Nina Reimert
Communicatieadviseur en Content manager Meer over Nina Reimert
Tip 1: Wees open en eerlijk over dat je het soms ook niet weet
Als je open en eerlijk bent over wat je niet weet, raak je meer verbonden met je studenten. Het maakt je beter benaderbaar, zegt docent Chemie Ewald Edink van Hogeschool Inholland. Hij betrekt zijn studenten dan ook nadrukkelijk bij het ontwerpen van online onderwijs. En dat werkt heel goed. Studenten zijn bereid om mee te denken en hebben goede tips.
"Blunders helpen ook voor de binding. Dan zien de studenten: het is ook maar een mens. Als je daar met een beetje zelfspot mee omgaat dan verlaag je de drempel waardoor je beter benaderbaar bent."
Tip 2: Organiseer interactie proactief tijdens een online college
Interactie tijdens een online (werk)college komt niet vanzelf op gang. Dat moet je actief organiseren en stimuleren, tipt Aleid Brouwer, docent Betekenisvol Ondernemen aan de Universiteit Groningen. Stel bijvoorbeeld om de 5 minuten een vraag en laat die via de chat beantwoorden. Emoticons zijn hierbij handig.
"Als ze eenmaal aan het chatten zijn, met emoticons of plaatjes, dan blijven ze dat wel doen. Dan zijn ze betrokken... Steeds meer studenten gingen daardoor de chatfunctie gebruiken om vragen te formuleren."
Tip 3: Knip projecten op in kleinere opdrachten
In online onderwijs moet je op een andere manier structuur bieden. Doe dat bijvoorbeeld door projecten op te knippen in wekelijkse opdrachten met feedback, tipt Marleen Verstege - docent Lifesciences en Studieloopbaanbegeleider bij Hogeschool Inholland. Deze structuur motiveerde haar studenten om actief aan de slag te gaan en de resultaten gingen omhoog. Een bijkomend voordeel: je krijgt als docent meer zicht op het kennisniveau en groeiproces van je studenten.
"Wat ik het mooiste vond aan het opknippen van het onderwijs was dat ik echt die groei veel beter kon monitoren. Ik zag beter dat ze de concepten nu aan elkaar konden knopen."
Tip 4: Maak ook plezier, bijvoorbeeld met spelelementen
Gaming of spelelementen worden nog weinig ingezet in het onderwijs. Terwijl, het kan voor veel plezier en motivatie zorgen, weet Eva den Heijer. Ze is docentenopleider Ludodidactiek aan de Hogeschool voor de Kunsten. Ludodidactiek is onderwijs ontwerpen op basis van gameprincipes. Eva zette haar onderwijsgame dit jaar deels online en deels offline (per post) voort.
"We moeten nu veel meer inzoomen op plezier hebben met elkaar en het niet zo zwaar maken."
Tip 5: Geef energie en krijg energie terug
Het is belangrijk dat je als docent energie uitstraalt. Dat is een voorwaarde voor actieve studenten, zegt Raimke Groothuizen, docent Visuele Communicatie bij Avans. Hoe je dat doet? Het begint al bij de start van een online sessie, neem de tijd, begroet ze enthousiast en heb oog voor iedere student.
"Als de student het gevoel krijgt dat hij welkom is en de docent heeft er zin in, dat is anders binnenkomen. Ik ben heel vaak gaan benoemen dat ik het fijn vond dat ze er zijn. En dan zei ik: we gaan er met z'n allen iets van maken."
Tip 6: Flexibel onderwijs past goed bij online onderwijs
Een portfolio-onderwijsmodel is flexibel en werkt daardoor goed online, zegt docent Communicatie aan de Hogeschool Inholland Jaap Versluis. Zijn studenten bouwen aan een portfolio op basis van praktijkvraagstukken. Alles draait om de ontwikkeling van de individuele student. Iedereen leert al op zijn eigen manier en in een eigen tempo, en dat is makkelijk online voort te zetten.
"Het is eigenlijk wel een uitkomst in deze tijd dat we werken met portfolio's. We hebben geen last van tentamens en hoe je die gaat organiseren. Het proces van leren kan lekker doorgaan, iedereen in zijn eigen tempo... Het geeft aan dat ons onderwijsmodel heel flexibel is."
Tip 7: Zet studenten in om andere studenten te helpen
Als student voel je je toch meer verbonden met andere studenten. Daar moeten onderwijsinstellingen meer gebruik van maken, zegt student Risheet Lal. Hij geeft bijles aan medestudenten van de Hogeschool Inholland in Amsterdam. Tijdens de coronacrisis steeg het aantal vrijwillige deelnemers van 12 naar 300!
“Het is naast lesgeven ook gezellig. We praten ook over andere dingen. Dan zijn ze geneigd die bijlesmomenten eerder bij te wonen. Het is alsof het een soort samen leren is in plaats van een verplichting."
Tip 8: Maak gerust fouten!
Misschien wel tip nummer één in deze tijd. Stel je kwetsbaar op. Maak fouten (en lach er om). Streef niet naar perfectie. Daar zijn alle koffiebreakers het over eens. Laat de studenten je helpen als je het niet weet. We’re in this together. Zo kom je verder en het zorgt voor online binding!
"Dit biedt een mooie kans om dingen uit te gaan proberen en ook om weer dingen zelf te gaan leren."
Tip 9: Benut ‘contacttijd’ met studenten optimaal
Gebruik in online onderwijs de tijd met je studenten slim, zegt Evelien van Lenthe (docent Integrale Veiligheidskunde aan de Hogeschool Inholland in Rotterdam en afstudeercoördinator). Voer gesprekken over de voorgang van opdrachten, beantwoord vragen en voer discussie. De voorbereidingen doen studenten thuis en de schaarse tijd besteed je aan de begeleiding die studenten nodig hebben.
"De individuele begeleiding koppel ik niet aan tijd, maar wel aan waar de behoefte zit, aan wat hebben ze nodig."
Tip 10: Waardeer iedere stap in het leerproces
Kijk hoe je iedere stap in het leerproces van studenten kunt waarderen. Want dat draagt bij aan de ontwikkeling van de individuele student, tipt Dries van den Enden (docent ICT en business management aan de hogeschool Fontys in Eindhoven). Minder toetsen en beoordelen voorkomt ook een piek in het nakijken voor docenten.
"Wij hebben meestal aan het eind groepsgesprekken, niet een assessment. Daarin delen we de succesverhalen van de studenten. En we waarderen elkaar voor het proces waarin iedereen gezeten heeft, ook de docenten."
Tip 11: Hybride lesgeven biedt ook kansen na corona
Hybride lesgeven biedt kansen voor de toekomst, vooral aan niet al te grote groepen. Dat is de ervaring van Jasper Hooimeijer, lerarenopleider Engels aan de Hogeschool van Amsterdam. Via Teams werken zijn studenten op locatie en studenten thuis gemakkelijk samen. Het biedt kansen na corona. Je kunt samenwerken met buitenlandse studenten, of studenten met een ondersteuningsvraag kunnen toch betrokken blijven.
"Het voordeel van Teams is dat je breakout-rooms kan creëren. Als je de studenten op locatie instrueert dat ze ook een laptop mee moeten nemen, dan kunnen ze gewoon samenwerken met de studenten thuis."
Tip 12: Ontwerp je onderwijs in de basis voor online
Online onderwijs, onderwijs deels op locatie, dan weer helemaal online. Lerarenopleider en onderwijskundige Francine Behnen ontwerpt haar onderwijs alleen nog maar online. En ze raad iedereen aan hetzelfde te doen. Dat geeft meer rust, want het onderwijs kan nog maar zo een tijd (deels) online blijven. En van online zet je het eenvoudig om naar offline. Andersom niet.
"Die mindshift moeten we echt maken met elkaar. Het is misschien niet wat we willen, maar ik denk wel dat het realistisch is."
Tip 13: Overweeg eens een podcast
Studenten dreigen de hele dag naar een scherm te kijken. Wat denk je van een podcast als onderdeel van je onderwijs? Het is win-win. Even alleen maar luisteren, en tegelijkertijd een goede wandeling of een afwasje doen. Docenten Jurjen Kingsma en Sander Mooibroek van NHL Stenden laten zien dat het niet moeilijk hoeft te zijn. En dat je er een vraag-antwoord dynamiek in kunt brengen.
"In een podcast kan je als student geen vragen stellen. Maar vragen stellen is heel belangrijk in het onderwijs. Er gaat een groot leereffect van uit. Om dat te simuleren zijn we elkaar vragen gaan stellen."
Tip 14: Ken je tools
Het scheelt veel stress als je de mogelijkheden van tools voor online onderwijs goed kent, ziet Ralf Hillebrand van de werkplaats onderwijsleertechnologie aan de Hogeschool Rotterdam. Neem daar de tijd voor. En durf om ondersteuning te vragen. Omdat iedereen druk is, voelen docenten zich nogal eens bezwaard. De tijd die je wint, kun je gebruiken om je studenten intensief te begeleiden.
“In essentie is het vak niet veranderd. Maar in de uitvoering wel."
2 Praat mee