppend is. En wat is het dan heerlijk, bijvoorbeeld bij een vak zoals filosofie en psychologie om daarover lekker te praten en elkaar aan te vullen en/of te verbeteren. Maar nog belangrijker: van elkaar te leren. Zoals meerdere mensen hier al benoemen: niet alleen van docent naar student, maar onderling en met elkaar. De meeste docenten in mijn opleiding slagen er wel in om leuke en kwalitatieve hoorcolleges te geven.”
Les geven is fantastisch maar doe dit niet massaal door een hoorcollege. Het ontvangen van informatie in real time is moeilijk omdat het vereist dat je exact gelijke tred houdt met de binnenkomende informatie. Dit is niet noodzakelijk een kwestie van "te snel" of "te langzaam". Verschillende mensen pikken verschillende ideeën in een verschillend tempo op. In een hoorcollege, als je stopt en nadenkt over een idee, dan mis je het volgende. Er is geen tijd om de dingen te begrijpen die moeilijk zijn, en geen tijd om de interessante dingen te onderzoeken.
Ons vermogen om informatie vast te houden daalt sterk na 10-20 minuten. In een studie leidde het inlassen van drie "pauzes van twee minuten" tot een verschil van twee cijfers in een korte- en langetermijngeheugentest.
Uit een ander studie blijkt dat studenten in traditionele hoorcolleges 1,5 keer meer kans hebben om te zakken dan studenten in colleges die meer stimulerende, zogenaamde actieve leermethoden gebruiken.
Dus stop met hoorcolleges! Verander hoorcollegezalen in prachtige ruimtes, labs waar studenten onderling en in samenwerking met docenten, het bedrijfsleven en maatschappelijke instellingen real life cases proberen op te lossen. In plaats van passief te luisteren, besteden de studenten in de klas tijd aan het beantwoorden van vragen, het oplossen van problemen, het bespreken van oplossingen met hun medeleerlingen en het redeneren over de stof die ze bestuderen, terwijl ze regelmatig feedback krijgen van hun docent.
Hoe organiseer je effectieve docentprofessionalisering binnen jouw instelling? In dit webinar van de Vraagbaak Online Onderwijs delen we voorbeelden en maak je kennis met praktische handvaten voor het professionaliseren van docenten, ontwikkeld door de Zone Docentprofessionalisering van het Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ICT.
Hoe ziet het hoger onderwijs er vanaf september uit? Welke mix van fysiek en online onderwijs gaan universiteiten en hogescholen maken? Hybride onderwijs, waarbij je simultaan lesgeeft aan online en fysiek aanwezige studenten, is nog steeds een interessante mogelijkheid. Net als elke vorm van onderwijs kent hybride onderwijs voor- en nadelen maar ook flinke uitdagingen. In dit artikel bespreken we verschillende werkvormen voor actief leren en groepsopdrachten in een hybrid classroom.
